Kordian streszczenie — winkelriedyzm

Kordian — tło historyczne

Dla pełnego zrozumienia lektury konieczne będzie wprowadzenie kontekstu i tła historycznego. W czasie wybuchu powstania listopadowego Juliusz Słowacki przebywał w Warszawie, ale udał się na emigrację.

Dopiero za granicą dowiedział się o klęsce. Utwór wydał anonimowo w 1834 roku i chciał w nim wytłumaczyć przyczyny porażki powstańców. Dodatkowo był zmotywowany do napisania Kordiana przez swojego konkurenta – Adama Mickiewicza, który w tym czasie pisał Dziady cz. III. Słowacki nie zgadzał się z jego koncepcją mesjanizmu i zaprezentował swoją — winkelriedyzm.

Kordian — cechy gatunku

• To dramat romantyczny.
• Posiada synkretyzm rodzajowy (występują elementy epickie, takie jak: chociażby opowiadania Grzegorza i liryczne — np. dialog Kordiana na Mont Blanc).
• Utwór ma kompozycję otwartą (na końcu nie wiemy, co ostatecznie dzieje się z głównym bohaterem).
• Brak antycznej zasady decorum — groteska miesza się z poważną tematyką.

Kordian — czas i miejsce akcji

• Przygotowanie dzieje się pod Krakowem, szatan ze swoją szajką spotykają się w Grocie Twardowskiego 31 grudnia 1799 roku.
• Wydarzenia w pierwszym akcie mają miejsce w dworku Kordiana na początku XIX wieku, gdy bohater ma około 15 lat.
• Drugi akt przenosi nas w miejsca podróży Kordiana — do Anglii, Włoch, Watykanu i w Alpy — rok około 1828.
• Z kolei wydarzenia w trzecim akcie rozgrywają się w 1829 roku w Warszawie.

Kordian — charakterystyka bohatera

Poznajemy go jako nastolatka, który cierpi psychicznie, nie wie, co ze sobą zrobić — tzw. ból istnienia. Cechuje go zbytnia wrażliwość, samotność. Przeżywa konflikt wewnętrzny. W jego życiu ważną rolę gra wyobraźnia, zwłaszcza wizja wyidealizowanej miłości. Decyduje się nawet na próbę samobójczą (bohater werteryczny).

Drugi akt pokazuje czytelnikowi rozpoczętą przemianę bohatera. Podczas podróży zbiera on życiowe doświadczenia i zmienia swoją perspektywę patrzenia na świat. Zauważa, że ludzie są bardzo podatni na działanie pieniędzy, miłość (taka romantyczna) nie istnieje. To wywołuje w Kordianie rozczarowanie.

Z typowego, romantycznego bohatera staje się wielkim patriotą, który chce zrobić wszystko dla dobra swojej ojczyzny. 

Trzeci akt obrazuje nam jeszcze inne oblicze Kordiana — tutaj staje się zaciętym spiskowcem. Nakłania innych do podjęcia próby zamachu na cara, by dać Polsce wolność. Nikt nie chce mu w tym pomóc, więc chce dokonać tego samodzielnie. W drodze do komnaty cara dopadają go Imaginacja i Strach. Zostaje aresztowany.
Można chłopa podsumować jednym zdaniem — to bohater tragiczny. Nie dość, że przegrywa z historią, to także z samym sobą.

Inni bohaterowie lektury:

• Grzegorz — jest opiekunem Kordiana, bliskim jego sercu. Chce nakłonić nastolatka, żeby ten wziął się wreszcie w garść. Opowiada mu też trzy historię (poruszymy je w dalszej części opracowania). W czasie przed egzekucją towarzyszy tytułowemu bohaterowi. Sługa traktuje Kordiana niemalże jak swojego syna.
• Laura — Kordian jest zakochany w niej, upatruje w Laurze ideału romantycznej miłości. Jednak kobieta jest sporo starsza od chłopaka, traktuje go z dystansem i ironią.
• Papież — nie stanowi żadnego autorytetu, przypomina bardziej polityka. Stosuje wobec Polaków groźbę za brak posłuszeństwa wobec cara. W dodatku jego wypowiedzi przerywa papuga Luterek. Papież jest dość specyficzny, pragnie swojej chwały i chce być uwielbiany. Nie chce pobłogosławić polskiej ziemi i odsyła Kordiana z kwitkiem.
• Wioletta — ma romans z Kordianem podczas jego pobytu w Italii. Kobieta okazuje się być łasa na pieniądze, ma materialistyczne podejście do miłości, co rozczarowuje młodzieńca.
• Car Mikołaj — koronowany na króla Polski w 1829 roku, z natury okrutny i prowadzi tyrańskie rządy, podpisuje ułaskawienie Kordiana na prośbę Konstantego.
• Książę Konstanty — brat cara Mikołaja I, naczelnik polskich wojsk. Gdy Kordian przeskakuje konno nad karabinami, jest pod wrażeniem i chce darować życie chłopakowi.

