Zbrodnia i kara streszczenie (Fiodor Dostojewski)

Utwór Zbrodnia i kara jest głębokim psychologicznym studium postaci oraz analizą moralności i ludzkiej natury. Główny bohater, Rodion Raskolnikow, to młody student, który wpada w obsesyjną myśl i teorię o “nadczłowieku” – jednostce wybitnej, ponad moralnością i społeczeństwem.

W wyniku tej idei postanawia popełnić morderstwo, sądząc, że przyczyni się to do lepszego świata. Jego działanie jest jednocześnie przejawem narcyzmu i buntu przeciwko społecznym normom.

Po dokonaniu zbrodni, Raskolnikow zaczyna przeżywać silny wewnętrzny konflikt moralny. W miarę jak akcja rozwija się, bohater doświadcza wewnętrznej walki między poczuciem winy a próbami racjonalizacji swojego czynu. Ostatecznie uświadamia sobie, że kara za jego zbrodnię to nie tylko kara społeczna, ale przede wszystkim kara dla własnego sumienia.

Zbrodnia i kara jest nie tylko opowieścią kryminalną o zabójstwie starej lichwiarki, ale przede wszystkim filozoficznym eksplorowaniem ludzkiej psychiki, moralności i sensu istnienia.

Zapraszam na streszczenie lektury oraz analizę głównych bohaterów, z pewnością może się to przydać na maturze z języka polskiego.

Fiodor Dostojewski — kilka słów o autorze

Fiodor Dostojewski żył w latach 1821-1881, pochodził z biednej, moskiewskiej rodziny. Został aresztowany w 1849 roku za udział w tajnym kole dyskusyjnym. Początkowo skazano go na karę śmierci, ale ostatecznie skończyło się na czterech latach morderczych kar fizycznych na zesłaniu.

Jego debiut literacki miał miejsce w 1846 roku, jednak największą sławą cieszyły się dzieła napisane po zesłaniu, w tym „Wspomnienia z domu umarłych”, „Idiota”, czy „Bracia Karamazow”.

Dzieło Fiodora Dostojewskiego „Zbrodnia i kara” powstawało w latach 1865-1866 (ostateczne wydanie w 1867 roku). Pisarz wtedy miał bardzo trudny czas, żył biednie i w stresie. Sytuacja sprawiła, że musiał korzystać z usług nieuczciwych lichwiarzy i zaciągać pożyczki. Ponadto chorował, trafił do więzienia. Cenzura, która wtedy panowała, sprawiła, że musiał redagować książkę.

Zbrodnia i kara — wprowadzenie

• Dzieło zaliczane do najważniejszych pozycji literackich na temat zła, zbrodni, odkupienia win.
• Fiodor Dostojewski uważany jest za ikonę powieści psychologicznej.
• Powieść jest hybrydą kilku innych gatunków, w tym powieści realistycznej, kryminalnej, psychologicznej, czy polifonicznej (czyli wielogłosowej).
• Opisy miejsc oraz przedmiotów są przedstawione w sposób bardzo realistyczny.
• Bohaterowie mają bardzo złożony portret psychologiczny, w ich głowach sporo się dzieje.
• Dostojewski wprowadza także elementy modernistyczne, w tym halucynacje, sen, dużą wagę autor przywiązuje do ludzkiej podświadomości.
• Narracja prowadzona jest nietypowo, głos często zabierają sami bohaterowie (powieść polifoniczna), a nie klasyczny narrator, ocenę zachowań Dostojewski pozostawia czytelnikowi.

Zbrodnia i kara — miejsce i czas utworu

Akcja utworu to lata 60. XIX wieku, czyli współczesne autorowi. Natomiast główne miejsce rozgrywania się fabuły to Petersburg (wtedy stolica Rosji). Okolica brzydka, głównie kamienice, ponuro. 

Epilog opisuje dłuższy okres, bo prawie 2 lata na Syberii, gdzie główny bohater (Rodion Raskolnikow) odbywa swoją karę.

