Wesele streszczenie (Stanisław Wyspiański) – dramat symboliczny

Na początku pragnę zaznaczyć, że mam ogromny sentyment do tej lektury, ponieważ wylosowane przeze mnie pytanie na maturze ustnej dotyczyło właśnie tego dzieła.

Wesele Stanisława Wyspiańskiego to jedno z najważniejszych dzieł w kanonie literatury polskiej, będące zarówno zapisem autentycznego wydarzenia jak i refleksją nad kondycją narodu polskiego. 

Przedstawiając weselne obrzędy i zwyczaje, Wyspiański łączy rzeczywistość z elementami alegorycznymi, tworząc dramat symboliczny, który skłania do refleksji nad losem Polski i jej mieszkańców. 

ODBIERZ DARMOWE PRÓBKI NOTATEK PDF Z JĘZYKA POLSKIEGO JUŻ TERAZ!

Wesele — kilka słów o autorze

• Stanisław Wyspiański żył w latach 1869-1907.

• Pochodził z dość bogatej rodziny i był mocno związany z Krakowem.

• Był uczniem Jana Matejki, interesował się malarstwem, sztuką i historią.

• Sławę pisarską przyniosły mu dzieła takie jak: Warszawianka, Wesele, Wyzwolenie i Noc listopadowa.

• Wyspiański napisał w swojej karierze kilkanaście dramatów.

Wesele — geneza utworu

Wesele powstało pod wpływem inspiracji prawdziwymi wydarzeniami, do których doszło podczas wesela znanego poety Lucjana Rydla z Jadwigą Mikołajczykówną, córką chłopa, 20 listopada 1900 roku w Bronowicach (podkrakowskiej wsi). 

Stanisław Wyspiański, będący świadkiem tych wydarzeń, zainspirował się kontrastem między światem inteligencji a prostotą życia chłopskiego, co stało się punktem wyjścia do stworzenia dramatu.

Oficjalna premiera Wesela odbyła się na deskach teatru w Krakowie dnia 16 marca 1901 roku.

Wesele — znaczenie utworu

Wesele jest dziełem wielowymiarowym, eksplorującym kondycję życia społecznego i kulturowego Polski przełomu XIX i XX wieku. 

Utwór ten analizuje relacje między inteligencją a chłopami, kwestionując możliwości współpracy tych dwóch grup społecznych na drodze do odzyskania niepodległości. 

Lektura ta uchodzi za jedną z najważniejszych analiz psychologicznych i społecznych, dotyczących polskiej tożsamości narodowej.

Wesele — cechy gatunku (dramat symboliczny)

Wesele to dramat symboliczny, zwany także dramatem neoromantycznym, modernistycznym i realistyczno-fantastycznym.

Dramat Wyspiańskiego cechuje się bogatym użyciem symboli i metafor, które nadają głębszy sens przedstawionym wydarzeniom i postaciom. 

Wesele jako dramat symboliczny łączy w sobie elementy realistyczne z alegorycznymi, pozwalając na zróżnicowaną interpretację tekstu. 

Wyspiański umieszcza w utworze dokładne didaskalia, czyli teksty poboczne. Zawiera w nich szczegółowe opisy dekoracji i wskazówki dla reżyserów. Dzięki nim czytelnik może także wczuć się w nastrój wydarzeń.

Symbolika dotyczy zarówno narodowych mitów, jak i lokalnych legend, co czyni utwór uniwersalnym komentarzem do polskiej tożsamości.

Występują liczne postaci z historii Polski, które wskazują na jej wielkość (np. Stańczyk), ale też klęskę narodu (np. Hetman Branicki).

Wesele — czas i miejsce akcji

• Akcja dramatu Wesele rozgrywa się w ciągu jednej nocy, od wieczora do świtu, w chacie chłopskiej we wsi Bronowice, na początku XX wieku. 

• Dokładna data tego zdarzenia to noc z 20 na 21 listopada 1900 roku.

• Sceneria ta stanowi tło dla spotkania różnych światów: chłopskiego i inteligenckiego, co podkreśla kontrast między tymi dwoma społeczeństwami.

Wesele — bohaterowie dramatu

Dramat Wyspiańskiego obfituje w postacie, które reprezentują różne grupy społeczne i ideologiczne.

Pan Młody

Pochodzący z miasta artysta, który nie jest w stanie zrozumieć życia wiejskiego. Swoją małżonkę postrzega jako lalkę z Sukiennic w Krakowie. 