Kordian streszczenie

Akcja utworu dzieli się na:

• Przygotowanie
• Prolog
• Akt I
• Akt II
• Akt III

Kordian — przygotowanie

W nocy 31 grudnia 1799 roku w górach Karpackich szatan wraz ze swoimi kompanami przygotowują dla Polaków wodzów na najbliższe stulecie. Z wielkiego kotła wychodzą wodzowie. Słowacki nie wprost, ale ukazuje aluzje do postaci takich jak: Józef Chłopicki, Jan Skrzynecki, Adam Czartoryski, Julian Ursyn Niemcewicz, Joachim Lelewel, Jan Krukowiecki.

Każda z tych postaci jest nieporadna, nie potrafi poprowadzić narodu do zwycięstwa. Widzimy też postać Archanioła, który wręcz błaga Boga o zlitowanie się nad biedną Polską.

Kordian — prolog

W prologu do głosu dochodzą trzy osoby, które prezentują odmienne koncepcje poezji romantycznej:

• Pierwsza z nich pokazuje ideę mesjanizmu, która ma przynieść radość narodowi (prawdopodobnie nawiązanie do Adama Mickiewicza).
• Druga osoba sprzeciwia się pierwszej i proponuje poezję tyrtejską, która zagrzewa do walki i ma motywować.
• Trzecia osoba z prologu (to Juliusz Słowacki) opowiada się za poezją „narodowej urny”, która ma pobudzić, wyrwać z marazmu i uśpienia.

Akt I — nastoletni Kordian

Pierwsze sceny odgrywają się w posiadłości Kordiana. Piętnastolatek bardzo intensywnie rozmyśla nad ludzką egzystencją. Jest nieszczęśliwie zakochany w starszej od siebie Laurze. Bardzo chce coś zrobić z życiem, czuje się przeznaczony do większych celów, ale zupełnie nie wie, jak się do tego zabrać — jest rozdarty wewnętrznie.

Dostrzega to sługa i jednocześnie przyjaciel Grzegorz, który chce jakoś wpłynąć na młodzieńca i opowiada mu trzy historyjki:

1. O Janku co szył psom buty — Grzegorz motywuje Kordiana, pociesza, pokazuje, że każdy może znaleźć swoje miejsce. To opowieść o Janku, który przez przypadek i spryt dostał posadę na królewskim dworze. Pokazanie Kordianowi, że każdy może odnaleźć swoją drogę i sposób na życie, motywacja do podróży i poznania świata. Czyn z pozoru nieefektowny (szycie psom butów) przyniosło Jankowi bogactwo.
2. O wyprawie do Egiptu – wspomnienia Grzegorza bitwy pod piramidami pod przywództwem Napoleona, ma to nauczyć Kordiana walki i przekonać, że na każdego czeka zbawienie przy odrobinie pracy zespołowej.
3. O Kazimierzu – młodym polskim oficerze, heroiczny, dzielny. Kazimierz podczas wyprawy moskiewskiej w 1812 roku poświęcił się i zginął, samodzielnie mordując wrogiego Tatara.

Jednak do głównego bohatera żadna z tych opowieści nie przemawia. Zanurzamy się w pierwszym akcie także w wątek miłosny Kordiana i Laury. Udają się oni wspólnie na przejażdżkę. Chłopak „romantycznie” spogląda na świat, zachwyca się, natomiast Laura ocenia perspektywę młodzieńca dość ironicznie i z dystansem podchodzi do Kordiana, przez co chłopak podejmuje próbę samobójczą (jak się wkrótce okaże — nieudaną).