Zbrodnia i kara — bohaterowie

Rodion Raskolnikow (Zbrodnia i kara bohaterowie)

Raskolnikow to główna postać powieści Dostojewskiego, chłopak ma 23 lata (czarne oczy, ciemno-blond włosy, średniego wzrostu). Złożona, wielowątkowa oraz rozdarta wewnętrznie. Popełnia zbrodnie. To młody student prawa, ale musiał rzucić naukę w kąt, bo nie miał zwyczajnie na to pieniędzy. 

Jest mu źle, z tym że jego rodzina musiała żyć biednie, żeby on mógł się uczyć. Żyje w nędzy, zaciska pasa, chodzi głodny, aż wreszcie w złym stanie psychicznym decyduje się na zabójstwo starej lichwiarki Alony po wielu napięciach w głowie (uważał, że chciwa kobieta zasługiwała na śmierć).

Przystojny mężczyzna popada w obłęd, boi się wydania prawdy, wydaje się chory, traci przytomność. Na szczęście ratuje go Sonia od całkowitego obłąkania.

Prawdziwy powód zabójstwa poznajemy po rozmowie Rodiona z Sonią, której wyjawia swoją teorię o podziale ludzi na zwykłych oraz niezwykłych. Sonia skłania go do przyznania się do winy, ale dopiero podczas ciężkich prac Raskolnikow zaczyna odczuwać pokutę i skruchę za swój czyn.

Nie można jednoznacznie stwierdzić, czy Raskolnikow był okrutnym zbrodniarzem. Miał dużo wrażliwości i wydawał się również postacią szlachetną.

Cały proces przebiega w ciągu trwania lektury, na końcu bohater dochodzi do wniosku, że nie ma zbrodni bez kary. Dopiero po odpracowaniu swoich złych uczynków można zacząć życie od nowa.

ODBIERZ DARMOWE PRÓBKI NOTATEK PDF DO MATURY Z JĘZYKA POLSKIEGO JUŻ TERAZ!

Sonia (Zbrodnia i kara bohaterowie)

Sonia to młoda blondynka w wieku około osiemnastu lat, raczej niska i szczupła, drobna. Z charakteru dobra, oddana, empatyczna, wrażliwa. Ma niebieskie oczy. Po ubiorze można powiedzieć, że jest prostytutką — pracuje tak, utrzymując całą rodzinę, głównie przez alkoholizm ojca. 

Sonia odznaczała się dużą wiarą, mimo swojej ciężkiej sytuacji i życia w grzechu, przy nadziei utrzymywał ją fragment Ewangelii o wskrzeszeniu Łazarza.

Jest córką Marmieładowa z pierwszego małżeństwa. Nęka ją macocha, czyli Katarzyna Iwanowa. Jest wyszydzana przez ludzi, jedynie Raskolnikow, którego spotyka, traktuje ją jak równą. 

Gdy Rodion mówi jej, że zabił — Sonia go rozumie i decyduje towarzyszyć mu na Syberii, dzięki dziewczynie Raskolnikow zrozumiał swoją winę i chciał zacząć swoje odkupienie.

Marmieładow (Zbrodnia i kara bohaterowie)

Siemion Zacharowicz Marmieładow to ojciec Soni, mąż Katarzyny Iwanowny, mężczyzna w wieku około 50 lat. Przez swój alkoholizm i kradzieże pogrąża całą swoją rodzinę, także finansowo. Ginie potrącony przez konie, gdy pijany przechodzi przez ulicę.

Pulcheria (Zbrodnia i kara bohaterowie)

Pulcheria Raskolnikow to matka Rodiona – bardzo kochała swoje dzieci Dunię i Rodiona. Wysłała synowi pieniądze z pożyczki, chociaż sama żyła w biedzie. Załamała się psychicznie, gdy dowiedziała się o zbrodni i zmarła, gdy Rodion został już zesłany. Jest wdową, ma 43 lata.

Dunia (Zbrodnia i kara bohaterowie)

Dunia Awdotia Raskolnikow to starsza siostra Rodiona. Uczyła się, była inteligentna i szlachetna. Żyła skromnie, ale była pomocna. 

