Stary człowiek i morze — streszczenie lektury Ernesta Hemingway’a

W wielkim oceanie literatury jednym z niezapomnianych arcydzieł, które przykuwa uwagę swoją głęboką symboliką, jest „Stary człowiek i morze” autorstwa Ernesta Hemingway’a.

To krótka, lecz niezwykle treściwa opowieść, pełna głębokich motywów, które ukazują siłę ludzkiego ducha w obliczu trudności oraz równocześnie wprowadzają czytelnika w refleksyjny stan.

Opowiadanie skupia się na postaci starego kubańskiego rybaka, Santiago, który walczy z potężnym marlinem na otwartym morzu.

Hemingway zamieścił w historii subtelne motywy, które nadają tekstu głębię i uniwersalność. Starość, samotność, wytrwałość, a także przyjaźń — to tylko niektóre z elementów, które sprawiają, że lektura staje się wielowymiarowym doświadczeniem.

Niewątpliwie „Stary człowiek i morze” jest dziełem godnym uwagi na lekcjach języka polskiego. Hemingway, znany ze swojego charakterystycznego stylu pisarskiego, potrafił zawrzeć w krótkim tekście głęboką filozofię życia. Historia Santiago staje się alegorią ludzkiego losu, gdzie walka z przeciwnościami, nawet w obliczu porażki, stanowi integralną część egzystencji.

W artykule tym skoncentrujemy się na streszczeniu oraz analizie kluczowych motywów, które przemykały przez strony opowiadania.

• Starość, jako temat, ukazuje się nie tylko jako biologiczny fakt słabości, lecz również jako metafora czasu, który nieubłaganie płynie.
• Przyjaźń z Manolinem, z kolei, odgrywa istotną rolę w życiu Santiago, stanowiąc jedno z niewielu źródeł siły i wsparcia.

„Stary człowiek i morze” nie tylko zachwyca literacką precyzją, ale również skłania do refleksji nad kondycją ludzką.

To arcydzieło Hemingwaya, pełne symboliki i głębokich treści, stanowi inspirację do pogłębionych rozważań na lekcjach języka polskiego, prowokując uczniów do analizy nie tylko formy, ale przede wszystkim treści literackiej.

Stary człowiek i morze — kilka słów o autorze

• Ernest Hemingway żył w latach 1899-1961, pochodził z dość zamożnej rodziny z przedmieścia Chicago w Stanach Zjednoczonych.
• Jako uczeń miał trudności z nauką.
• Od roku 1920 zajmował się głównie dziennikarstwem, był również korespondentem w gazetach amerykańskich podczas Pierwszej i Drugiej Wojny Światowej. 
• W jego twórczości możemy odnaleźć głównie męską postawę wobec życia — bohaterów cechują między innymi: heroizm, radzenie sobie z trudnościami i motywacja w działaniach.
• Hemingway w 1954 roku otrzymał literacką Nagrodę Nobla.

Stary człowiek i morze — geneza

Opowiadanie powstało w 1951 roku, a do jego powstania Ernest Hemingway wykorzystał historię o losach starego rybaka, którą zawarł wcześniej (1936) w jednym ze swoich esejów w czasopiśmie Esquire.

Próbując wskazać gatunek literacki dzieła, możemy określić je jako opowiadanie o cechach paraboli (przypowieści). Świadczą o tym:

• Krótka forma utworu.
• Jeden, główny wątek (losy Santiago).
• Występowanie narratora.
• Podział na wstęp, rozwinięcie i zakończenie.
• Pod prostą fabułą kryje się alegoryczny sens — uniwersalna prawda o człowieku.

Stary człowiek i morze — co oznacza tytuł?

Jak wspomniałem wcześniej, Hemingway otrzymał między innymi za to dzieło literacką Nagrodę Nobla. Docenione zostało przede wszystkim doskonałe ukazanie ludzkiego losu oraz uniwersalnych prawd o człowieku. 