ODBIERZ DARMOWE PRÓBKI NOTATEK PDF DO MATURY Z JĘZYKA POLSKIEGO JUŻ TERAZ!

Akt II — podróże Kordiana (Wędrowiec)

Po nieudanej próbie samobójczej ruszamy razem z Kordianem w podróż po całej Europie. Pierwsza wyprawa ma miejsce w Londynie, gdzie bohater rozmyśla nad życiem ludzkim. Zachwyca się jednocześnie ogrodem, ale jego rozważania przerywa dozorca, który pobiera opłaty za siedzenie na krzesłach. Daje on przesłanie, że za pieniądze można kupić wszystko — nawet sławę, miejsce w parlamencie, czy szacunek.

Kolejny przystanek jest w Dover. Nasz Kordian czyta nad morzem fragmenty dzieła Szekspira pt. „Król Lear”. Bohater uświadamia sobie, że faktycznie poezja Williama Szekspira jest piękna i kunsztowna, ale nijak ma się do rzeczywistości i otaczającego nas świata.

Z Dover przenosimy się do Włoch — a konkretnie do willi, gdzie Kordian spędza czas razem z piękną Wiolettą. Młodzieniec wystawia kochankę na próbę — ściemnia ją, że stracił cały majątek, a pozostał mu tylko koń ze złotymi podkowami. Kobieta jest rozczarowana. Kordian powiadamia kobietę, że może za to ofiarować jej swoje serce, lecz ona pozostaje wzburzona i opuszcza chłopaka. W tym momencie chłopak zdaje sobie sprawę, że piękna, romantyczna miłość, pełna szlachetnych ideałów — nie istnieje.

Kolejny przystanek to Watykan. Nasz tytułowy bohater udaje się na audiencję do papieża. Ma ze sobą garść polskiej ziemi, skropionej krwią zamordowanych powstańców, matek, dzieci. Ale doznaje szoku. Papież odmawia błogosławieństwa, nakazuje zamiast tego, posłuszeństwo wobec cara i zakończenie ruchów niepodległościowych Polaków. Głowa Kościoła grozi, że w przeciwnym przypadku rzuci na Polskę klątwę. 

Teraz dochodzi do najbardziej kultowej sceny, a mianowicie do monologu na szczycie góry Mont Blanc. Bohater wygłasza swój monolog. W tym miejscu dokonuje się wielka przemiana Kordiana — z kochanka i romantyka, od teraz staje się człowiekiem walczącym o dobro narodu. Następuje też porównanie do legendarnego Winkelrieda – bohatera szwajcarskiego, który poświęcił się, aby ratować swój kraj. Pojawia się chmura, na której przenosi się do Polski.

Akt III — Warszawa, Plac Zamkowy

Ludzie stojący na Placu Zamkowym w Warszawie komentują koronowanie na króla Polski cara Mikołaja I. Na koniu przez plac jedzie także Książę Konstanty (brat cara) i potrąca kobietę z dzieckiem, które ginie. 

Równocześnie w podziemiach katedry św. Jana zaczynają gromadzić się spiskowcy. Wpuszczani są jedyne ci, którzy znają hasło „Winkelried”. Kordian (zamaskowany jako Podchorąży) podsuwa pomysł zamachu na cara, jednak zgromadzeni nie są do końca zdecydowani i sprzeciwiają się temu pomysłowi. Nasz bohater zbiera się na decyzję samodzielnego zamachu.

Tytułowy bohater szykuje się do zamachu, jednak gdy jest już blisko, zaczynają prześladować go Strach i Imaginacja. To projekcja wewnątrz bohatera, która próbuje odwieść go od czynu. Kordian toczy wewnątrz siebie walkę, nie potrafi wybrać między moralnością a patriotyzmem i dobrem ojczyzny. 

Nasz młodzieniec okazuje się trochę za słaby psychicznie, w ostatnim momencie mdleje przed wejściem do komnaty cara, który potyka się o jego ciało, wychodząc ze swojego pokoju i wzywa straże.

A wszystko szło tak pięknie… Niestety Kordian trafia do szpitala dla obłąkanych, gdzie odwiedza go Doktor. Mówi chłopakowi, że już kiedyś się spotkali przed drzwiami komnaty cara. Doktor to diabeł. 