Zakochał się w niej Arkadiusz Iwanowicz Swirdygajłow, który ją szantażował i chciał zniewolić. Zaręczyła się z Łużynem, żeby pomóc w rozwoju kariery prawniczej brata, ostatecznie zrywa z Łużynem i wychodzi za Razumichina.

Razumichin (Zbrodnia i kara bohaterowie)

Dymitr Razumichin to kolega Rodiona, jest pogodny, cieszy się z życia. Wspiera cały czas Raskolnikowa, Dunia, czyli siostra głównego bohatera jest w nim zakochana.

Mimo że wspierał Raskolnikowa, pomagał mu finansowo, to nigdy nie zaakceptował teorii Rodiona o podziale ludzi na zwykłych i niezwykłych.

Porfiry Pietrowicz (Zbrodnia i kara bohaterowie)

Prowadził śledztwo w sprawie zabicia lichwiarki przez Rodiona. Miał około 35 lat. Znał złożoność psychiki ludzkiej, udaje dobrego policjanta, żeby ostatecznie wydobyć z Raskolnikowa informację o zabiciu lichwiarki.

Był mega bystry i widział dużo szczegółów. Cały czas jest przekonany, że to Rodion zabił i próbuje psychologicznie rozgryźć bohatera, żeby podczas rozmowy się przyznał.

Katarzyna Iwanowna (Zbrodnia i kara bohaterowie)

Żona Marmieładowa (ojca Soni), z pierwszego małżeństwa ma trójkę dzieci. Kobieta jest chora na gruźlicę, po śmierci Marmieładowa podupada jej psychika i umiera.

Alona Iwanowna (Zbrodnia i kara bohaterowie)

Podstarzała kobieta w wieku około 60 lat, podejrzliwa, skąpa i chciwa. Wykorzystuje złą sytuację innych ludzi dla swojego dobra. Ginie zamordowana przez Rodiona, co staje się głównym wątkiem powieści.

Lizawieta (Zbrodnia i kara bohaterowie)

Siostra lichwiarki, która wykorzystuje Lizawietę do pracy. Poniżana przez Alonę wykonuje swoje obowiązki.

Łużyn (Zbrodnia i kara bohaterowie)

Piotr Pietrowicz Łużyn jest 45-letnim prawnikiem, ale bardzo skąpym i zbyt wyniosłym. Na początku jest narzeczonym Duni, ale następuje zerwanie zaręczyn, gdy chce skłócić siostrę z bratem.

Ogólnie Łużyn jest przedstawiony jako postać mściwa i zakochana w sobie, oskarża Sonię o kradzież i ma złe zamiary.

Swidrygajłow (Zbrodnia i kara bohaterowie)

Arkadiusz Iwanowicz Swirdygajłow zakochuje się w Duni, pomimo że jest w małżeństwie z kobietą, której nie kocha (Marfa). Poza tym ma na sumienie wiele grzeszków, w tym molestowanie 14-latki, oczernianie innych.

Zbrodnia i kara — plan wydarzeń

1. Raskolnikow żyje w coraz większej biedzie i rzuca przez to studia.

2. Rodion planuje zabicie starej lichwiarki, nie chce więcej nędzy.

3. Dostaje list od matki.

4. Zabija lichwiarkę i chowa łupy.

5. Raskolnikow zaczyna chorować i popada w obłęd.

6. Przyjeżdża do niego siostra i matka.

7. Dunia zrywa zaręczyny z Łużynem.

8. Śmierć Marmieładowa.

9. Raskolnikow poznaje Sonię, spotykają się i razem czytają Ewangelię, zwierza się, że popełnił zbrodnię.

10. Porfiry Pietrowicz zaczyna śledztwo.

11. Porfiry przez rozmowę chce wydobyć od Rodiona przyznanie się do winy.

12. Rodion przyznaje swoją winę policji.

13. Kara i oczyszczenie win – skazanie na Syberię, tam Rodion przechodzi przemianę.

ODBIERZ DARMOWE PRÓBKI NOTATEK PDF DO MATURY Z JĘZYKA POLSKIEGO JUŻ TERAZ!

