Balladyna Juliusz Słowacki – opracowanie i streszczenie (lektura język polski – matura od 2023)

Juliusz Słowacki — autor Balladyny

Juliusz Słowacki był synem profesora literatury. Skończył studia prawnicze. Do końca życia pozostał na emigracji, a zmarł w Paryżu na gruźlicę.

Do najbardziej znanych dzieł należą między innymi:

• Grób Agamemnona
• Hymn (Smutno mi, Boże)
• Testament mój
• Kordian
• Balladyna
• Lilla Weneda

Balladyna opracowanie

Znamy już wstępnie biografię autora, przejdźmy teraz do opracowania lektury, przebrniemy przez genezę utworu, poznamy miejsce akcji, głównych bohaterów i streszczenie szczegółowe lektury.

Balladyna — geneza utworu

Balladyna to dramat Juliusza Słowackiego, który opowiada o losach tytułowej bohaterki, która kierowana żądzą władzy popada w kolejne zbrodnie. 

Lektura powstała w 1834 roku w Szwajcarii, a została ostatecznie wydana w 1839 roku. Tłem historycznym był czas po upadku powstania listopadowego (wybuchło w 1831 roku). Słowacki w swoich dziełach chciał pokazać dramatyczne dzieje narodu.

Juliusz Słowacki fascynował się twórczością Szekspira, wprowadzał w swoich dziełach elementy fantastyczne i atmosferę grozy.

Balladyna — czas i miejsce akcji

Akcja dzieje się w okolicach jeziora Gopło (okolice Gniezna) – symboliczne miejsce, które stanowi historyczny początek polski. 

Lektura „Balladyna” opowiada o funkcjonowaniu dobra i zła na świecie. 

Balladyna — znaczenie utworu i gatunek literacki

Omawiana lektura to dramat romantyczny, zawierający cechy przede wszystkim tragedii — bohaterowie nie są w stanie uniknąć porażki.

Dostrzegamy też elementy ironii tragicznej. Balladyna zabija innych, by dojść do władzy, ale ostatecznie skazuje na śmierć samą siebie (jako sprawcę wszystkich morderstw).

Cechy dramatu romantycznego w Balladynie:

• luźna kompozycja fabuły
• przedstawienie pojedynczych wątków i epizodów
• fantastyka miesza się z rzeczywistym światem
• tragizm przeplata się z humorem i ironią
• podniosły styl (patos) miesza się z groteską
• wyraźny podział bohaterów na dobrych i złych
• występują czary, postaci fantastyczne, nimfy

Balladyna to dzieło, które interpretuje się do dziś — można powiedzieć, że to celowy zabieg Juliusza Słowackiego. Autor wprowadził w dramacie wiele motywów oraz kontekstów.

Balladyna bohaterowie:

W Balladynie występuje wyraźny podział bohaterów na dobrych i złych, zauważamy to już na poziomie sióstr – Alina i Balladyna mają dwa, zupełnie przeciwne charaktery.

Balladyna — postaci realistyczne:

• Balladyna – jedna z córek Wdowy (druga to Alina), próżna, oszukańcza. Jest gotowa zrobić wszystko, żeby zdobyć władze, dosłownie wszystko. Balladyna najpierw została hrabiną jako żona Kirkora, a zyskując koronę Piastów, stała się królową. Poznajemy ją z negatywnej strony — dziewczyna jest nieuprzejma, pełna złych emocji i rozgoryczenia. Od dziecka matka ją faworyzowała i wpajała jej, że musi za męża mieć króla z bajki. Przełomowym momentem jest zabicie Aliny, swojej siostry, co przyczynia się do kolejnych zbrodni. Balladyna od tego momentu odcina się od swojej matki i innych ludzi. Zdradza męża z Kostrynem. Na swoim czole nosi krwawe znamię, które zakrywa.  I teraz dzieje się cała magia. Ostatecznie Balladyna zasiada na tronie i przysięga, że będzie rządzić sprawiedliwie. W ramach swoich prawych rządów królowa skazuje na śmierć — sprowadza na siebie piorun.
• Alina – siostra Balladyny i jej zupełne przeciwieństwo, nawet fizyczne, troszczy się i dba o ich matkę, nie jest przygotowana do złych czynów Balladyny, ostatecznie zostaje przez nią zabita podczas konkursu zbierania malin. Chociaż była nawet w stanie odstąpić Balladynie część ze swoich zebranych malin. Alina jest symbolem niewinności i prawdziwej miłości (rzeczywiście kochała Kirkora) — co denerwowało jej siostrę. Pracowita i uczciwa z natury. 
• Matka – wdowa, kocha swoje córki. Alina jest dla niej bardzo dobra i pomocna. Za to Balladyna mówi, że gdy tylko zdobędzie władzę, to ją wypędzi z zamku. Zostaje porażona przez piorun, rozpacza. Wdowa umiera w nędzy za bramami zamku, oślepiona przez piorun. Narzeka na swój los, ale nie wyjawia imienia złej córki.
• Kirkor – książę, szlachetny, ale też bardzo porywczy. Siostry rywalizują, żeby zdobyć jego względy. Gdy wygrywa Balladyna, to dostaje jego majątek. Ginie z rąk kochanka Balladyny — Kostryna.
• Pustelnik — król popiel III na wygnaniu. Człowiek, który żyje samotnie w lesie, znał zaklęcia i posiadał tajemną, magiczną moc. Posiadał kiedyś koronę Lecha, która przynosiła szczęście. Zgubił ją jednak.  Pustelnik wierzył w odrodzenie państwa, patriota i czciciel wartości obywatelskich. Ginie powieszony na polecenie Balladyny.
• Grabiec – miłość Goplany, zakochany w Balladynie. Dość prosty człowiek, wiejski pijaczek. Kochanek Balladyny, który odrzucił miłość Goplany — został za to zmieniony w wierzbę. Po zdjęciu czaru dołączył do Goplany, która tym razem przemieniła go w króla dzwonkowego. Grabiec był z tego bardzo dumny, marzył, żeby surowo rządzić  i nakładać wysokie podatki. Dość przypadkowo znajduje koronę Popielów i zostaje uznany za prawidłowego władcę. Jednak Grabiec nie do końca szanuje koronę. Po uczcie Balladyna przebija jego serce i przejmuje koronę Popielów. 
• Filon — szuka po świecie prawdziwej miłości. Krąży i wędruje nieszczęśliwy. W Alinie odnajduje ideał miłości. Filon jest trochę odklejony od rzeczywistości. Zażądał on śmierci mordercy Aliny — ściągając śmierć na Balladynę.
• Kostryn — dowódca straży na zamku Kirkora. Razem z Balladyną, z którą spodziewają się dziecka, knuje plan przeciw Kirkorowi. Mężczyzna posłusznie wykonuje wszystkie polecenia swojej kochanki, jest zaślepiony. Wiesza pustelnika i zabija Kirkora, a sam ginie otruty przez Balladynę, która nie chciała razem z nim dzielić władzy, wolała samodzielnie rządzić.

Balladyna — postaci fantastyczne

• Skierka i Chochlik – stworzenia fantastyczne, poddani Goplany, ludzie ich nie widzą, wesołe i cieszące się życiem. Chochlik jest leniwy i opieszały, natomiast duszek Skierka odznacza się posłuszeństwem wobec Goplany, znajduje koronę Lecha.

• Goplana –  to nimfa wodna, która rządzi jeziorem Gopło. Chce zdobyć miłość Grabca, którego kiedyś uratowała od utopienia się. Jednak mężczyzna odrzuca jej miłość, za co Goplana zmienia go w wierzbę. Następnie odczarowuje Grabca i przemienia go w króla dzwonkowego. Postać Goplany można interpretować jako tajemniczą moc, która kieruje ludzkim losem.

Balladyna — streszczenie szczegółowe

Balladyna streszczenie — akt I

Na wstępie widzimy Kirkora, który udaje się do Pustelnika, żyjącego samotnie przy jeziorze Gopło. Chce się u niego poradzić w temacie wyboru odpowiedniej żony. 

Okazuje się, że Pustelnik to niegdyś król Popiel III, który został wygnany z królestwa przez swojego okrutnego brata Popiela IV.

W tym momencie Kirkor decyduje, że musi podjąć walkę, żeby odzyskać tron dla Pustelnika. 

Pustelnik doradza Kirkorowi, żeby szukał żony wśród prostych, biednych dziewczyn. 

W tym czasie Goplana dowiaduje się, że Grabiec, któremu kiedyś uratowała życie, spotyka się z Balladyną — królowa jeziora nakazuje swoim duszkom (Chochlikowi i Skierce) pozbyć się swojej rywalki. 