Diabłu nie podoba się idea poświęcenia jednostki. Pokazuje Kordianowi dwóch wariatów. Jeden z nich uważa, że jest krzyżem Jezusa, a drugi, że Atlasem, który podtrzymuje niebo. Tytułowy bohater przeżywa kryzys, znów wątpi w swoje przekonania. Wszystko kończy Wielki Książę Konstanty, który nakazuje zaprowadzenie oskarżonego Kordiana na Plac Saski.

Książę Konstanty daje Kordianowi jeszcze jedną szansę. Ma przeskoczyć konno nad piramidą karabinów, które mają bagnety na końcówkach. Kordianowi się to udaje, lecz car pozostaje nieugięty i nie zgadza się na uwolnienie Kordiana za próbę zamachu. 

Przenosimy się do celi Kordiana, tam odwiedzają go Ksiądz i Grzegorz.

W ostatniej scenie widzimy już Kordiana przed plutonem egzekucyjnym, a w tym czasie adiutant dociera na Plac Saski z aktem ułaskawienia, który wydał car. Ale nie dowiadujemy się czy zdążył, bo oficer uniósł rękę, żeby dać sygnał do wystrzału zabijającego Kordiana.

Kordian, a Winkelried

Winkelriedyzm — Juliusz Słowacki porównuje nasz kraj do średniowiecznego bohatera ze Szwajcarii.

W 1386 roku Arnold Winkelried, wykrzykując „Droga dla Wolności!”, stanął do walki, przyciągając na siebie uwagę przeciwników — Austriaków. Złapał kilka wrogich włóczni i sam wbił je w swoją pierś. Ten odważny gest spowodował powstanie przerwy w szykach bojowych przeciwnika, co umożliwiło Szwajcarom zwycięstwo nad wrogimi wojskami podczas ataku. Dzięki temu heroicznemu czynowi Winkelried stał się symbolem poświęcenia własnego życia dla dobra ojczyzny.

Słowacki pokazuje, że to Polska umożliwiła innym państwom walkę o wolność, biorąc na siebie siły wielkich mocarstw.

Motywy

• Motyw szatana – diabła widzimy już w scenie przygotowania, stwarzającego polskich przywódców powstania. Później tytułowy bohater mierzy się z diabłem przed komnatą cara, a także rozmawia z nim w szpitalu. Zły Duch chce, żeby bohater zwątpił w swoje przekonania.
• Motyw podróży – nasz bohater wędruje po Europie, łapie doświadczenia, ale głównie rozczarowania. To punkt zapalny do jego przemiany i walki o dobro narodu.
• Motyw miłości – młodzieniec idealizuje uczucia i zakochanie, okazuje się, że kobiety go zawodzą, nie są szczere, zależy im na pieniądzach. Większa okazuje się być miłość Kordiana do ojczyzny.
• Motyw powstania – Słowacki ukazuje wiele postaci historycznych, stara się przekazać przyczyny upadku powstania i nieudolność przywódców.

Matura 2024 – darmowe próbki notatek i pełny pakiet

Z wielką przyjemnością zachęcam wszystkich zainteresowanych do pobrania zupełnie darmowych próbek notatek do matury z języka polskiego dostępnych na naszej stronie w zakładce Darmowe materiały.

Nasze opracowania są starannie przygotowane i stanowią doskonałe narzędzie do przygotowań przed egzaminem maturalnym.

Chcesz otrzymać darmowy dysk z ponad 30 plikami PDF do matury? – podbijaj śmiało w wiadomości prywatnej na https://www.instagram.com/setkazpolaka/.

Dla tych, którzy są zdecydowani i chcą mieć pełen dostęp do naszych materiałów, serdecznie zapraszamy do odwiedzenia naszego sklepu.

Tam można nabyć pełne opracowania i kompleksowe notatki do matury z polskiego PDF, a cena za jedno opracowanie wynosi zaledwie około 60 groszy. To wyjątkowo korzystna oferta, która umożliwia zdobycie cennych materiałów edukacyjnych za niewielką opłatą.

Artykuł zawiera: Kordian streszczenie, bohaterowie, winkelriedyzm, Juliusz Słowacki.