Zbrodnia i kara — streszczenie szczegółowe

Część I — Zbrodnia i kara streszczenie

Rodion w ciężkiej sytuacji materialnej przychodzi do starej lichwiarki, u której chce zastawić zegarek po swoim ojcu. Obserwuje jej mieszkanie z założeniem, że kobieta skrywa wiele kosztowności.

Później Rodion poznaje Marmieładowa (ojca Soni), który opowiada mu historię swojej rodziny oraz o swojej córki, która trudni się jako prostytutka, by utrzymać bliskich.

W mieszkaniu Rodion czyta list od swojej matki, z którego dostaje informację, że jego siostra Dunia, chce wyjść za Łużyna, by wspomóc brata w prawniczej karierze. Bohater nie może się z tym pogodzić. 

Raskolnikow ma sen o zakatowaniu kobyłki, to wizja przyszłego czynu bohatera. Zaraz po obudzeniu zaczyna planować zbrodnię. Jego psychika szaleje, jest rozdarty wewnętrznie i przechodzi wiele konfliktów w sobie.

Pod pretekstem zastawienia papierośnicy wchodzi do mieszkania lichwiarki i morduje kobietę. Ucieka z mieszkania, pozbywa się narzędzia zbrodni, a pod tapetą chowa 30 rubli (jego łupy nie były zbyt wartościowe).

Część II — Zbrodnia i kara streszczenie

O poranku Rodion zostaje wezwany na policję, jest przekonany, że prawda o morderstwie została odkryta. Mdleje na komisariacie, co wzbudza podejrzenia śledczego Pietrowicza.

Po powrocie do domu dręczą go myśli, koszmary. Opiekuje się nim przyjaciel Razumichin. Po 3 dniach udaje się do restauracji i wypytuje policjanta Zamiotowa co by było, gdyby to on był zabójcą i jaka grozi za to kara.

Gdy wychodzi z restauracji jest świadkiem potrącenia pijanego Marmieładowa przez powóz konny, odnosi rannego do domu.

Część III — Zbrodnia i kara streszczenie

W Petersburgu zjawia się Dunia oraz Pulcheria (siostra i marka Rodiona). Jednak ten nie potrafi cieszyć się z jej wizyty, wyraża także swój sprzeciw na zaręczyny Duni z Łużynem. 

Przychodzi także Sonia, która zaprasza Raskolnikowa na uroczystość pogrzebową jej ojca (pijaka Marmieładowa).

Raskolnikow i Razumichin spotykają się także ze śledczym Porfirym Pietrowiczem, który wyjawia, że zna zabójcę lichwiarki.

Część IV — Zbrodnia i kara streszczenie

Na początku tej części główny bohater poznaje Swidrygajłowa, w ramach przeprosin za oskarżenia Soni chce przekazać jej pieniądze.

W tym czasie Łużyn chce skłócić rodzeństwo, Dunia poznaje prawdziwą twarz prawnika i zrywa z nim zaręczyny. 

Rozpoczyna się również głębsza relacja Raskolnikowa z Sonią, podczas spotkania czytają wspólnie Ewangelię (wcześniej wspomniany fragment o wskrzeszeniu Łazarza).

Podczas drugiej rozmowy ze śledczym Pietrowiczem okazuje się, że do zbrodni przyznał się malarz pracujący w jednym z mieszkań sąsiadujących z pokojem lichwiarki.

Część V — Zbrodnia i kara streszczenie

Mściwy Łużyn oskarża Sonię o kradzież stu rubli, ale szybko jego spisek zostaje obnażony — Lebieziatnikow widział, jak mężczyzna wkłada pieniądze do kieszeni dziewczyny.

Trwa pogrzeb Marmieładowa, a jego żona Katarzyna załamuje się, dostaje krwotoku i umiera. Pomoc w zorganizowaniu pogrzebu oferuje Swidrygajłow (może jednak nie był taki zły?). 