W ramach swojej solidarności z chłopami chodzi podczas uroczystości na boso.

Widać jego sztuczność oraz udawaną fascynację chłopami (chłopomania).

Jego postać wzbudza komiczne odczucia i śmiech, ale też irytację.

Panna Młoda

Kobieta pochodzi ze wsi (Bronowic).

Jest siostrą Anny (Gospodyni) oraz Marysi.

To postać prosta i nieskomplikowana, trzyma się mocno wiejskich zasad i tradycji, jednocześnie będąc z lekka naiwną dziewczyną.

Gospodarz

Mieszkaniec Bronowic, chłopi darzą go szacunkiem, mimo że przebywa we wsi zaledwie od kilku lat. 

To typowy pantofel, który wszystkie decyzje podejmuje pod dyktandem swojej żony, brakuje mu samodzielności i indywidualizmu.

Dziennikarz

Chce odpocząć od życia w mieście, szuka na wsi ukojenia.

Idealizuje chłopów, jednak jego fascynacja kończy się na etapie wdrożenia ich w politykę — nie chce podjąć rozmowy na ten temat z Czepcem.

Poeta

Podczas Wesela rozmawia przede wszystkim z kobietami i uwodzi je. Świetnie włada i maluje słowem jako artysta. 

Marzy o pisaniu wielkich dzieł, ale ogranicza go brak weny i natchnienia.

Radczyni

Bardzo wyniosła dama pochodząca z miasta, która z lekką pogardą odnosi się do chłopów.

Nie ma zbyt dużego pojęcia o życiu na wsi, co zostaje obnażone przez innych gości.

ODBIERZ DARMOWE PRÓBKI NOTATEK PDF Z JĘZYKA POLSKIEGO JUŻ TERAZ!

Wesele — pozostali bohaterowie

• Czepiec — bronowicki chłop i gospodarz darzony szacunkiem, bardzo dumny ze swojego wiejskiego pochodzenia, zna się na polityce i chce wziąć udział w ruchu wyzwoleńczym.

• Marysia — siostra Panny Młodej, zmarł jej mąż i wyszła za Wojtka, w czasie uroczystości budzi się w niej nostalgia do romantycznej miłości.

• Gospodyni — stanowcza kobieta, stanowi autorytet dla swojego męża (wcześniej opisanego pantofla Gospodarza).

• Haneczka — bardzo bezpośrednia dziewczyna z miasta, która łapie dobry kontakt z chłopami podczas uroczystości.

• Zosia — również młoda dziewczyna z miasta, dobrze bawi się z chłopami, podobają się jej pawie pióra w wiejskich czapkach.

• Maryna — także miejska dziewczyna, ale bardziej stonowana i rozsądna, potrafi odrzucić zaloty weselników.

• Nos — pije dużo alkoholu i szuka zapomnienia, w swoich poglądach głosi wolność dla sztuki, przedstawiciel cyganerii.

• Kuba — prosty, młody chłopak ze wsi i brat Panny Młodej.

• Kasper — drużba weselny, kręcą go panienki zaproszone na Wesele, a wśród nich Kasia.

• Kasia — obyta w kontaktach z mężczyznami, którzy licznie się nią interesują.

• Czepcowa — żona Czepca, typowa przedstawicielka chłopów i wiejskiego trybu życia.

• Klimina — pełni rolę swatki, jest wdową po zmarłym wójcie.

• Rachela — córka Żyda, właściciela karczmy, uwielbia poezję i sztukę, interpretuje miejsce biesiady jako arkę, wprowadza tajemniczy nastrój i wpada na pomysł zaproszenia Chochoła.

• Jasiek — brat Panny Młodej oraz Gospodyni, przez swoją głupotę i lekkomyślność gubi złoty róg, który dostał od Gospodarza.

• Ojciec — tata Panny Młodej, po prostu biernie obserwuje wydarzenia i nie podejmuje żadnych działań.

• Dziad — podstarzały chłop, który przeżył krwawe powstanie w 1846 roku.

• Żyd — ojciec Racheli i właściciel karczmy, z dystansem obserwuje wesele chłopki oraz miastowego inteligenta.

Wesele — duchy i zjawy

Symboliczny charakter dramatu Wesele ujawnia się zwłaszcza przez wizyty niezapowiedzianych gości z drugiego aktu.