Bohater Santiago odzwierciedla postawę człowieka, który jest poddawany zmienności otoczenia. Mężczyzna stanowi pewnego rodzaju ogólny wzór, z którym każdy może się utożsamić podczas czytania lektury.

Stary człowiek i morze — język i styl opowiadania

• Język opowiadania, podobnie jak fabuła, jest prosty i zrozumiały.
• Pojawiają się liczne zwroty w języku hiszpańskich (stylizacja).
• Możemy dostrzec także wspomnienia głównego bohatera (retrospekcja).
• Przedmioty i zjawiska posiadają ludzkie cechy (głównie morze, które jest zmienne jak kobieta).

Jeśli chcesz poznać więcej najważniejszych pojęć z języka polskiego (takich jak: porównanie, anakolut, metafora itd.) to zapraszam, żeby zerknąć do darmowego słowniczka, który ostatnio przygotowałem.

Czas i miejsce akcji w opowiadaniu „Stary człowiek i morze”

• Akcja toczy się zaledwie kilka dni.
• Prawdopodobnie jest to wrzesień.
• Akcja zawiązuje się w dzień przed wypłynięciem i trwa kolejne trzy dni na wodach morza.
• Wszystko dzieje się w okolicach małej wioski Hawany (na Kubie).
• Fabuła rozgrywa się w latach czterdziestych XX wieku.

Stary człowiek i morze — bohaterowie

Santiago – stary rybak

Starszy mężczyzna, prowadzący samotne życie jako rybak. Pochodzi z Kuby.

Ciężko wskazać jego nazwisko, natomiast jego ksywka to el Campeon (czyli Mistrz). Później nazywany też Salao (czyli Pechowy).

Dowiadujemy się, że kiedyś pływał na wielkich statkach w okolicach Afryki i Wysp Kanaryjskich, następnie wziął ślub i pracował przy połowie ryb. Po śmierci żony popadł w kłopoty — zwłaszcza finansowe. 

Od tego czasu żył bardzo ubogo w małej chatce. Jego największy skarb to łódź oraz wysłużony sprzęt rybacki (harpun, nożyk). Warunki, w jakich żyje, są na tyle trudne, że często głoduje. 

Jedyny przyjaciel mężczyzny to Manolin, chłopiec z okolicznej wioski. Gdy miał zaledwie 5 lat, Santiago już uczył go rybołówstwa.

Jak wygląda rybak? Jego sylwetka jest charakterystycznie silna i zarysowana, pomimo szczupłości. Na jego ciele znajduje się wiele blizn i zmarszczek. Santiago choruje na raka skóry. Pomimo tych wszystkich nieestetycznych cech, jego spojrzenie ma łagodny charakter. Ubiera się niedbale, wciąż w te same, podniszczone ubrania.

Nie można natomiast odmówić bohaterowi wielkiego doświadczenia i obycia w morzu. Jak mało kto zna mieszkańców morza. Swoją wiedzą dzieli się z chłopcem, który podziwia Santiago. 

Zdecydowanie można powiedzieć, że Santiago ma zdrowe podejście do życia. Zakłada, że każde stworzenie ma równe prawo do życia, z zaznaczeniem, że zawsze przetrwa silniejszy (pewnie ten pogląd utwierdziła w mężczyźnie stała obserwacja morza). Stary rybak jest do tego stopnia związany z wodą, że rozmawia z rybami.

Skromny, uparty i pracowity. Nigdy nie użala się nad sobą i losem (np. gdy połów jest bardzo marny). Zawsze patrzy na odczucia innych, zachowuje optymizm nawet w kryzysowych sytuacjach — stara się wtedy znaleźć pozytywne strony.

ODBIERZ DARMOWE PRÓBKI NOTATEK PDF DO MATURY Z JĘZYKA POLSKIEGO JUŻ TERAZ!

Manolin

To kilkunastoletni chłopiec z okolicznej wioski, już od dziecka Santiago uczył go połowu ryb i zarażał go pasją oraz miłością do morza. 