Dochodzi do punktu kulminacyjnego, podczas rozmowy z Sonią, Rodion przyznaje się do winy, wyjawia swój główny motyw. Bohater ma swoją teorię o kategoriach ludzi. Ukochana doradza bohaterowi, by ten przyznał się do winy i odbył słuszną karę (stąd tytuł Zbrodnia i kara).

Część VI — Zbrodnia i kara streszczenie

Całą rozmowę podsłuchiwał Swidrygajłow, przekazuje Duni tę informację. Szantażuję siostrę Rodiona, że będzie chronił jej brata, gdy ona spędzi z nim resztę swojego życia, ale ona ucieka. Po tym mężczyzna zabija się.

Dochodzi do już trzeciej rozmowy ze śledczym. Porfiry informuje Raskolnikowa, że jest przekonany o jego winie i daje mu 50 godzin na przyznanie się do winy. Po tym Rodion idzie pożegnać się z matką, Sonią.

Zgłasza się samodzielnie na policję i przyznaje się do winy.

Epilog — Zbrodnia i kara streszczenie

Minął już jakiś czas. Rodion skazany na osiem lat ciężkich robót. W karze towarzyszy mu Sonia.

Dunia wychodzi za przyjaciela brata — Razumichina. Matka bohatera (Pulcheria umiera).

Wraz z trwaniem kary, Rodion zaczyna odczuwać skruchę swojego czynu. Od tego momentu dochodzi do przemiany bohatera — głównie dzięki wierze, nadziei i miłości Soni.

Zbrodnia i kara — opracowanie

• Jest to powieść psychologiczna i polifoniczna – pokazuje i analizuje psychikę człowieka, który decyduje się na zbrodnię. 
• Lektura ukazuje dobro, ale też zło w człowieku. Dostojewski pokazuje, w jaki sposób człowiek decyduje, i co go motywuje do działania. 
• Można wyciągnąć wniosek, że nie ma usprawiedliwienia dla zbrodni, natomiast każdą można odpokutować przez przyjęcie wyroku i przyznanie się do winy.

Zbrodnia i kara — motywy

• Motyw zbrodni – zabójstwo lichwiarki.
• Motyw pieniędzy – bieda doprowadza Rodiona do popełnienia zbrodni (jednak nie bierze ze sobą łupów, dlatego nie można uznać chęć wzbogacenia się jako główny powód).
• Motyw przemiany bohatera – Rodion popełnia zbrodnie, brzydzi się siebie, ale przyznaje się do winy i zmienia się na lepsze, odbywa karę.

Zbrodnia i kara — pytania jawne 

1. Walka człowieka ze swoimi słabościami. Omów zagadnienie na podstawie Zbrodni i kary Fiodora Dostojewskiego. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.
2. Przemiana wewnętrzna bohatera. Omów zagadnienie na podstawie Zbrodni i kary Fiodora Dostojewskiego. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.
3. Ile człowiek jest gotów poświęcić dla innych? Omów zagadnienie na podstawie Zbrodni i kary Fiodora Dostojewskiego. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Matura 2024 – darmowe próbki notatek i pełny pakiet

Z wielką przyjemnością zachęcam wszystkich zainteresowanych do pobrania zupełnie darmowych próbek notatek do matury z języka polskiego dostępnych na naszej stronie w zakładce Darmowe materiały.

Nasze opracowania są starannie przygotowane i stanowią doskonałe narzędzie do przygotowań przed egzaminem maturalnym.

Chcesz otrzymać darmowy dysk z ponad 30 plikami PDF do matury? – podbijaj śmiało w wiadomości prywatnej na INSTAGRAMIE.

Dla tych, którzy są zdecydowani i chcą mieć pełen dostęp do naszych materiałów, serdecznie zapraszamy do odwiedzenia naszego sklepu.

Tam można nabyć pełne opracowania i kompleksowe notatki do matury z polskiego PDF, a cena za jedno opracowanie wynosi zaledwie około 60 groszy. To wyjątkowo korzystna oferta, która umożliwia zdobycie cennych materiałów edukacyjnych za niewielką opłatą.