Zjawy ukazują wyrzuty sumienia, pragnienia i marzenia wszystkich Polaków.

Widmo

To zmarły narzeczony Marysi, ich miłość była romantyczna, jak w książkach. 

Jest przerażający, ale wzbudza w Marysi także wątpliwości i tęsknotę. 

Symbolizuje pragnienie życia z marzeń oraz głęboką miłość opartą o romantyczne uniesienia i emocje.

Ta scena bardzo przypomina utwór Romantyczność Adama Mickiewicza.

Stańczyk

Symbolizuje mądrość oraz zdrowy dystans do polityki. 

Pokazuje się Dziennikarzowi i wzbudza w nim wyrzuty sumienia. 

Obdarowuje biernego i zachowawczego Dziennikarza kaduceuszem (laską błazna).

To postać nawiązująca do czasów panowania Jagiellonów, gdy Polska stanowiła potęgę i była zarządzana mądrze.

Rycerz

To prawdopodobnie Zawisza Czarny symbolizujący jednocześnie humor, odwagę oraz poświęcenie polskich rycerzy. 

Mówi Poecie, że marzenia o potężnej Polsce są zbieżne z aktualną rzeczywistością i należy podjąć zaangażowanie w sprawy państwa.

Hetman

Hetman Franciszek Ksawery Branicki to symbol fałszerstwa, zdrady i braku honoru.

Popełnił kiedyś zdradę poprzez sojusz z Katarzyną II, co jest przyrównywane do ślubu Pana Młodego, który przez ożenek z „niższym sortem” (chłopką) zdradził swój inteligencki stan.

Upiór

To prawdopodobnie Jakub Szela — przywódca chłopów podczas rabacji galicyjskiej z 1846 roku.  

Stanowi symbol zemsty chłopów na panach. Ukazuje się Dziadowi, który pamięta te krwawe wydarzenia i uczestniczył w nich. 

Wernyhora

Postać, która przepowiada niepodległość Polski. Ukazuje się Gospodarzowi i mianuje go przywódcą powstania.

Zjawa jest widoczna także dla pozostałych gości weselnych.

Legendarna postać symbolizuje zryw narodowy i chęć pojednania.

ODBIERZ DARMOWE PRÓBKI NOTATEK PDF Z JĘZYKA POLSKIEGO JUŻ TERAZ!

Wesele — pierwowzory literackie 

Część bohaterów była inspirowana rzeczywistymi postaciami:

1. Gospodyni – Anna Mikołajczykówna

2. Poeta – Kazimierz Przerwa-Tetmajer

3. Dziennikarz – Rudolf Starzewski

4. Radczyni – Antonina Domańska

5. Rachela – Józefa Pepa Singer

6. Gospodarz – Włodzimierz Tetmajer

7. Pan Młody – Lucjan Rydel

8. Panna Młoda – Jadwiga Mikołajczykówna

9. Nos – Tadeusz Nosowski lub Stanisław Czajkowski

Wesele streszczenie

Wesele odbywa się w chacie należącej do Gospodarza w Bronowicach (wieś mieszcząca się pod Krakowem). 

Teksty poboczne opisują kopie dzieł Jana Matejki, które nadają patriotycznego charakteru, w chacie na ścianach zawieszona jest broń, której używała szlachta.

Natomiast pozostała część chaty urządzona jest typowo chłopsko — prosto umeblowana, na ścianie wiszą wizerunki świętych.

Akcja jest poniekąd odwzorowaniem prawdziwych wydarzeń — chodzi o wesele Lucjana Rydla oraz Jadwigi Mikołajczykówny. 

Wesele składa się z trzech aktów.

Akt pierwszy — streszczenie (38 scen)

Podczas tytułowego wesela toczą się rozmowy między biesiadnikami z różnych warstw społecznych.

Czepiec chce sprowokować Dziennikarza do rozmowy o polityce, jednak ten nie uważa chłopa za godnego rozmówcę i zbywa go.

Młode dziewczyny z miasta bardzo dobrze odnalazły się we wiejskim klimacie zabawy. Ich opiekunka, czyli Radczyni, chce powstrzymać panienki, ale się jej to nie udaje. Zostaje też ośmieszona swoim brakiem wiedzy życiu chłopów.

Pan Młody zagaduje do gości, stara się upodobnić do chłopów i chodzi bez butów. 

Część biesiadników krytycznie odnosi się do ślubu miastowego mężczyzny z prostą chłopką. 