Poddani Goplany mają sprowadzić Kirkora do domu Wdowy, żeby książę pokochał Balladynę i tym samym, kobieta zostawiła Grabca w spokoju.

Balladyna streszczenie — akt II

Skierka pod chatką Wdowy rzuca czas na Kirkora, żeby pokochał obie siostry. Hrabia jest pod wielkim wrażeniem kobiet, nie wie nawet, którą z sióstr wybrać na swoją żonę. 

Ponownie skierka podpowiada mu, żeby spór rozstrzygnął konkurs na zbieranie malin. Siostry udają się do lasu — ta, która pierwsza uzbiera pełny dzban owoców — zostanie królową.

Alina bardzo zgrabnie wykonuje zadanie, a gdy Balladyna widzi jej przewagę, przebija jej serce i zabiera maliny. Po powrocie okłamuję matkę, że Alina uciekła. 

Na czole Balladyny powstaje krwawe znamię, a świadkiem wszystkich zdarzeń był Grabiec, zmieniony przez Goplanę w drzewo.

Martwe ciało Aliny odnajduje Filon, który się w niej zakochuje, prosi Pustelnika, aby ją przywrócił do życia.

ODBIERZ DARMOWE PRÓBKI NOTATEK PDF DO MATURY Z JĘZYKA POLSKIEGO JUŻ TERAZ!

Balladyna streszczenie — akt III

Kirkor i Balladyna biorą ze sobą ślub. Jednak książę musi wyruszać, żeby odzyskać tron dla Popiela III (Pustelnika). 

Balladyna w tym czasie zaczyna odcinać się od swojego otoczenia. Bardzo lekceważąco odnosi się do swojej matki, nie okazuje szacunku Wdowie.

Podczas kolejnej wizyty Kirkora u Pustelnika, ten doradza księciu, żeby sprawdził lojalność swojej nowej żony. Książę zgodnie z poleceniem, wysyła Balladynie zapieczętowaną skrzynię, której kobieta ma nie otwierać.

Po wizycie Kirkora, do Pustelnika wpada Balladyna, która prosi o usunięcie krwawej plamy z jej czoła. Pustelnik jednak zna przyczynę znamienia i nie zgadza się. Natomiast proponuje Balladynie przywrócenie życia jej siostrze — wtedy kobieta ucieka.

Duszek Skierka przypadkowo odnajduje porzuconą koronę, którą przekazuje Grabcowi (już zmienionemu z wierzy w króla dzwonkowego). Szczęśliwy Grabiec udaje się w koronie na ucztę do zamku Kirkora. 

Poznajemy w tym momencie także Kostryna, który podsłuchał rozmowę Balladyny z Pustelnikiem i kminił, w jaki sposób może wykorzystać tę wiedzę.

Na zamek przybywa także Gralon, bardzo wierny sługa Kirkora. Balladyna, czując w nim zagrożenie, oraz że mężczyzna może wiedzieć o tajemnicy zaginięcia Aliny — nowa księżna pozbywa się go i własnoręcznie zabija.

Balladyna streszczenie — akt IV

Trwa wcześniej wspomniana uczta, Balladyna okłamuje wszystkich i zapiera się swojego prawdziwego pochodzenia z biednej rodziny Wyrzuca swoją matkę z zamku. 

Posłaniec królewski obwieszcza, że Kirkorowi udało się pokonać Popiela IV. Jednak sam Kirkor nie przyjął propozycji bycia królem. Twierdził, że koronę powinien przejąć prawowity władca. 

Zgromadzeni na uczcie dostrzegają, że koronę ma na sobie Grabiec. Chcą go obwołać królem.

W tym czasie Balladyna widzi ducha swojej zmarłej siostry Aliny. 

Wdowa, wyrzucona z zamku, błąka się w tym czasie po lesie i trafia ją piorun. Gdy kobieta trafia do chaty Pustelnika, ten zapewnia ją, że Balladyna zostanie ukarana.

Balladyną kieruje coraz większa potrzeba zyskania władzy. Dochodzi do kolejnych morderstw. W nocy zabija z pomocą Kostryna Grabca, by przejąć koronę. Z rozkazu Balladyny ginie także Pustelnik.