Kiedyś Santiago uratował chłopcu życie, gdy ten niemal utonął zrzucony z łodzi przez ogromną rybę. 

Chłopak darzył mężczyznę sympatią, przynosił staremu człowiekowi jedzenie, przynęty. 

Można zdecydowanie określić go jako odpowiedzialną osobę, pomimo dość młodego wieku.

Inne postaci poboczne

• Martin — właściciel kawiarni, który daje Manolinowi kredyt na żywność.
• Turyści — obojętni na rybaka, zachwyca ich bardziej szkielet ryby leżący na plaży.

Stary człowiek i morze — streszczenie

Opowiadanie Stary człowiek i morze ma dość prostą fabułę, skupiającą się wokół losów Santiago – tytułowego starego człowieka.

Stary rybak od 84 dni praktycznie nic nie złowił. Wiele osób w okolicy śmiało się z niego i nazywało pechowcem. Jedynym pocieszycielem i bratnią duszą jest młody Manolin.

Dwaj bohaterowie wspominają wspólne nauki rybołówstwa, w rozmowie pojawia się też wątek baseballa — ulubionego sportu.

Nocami Santiago śni o swoich dawnych podróżach w okolicach Afryki i Kanarów. 

Podczas jednego z połowów Santiago zachwyca się różnorodnością stworzeń morskich. Rozmyślania przerywa złapany na przynętę marlin, który zaczyna ciągnąć łódź. Walka z rybą trwa całą noc i dzień. Rybak przeżywa kryzysy, przysypia ze zmęczenia, rozmyśla nad swoją słabością i bezradnością, ale mimo to, chce wytrwać.

W morzu posila się surowym tuńczykiem. W pewnym momencie dostrzega wielkiego, wynurzającego się z wody marlina, wierzy, że uda mi się schwytać rybę po długim boju. Motywuje się wspomnieniami z wcześniejszych udanych połowów.

Próba złowienia marlina trwa już dość długo. Santiago jest zmęczony, wyczerpany i obolały. Postanawia się pomodlić, lecz co chwilę zasypia.

Mężczyzna budzi się po jakimś czasie i widzi, że ryba także traci siły, walcząc z rybakiem. Santiago bierze w swoje ręce harpun i stara się wycelować w marlina. Ponownie mdleje ze skrajnego wyczerpania.

Tym razem, gdy wraca do żywych i budzi się, widzi martwą zdobycz, przywiązuje ją do łodzi i rusza w stronę brzegu.

Ale to nie koniec kłopotów. Krew marlina wyczuwają rekiny. Santiago wytrwale broni swojej zdobyczy przed napastkikami, ale kosztem utraty harpuna i noża. 

Rekiny pozostawiają jedynie głowę i szkielet pięknego marlina. Wreszcie rybak trafia do brzegu. 

Pomimo porażki, cieszy się, że łódź nie doznała większych obrażeń (dostrzega plusy). 

Kolejnego poranka, pomimo wciąż ogromnego wyczerpania, razem z Manolinem planują kolejne wyprawy, w tym czasie mieszkańcy wioski i turyści podziwiają na plaży szkielet wielkiej ryby.

Stary człowiek i morze — interpretacja

• Historia Santiago to nawiązanie do ludzkiego życia — człowiek wciąż walczy ze swoimi słabościami i trudnościami.
• Szczęście trwa zazwyczaj krótką chwilę (złowienie marlina), ale przynosi motywację do działania.
• Rybak pokazuje postawę stoicką, jest pokorny wobec losu, dostrzega plusy nawet w porażce.
• Widzimy też wyraźny motyw przyjaźni między Manolinem i Santiago — trwa ona od wielu lat, bohaterowie wzajemnie się wspierają i podziwiają.
• Przejawia się też wątek starości, Santiago zdaje sobie sprawę ze swoich nieudolności, braku sił, zmęczenia, ale mimo to, dzielnie walczy i z uporem próbuje łowić ryby.
• Hemingway prezentuje czytelnikom także obraz niestrudzonego mężczyzny, który nigdy się nie poddaje i walczy do samego końca, nawet kosztem wielkich strat.
• Santiago to zwykły i przeciętny bohater, ale jego cechy pozwalają nam postrzegać mężczyznę jako kogoś wyjątkowego.
• Podobnie jak święty Franciszek z Asyżu — Santiago podziwia przyrodę, żyje z nią w harmonii, dostrzega jej piękno.