W pierwszym akcie poznajemy także Rachelę, która jest zafascynowana sztuką i proponuję, by zaprosić na wesele Chochoła. 

Państwo Młodzi zatwierdzają ten pomysł — od tego momentu charakter realistyczny dramatu się kończy i zaczynają się dziać tajemnicze wydarzenia.

Akt drugi — streszczenie (30 scen)

O północy pojawia się zapowiedziany wcześnie Chochoł. 

Wśród pijanych gości pojawiają się tajemnicze zjawy o ukrytej symbolice.

Najpierw Marysi ukazuje się Widmo, które wzbudza strach w dziewczynie i przywołuje w niej wspomnienia romantycznej miłości.

Następnie Dziennikarz dostrzega Stańczyka, który wręcza mu kaduceusz (symbol uśpienia narodu).

Poecie objawia się Rycerz Zawisza Czarny i próbuje zmotywować artystę do zbudowania tożsamości narodowej.

Pan Młody widzi Hetmana Branickiego, który wytyka mężczyźnie, że żeni się z chłopką (niskim sortem). 

Dziadowi objawia się Upiór (Jakub Szela).

Wreszcie odbywa się najważniejsze spotkanie Gospodarza oraz Wernyhory. Zjawa przybywa na koniu, przekazuje mężczyźnie złoty róg (symbol początku powstania) i powierza mu misję bycia przywódcą powstania.

Akt trzeci — streszczenie (37 scen)

Zleciała już noc, bliża się świt. Pijanie goście powoli dochodzą do siebie po dynamicznych wydarzeniach. Nos nuci pieśń, Czepiec dobija targu z Muzykantem.

Odbywa się też rozmowa Kuby oraz Czepca, który trzyma w ręku kosę.

Do chaty przychodzi Jasiek, który przypomina sobie, że miał dmuchnąć w złoty róg. Na jego nieszczęście, nie mógł go w tej chwili znaleźć, zamiast niego, miał jedynie sznur.

Chłopak przypomina sobie, że zgubił róg, gdy schylał się po czapkę z pawimi piórami.

Obecny Chochoł rozpoczyna taniec w rytm powolnej muzyki, wszyscy goście dołączają do rytuału symbolizującego marazm i poddanie się.

Nagle słuchać pianie koguta, Jasiek woła wszystkich do rozpoczęcia powstania, jednak nikt go nie słucha, wszyscy pogrążeni są w hipnotycznym tańcu.

Dramat kończą powtarzane słowa Chochoła do Jaśka: miałeś chamie złoty róg.

ODBIERZ DARMOWE PRÓBKI NOTATEK PDF Z JĘZYKA POLSKIEGO JUŻ TERAZ!

Wesele — symboliczne postacie i przedmioty

• Chochoł – pokazuje się w dramacie o północy, przepowiada, że Wesele nawiedzą inni, tajemniczy goście. Symbolizuje nadzieję, ale także uśpienie Polaków, niemoc, przegraną w sprawach narodowych, melancholię i opór.

• Bronowicka chata – obraz Polski i jej podzielonego społeczeństwa.

• Złota podkowa – dar od Wernyhory, symbol szczęścia, które Gospodyni zamyka w skrzyni.

• Złoty róg – symbol ducha narodu, znak do początku walki i zrywu niepodległościowego. Otrzymał go Gospodarz od Wernyhory, Gospodarz przekazał go Jaśkowi, a ten zgubił róg, schylając się po czapkę z piór.

• Czapka z pawich piór – próżność, materializm, symbol powierzchowności.

• Sznur – symbol przywiązania do bierności, niewoli.

• Chocholi taniec – niemoc społeczeństwa, hipnotyczny rytuał powodujący bierność.

• Dzwon Zygmunta – dawna potęga kraju z czasów Rzeczpospolitej Obojga Narodów, dziś słychać już tylko jego echo.

• Kosy osadzone na sztorc – udział chłopów w powstaniu.

Wesele — ważne motywy

Motyw ojczyzny

Wyspiański obala mit o zrywie narodowym i ukazuje podziały społeczne.

Niepodległość była wielkim marzeniem, ale nierealizowanym.

Bohaterowie nie podejmują inicjatywy i są wiecznie skłóceni. 

Polacy, gdy już przychodzi do momentu rozpoczęcia powstania — pozostają bierni.