Balladyna streszczenie — akt V

Książę Kirkor dowiaduje się o śmierci Pustelnika, którego ktoś powiesił przez chatą. 

Później w okolicach Gniezna szykuje się bitwa o władzę w państwie, zwyciężają wojska Kostryna, a Kirkor umiera. Balladyna wydaje bardzo surowe rozkazy, żeby zabijać wszystkich sprzymierzeńców swojego męża Kirkora.

Balladyna jest do tego stopnia spragniona władzy, że zatruwa chleb, który spożywa Kostryn — nie chce z mężczyzną dzielić władzy.

Wreszcie kobieta ma władzę oraz koronę Lecha. Zostaje królową i zasiada na tronie w Gnieźnie.

Nad zamkiem zbierają się czarne chmury. Nowa królowa postanawia wprowadzić sprawiedliwe rządy i ukarać przestępców. 

Filon pragnie, żeby pomścić Alinę i wydać wyrok na jej mordercę, natomiast Wdowa (nie wymawiając imienia) składa skargę na Balladynę. 

Balladyna, zgodnie ze zwyczajami Lechitów wydaje wyrok śmierci — nagle królową trafia piorun przysłany przez Goplanę.

Balladyna plan wydarzeń

1. Księże Kirkor udaje się do Pustelnika, który doradza mu, że jego żoną najlepiej, żeby była prosta dziewczyna (Alina/Balladyna).

2. Zazdrosna Goplana wścieka się, że Grabiec kocha Balladynę, a nie ją.

3. Skierka i Chochlik mają sprowadzić księcia Kirkora do domu Wdowy i córek.

4. Konkurs na zbieranie malin.

5. Goplana zamienia Grabca w wierzbę.

6. Balladyna zabija Alinę, gdy ta ma więcej malin.

7. Balladyna zmyśla i kłamie, że Alina uciekła.

8. Filon znajduje ciało Aliny.

9. Krwawa plama na czole Balladyny.

10. Kirkor idzie do pustelnika i chcą sprawdzić wierność Balladyny.

11. Balladyna dostaje skrzynię z zakazem otwierania do powrotu męża.

12. Kirkor zwycięża z Popielem. 

13. Balladyna zabija Grabca.

14. Na polecenie Balladyny, Kostryn zabija Kirkora i pustelnika.

15. Otrucie Kostryna przez Balladynę.

16. Balladyna rozpoczyna rządy i wydaje wyroki (trzy razy na siebie samą).

17. Piorun z nieba trafia w serce Balladyny.

Balladyna — motywy

• winy i kary
• władzy
• konfliktu wewnętrznego
• zazdrości
• miłości matki
• cierpienia
• nieszczęśliwego kochanka (Filon)
• natury ludzkiej

Balladyna — pytania jawne

1. Funkcja wątków baśniowych i fantastycznych w kreacji świata przedstawionego utworu. Omów zagadnienie na podstawie Balladyny Juliusza Słowackiego. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst. 

2. Motyw zbrodni i kary. Omów zagadnienie na podstawie Balladyny Juliusza Słowackiego. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst. 

3. Matka jako postać tragiczna. Omów zagadnienie na podstawie Balladyny Juliusza Słowackiego. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst. 

4. Konsekwencje dokonanych wyborów życiowych. Omów zagadnienie na podstawie Balladyny Juliusza Słowackiego. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Matura 2024 – darmowe próbki notatek i pełny pakiet

Z wielką przyjemnością zachęcam wszystkich zainteresowanych do pobrania zupełnie darmowych próbek notatek do matury z języka polskiego dostępnych na naszej stronie w zakładce Darmowe materiały.

Nasze opracowania są starannie przygotowane i stanowią doskonałe narzędzie do przygotowań przed egzaminem maturalnym.

Chcesz otrzymać darmowy dysk z ponad 30 plikami PDF do matury? – podbijaj śmiało w wiadomości prywatnej na https://www.instagram.com/setkazpolaka/.

Dla tych, którzy są zdecydowani i chcą mieć pełen dostęp do naszych materiałów, serdecznie zapraszamy do odwiedzenia naszego sklepu.

Tam można nabyć pełne opracowania i kompleksowe notatki do matury z polskiego PDF, a cena za jedno opracowanie wynosi zaledwie około 60 groszy. To wyjątkowo korzystna oferta, która umożliwia zdobycie cennych materiałów edukacyjnych za niewielką opłatą.