Stary człowiek i morze — inne nawiązania i konteksty

• Przede wszystkim można zauważyć tutaj spójność wątków z nowelą Sienkiewicza pt. „Latarnik”.
• Santiago walczy z losem, podobnie jak Odyseusz w dziele Homera.

Matura 2024 – darmowe próbki notatek i pełny pakiet

• Z wielką przyjemnością zachęcam wszystkich zainteresowanych do pobrania zupełnie darmowych próbek notatek do matury z języka polskiego dostępnych na naszej stronie w zakładce Darmowe materiały.
• Nasze opracowania są starannie przygotowane i stanowią doskonałe narzędzie do przygotowań przed egzaminem maturalnym.
• Chcesz otrzymać darmowy dysk z ponad 30 plikami PDF do matury? – podbijaj śmiało w wiadomości prywatnej na INSTAGRAMIE.
• Dla tych, którzy są zdecydowani i chcą mieć pełen dostęp do naszych materiałów, serdecznie zapraszamy do odwiedzenia naszego sklepu.
• Tam można nabyć pełne opracowania i kompleksowe notatki do matury z polskiego PDF, a cena za jedno opracowanie wynosi zaledwie około 60 groszy.
• To wyjątkowo korzystna oferta, która umożliwia zdobycie cennych materiałów edukacyjnych za niewielką opłatą.

Stary człowiek i morze – podsumowanie

• “Stary Człowiek i morze” to znane opowiadanie Ernesta Hemingwaya, które mimo pozornej prostoty fabuły skrywa głębokie przesłanie i bogactwo symboliki.
• Akcja utworu skupia się na Santiago, starzejącym się rybaku, który stawia czoła olbrzymiemu marlinowi, próbując udowodnić swoją siłę i wytrwałość, pomimo przeciwności losu (brak odpoczynku, rekiny, strata harpuna).
• W treści opowiadania “Stary człowiek i morze” Santiago wyrusza na kolejną rybacką wyprawę, trafiając na potężnego marlina (większego niż łódź rybaka). Walka z tym wspaniałym zwierzęciem staje się dla niego nie tylko fizycznym wyzwaniem, ale także symbolicznym starciem człowieka z przyrodą i losem.
• Poprzez opisanie tej epickiej walki, Hemingway porusza tematy siły woli, determinacji i godności w obliczu trudności.
• Głównym motywem w lekturze szkolnej “Stary człowiek i morze” jest z pewnością motyw walki człowieka z siłami przyrody, z życiem, które nie zawsze układa się po naszej myśli. Santiago staje się postacią tragiczną i pechową, ale jednocześnie bohaterem, który nie ulega przeciwnościom losu.
• Bohaterowie opowiadania “Stary człowiek i morze” są nieliczni, ale zdecydowanie wyraźni. Santiago to postać główna, pełna męstwa i siły charakteru. Natomiast Manolin to jego jedyny przyjaciel i pocieszenie.
• “Stary Człowiek i morze” pomimo swojej krótkiej formy dostarcza czytelnikowi głębokich refleksji na temat życia, walki i ludzkiej godności.
• Prosta fabuła skrywa głębokie znaczenie, co czyni to opowiadanie doskonałą bazą dla analizy i interpretacji w kontekście wypracowań i rozprawek maturalnych.
• Hemingway, poprzez to dzieło ukazuje, jak niezwykłe znaczenie mają wyzwania i próby w kształtowaniu ludzkiego charakteru oraz jak istotna jest postawa przed życiowymi trudnościami.

Artykuł zawiera: Stary człowiek i morze – streszczenie, bohaterowie, interpretacja, motywy.