Chłopi są chętni do walki, ale również popadają w marazm podczas pieśń Chochoła.

Właśnie chochoł (kukła ze słomy, która zabezpieczała krzak pięknej róży) jest symbolem jakiejś nadziei i odrodzenia.

Kukła przez muzykę steruję gośćmi na Weselu, odwraca ich uwagę, moment zrywu narodowego jest przespany.

Motyw powstania

Mimo podziałów wszystkie klasy społeczne chcą zrywu narodowego, ale żadna z nich nie podejmuje się jego rozpoczęcia.

Chłopi są gotowi do walki i podjęcia inicjatywy, a grupę uzbrojonych mężczyzn początkowo zbiera Czepiec.

Panowie i wyższe sfery nie podejmują dowodzenia powstania, zatracają się w biesiadach i dobrej zabawie, nie są odpowiedzialni za kraj.

Taniec pod koniec symbolizuje niemoc całego narodu i uśpienie.

Motyw wsi

Zebrana na weselu inteligencja bawi się chłopomanią, zachwyca się prostotą i sielskością wiejskiego życia. Wyższe sfery traktują wieś jako ostoję prostych wartości.

Chłopi wiedzą, że miejska ludność w rzeczywistości nie jest zainteresowana ich losem, poniekąd nimi gardzi i uważa za gorszy sort.

Wśród gości z różnych klas widać duże różnice kulturowe, zachowania, wypowiedzi i mentalność.

ODBIERZ DARMOWE PRÓBKI NOTATEK PDF Z JĘZYKA POLSKIEGO JUŻ TERAZ!

Wesele — interpretacja

• Wyspiański negatywnie ocenia zdolność dwóch środowisk (chłopów i inteligencji) do przeprowadzenia zrywu niepodległościowego. Wszyscy ulegają chocholemu tańcu, który wyraża uśpienie i marazm narodowy.

• Wesele porusza kwestię tożsamości narodowej Polaków, zwłaszcza w kontekście podziałów społecznych i braku jedności, co przekłada się na niemożliwość odzyskania niepodległości. Dzieło wskazuje na konieczność współpracy między różnymi warstwami społecznymi.

• Wyspiański krytykuje inteligencję za utratę dawnej chwały i brak aktywności w dążeniu do niepodległości. Inteligencja również zostaje ukazana jako warstwa, która mimo swojej wiedzy i aspiracji, nie potrafi skutecznie działać na rzecz odzyskania wolności, postępuje powierzchownie.

• Chłopi są przedstawieni jako warstwa najbardziej autentycznie polska, lecz zarazem zbyt pasywna i oddalona od idei walki o niepodległość. Ich potencjalna siła i znaczenie dla narodu są podkreślane, jednak nie wykorzystane.

• Dramat jest bogaty w symbole i odwołania do polskiej historii, jak choćby postaci zjaw (Hetman Branicki, Stańczyk, Wernyhora), które niosą ze sobą głębsze znaczenie, odnoszące się do przeszłości i przyszłości Polski.

• Dramat kończy się wizją nieudanej rewolucji, symbolizującej cykliczność polskich dążeń niepodległościowych, które zawsze kończą się niepowodzeniem z powodu braku jedności i determinacji oraz bierności.

• Wesele pokazuje, jak marzenia o wielkości narodu i niepodległości stają się jedynie pustymi iluzjami, jeśli nie są poparte konkretnymi działaniami.

Matura – darmowe próbki notatek i pełny pakiet

Z wielką przyjemnością zachęcam wszystkich zainteresowanych do pobrania zupełnie darmowych próbek notatek do matury z języka polskiego dostępnych na naszej stronie w zakładce Darmowe materiały.

Nasze opracowania są starannie przygotowane i stanowią doskonałe narzędzie do przygotowań przed egzaminem maturalnym.

Chcesz otrzymać darmowy dysk z ponad 30 plikami PDF do matury? – podbijaj śmiało w wiadomości prywatnej na INSTAGRAMIE.

Dla tych, którzy są zdecydowani i chcą mieć pełen dostęp do naszych materiałów, serdecznie zapraszamy do odwiedzenia naszego sklepu.

Tam można nabyć pełne opracowania i kompleksowe notatki do matury z polskiego PDF, a cena za jedno opracowanie wynosi zaledwie około 60 groszy.

To wyjątkowo korzystna oferta, która umożliwia zdobycie cennych materiałów edukacyjnych za niewielką opłatą.