Rola duchów widm i zjaw w utworze literackim — pytania jawne matura (Wesele)

W Weselu Stanisława Wyspiańskiego oraz w Dziadach cz. II Adama Mickiewicza, postacie duchów, widm i zjaw pełnią kluczowe role, wprowadzając elementy nadprzyrodzone i symboliczne. 

Oba te dramaty wykorzystują motywy nadprzyrodzonych mocy do zgłębienia narodowej tożsamości, przeszłości oraz kultury, ale każde z nich robi to na swój sposób.

Rola duchów, widm i zjaw bardzo dobrze widoczna jest także w dziełach Szekspira (Hamlet oraz Makbet) i Opowieści wigilijnej Charlesa Dickensa.

ODBIERZ DARMOWE PRÓBKI NOTATEK PDF DO MATURY Z JĘZYKA POLSKIEGO JUŻ TERAZ!

Rola duchów widm i zjaw w utworze literackim — pełne pytanie jawne

Rola duchów, widm i zjaw w utworze literackim. Omów zagadnienie na podstawie Wesela Stanisława Wyspiańskiego. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Rola duchów widm i zjaw w utworze literackim — skąd brać konteksty?

• Stańczyk (Wesele)
• Wernyhora (Wesele)
• Józio i Rózia (Dziady)
• Widmo Złego Pana (Dziady)
• Duchy Świąt (Opowieść wigilijna)

Matura ustna — przydatne linki

Zanim zaczniemy omawiać wspólnie zagadnienie jakim jest rola duchów widm i zjaw w utworze literackim, chcę przekazać Ci kilka ważnych miejsc, do których warto zajrzeć przed maturą ustną z języka polskiego.

• Lista pytań jawnych na maturę ustną z języka polskiego
• Przykładowe wypowiedzi na 100% – matura ustna

Rola duchów widm i zjaw w utworze literackim — Wesele

Wesele jest dramatem symbolicznym inspirowanym autentycznymi wydarzeniami z 1900 roku, kiedy to poeta Lucjan Rydel poślubił Jadwigę Mikołajczykównę, córkę chłopską, co stało się pretekstem do zbadania relacji między inteligencją a chłopstwem, a także do refleksji nad możliwościami i ograniczeniami marzeń o odrodzeniu narodowym.

Wesele — przykładowe duchy

Stańczyk

Duch ten symbolizuje mądrość i świadomość polityczną. Jako dworzanin i błazen na dworze ostatnich Jagiellonów, Stańczyk w dramacie pojawia się przed Dziennikarzem, krytykując jego bierną postawę wobec losów kraju. Wręcza mu kaduceusz (błazeńską laskę).

Stańczyk reprezentuje przeszłość, z której współcześni mogą czerpać nauki, a jego pojawienie się podkreśla potrzebę aktywnego zaangażowania w sprawy narodu.

Wernyhora

Ukraiński wieszcz i wróżbita, który przepowiada odrodzenie narodowe i wzywa do powstania. 

Postać ta, oparta na historycznym bardzie, symbolizuje proroczy głos, który ma zjednoczyć Polaków w walce o wolność. 

Wernyhora przekazuje złoty róg jako symbol wezwania do działania, który jednak zostaje odrzucony przez bohaterów dramatu, co symbolizuje ich niegotowość do podjęcia działań.

ODBIERZ DARMOWE PRÓBKI NOTATEK PDF DO MATURY Z JĘZYKA POLSKIEGO JUŻ TERAZ!

Rola duchów widm i zjaw w utworze literackim — Dziady

Dziady część II to dramat romantyczny, który bada związek między światem żywych a duchami przodków.

Duchy w Dziadach części II pełnią rolę medium między ziemią i niebem.

Józio i Rózia

To duchy dzieci, które symbolizują niewinność i czystość. Ich pojawienie się podczas obrzędu Dziadów przynosi dla zebranych cenny morał.

Dzieci nie mogą trafić do nieba, ponieważ nie zaznały za życia goryczy. Błąkają się teraz między ziemią i niebem, nie mogąc dostać się do raju.

To lekcja, która mówi, że ludzkie życie to nie tylko sielanka i zabawy, ale także doświadczenie trudności i ciężkich momentów: kto nie doznał goryczy ni razu, ten nie dozna słodyczy w niebie.

Widmo Złego Pana

To duch tyrana, który za życia był okrutnym ziemianinem. 

Jego postać jest ostrzeżeniem przed nadużyciami władzy i symbolizuje ciemne aspekty ludzkiej znieczulicy na potrzeby innych. 

Skazał na chłostę chłopaka, który ukradł z sadu jabłka oraz pozostał bierny na potrzeby biednej matki z dzieckiem w zimową noc.

Funkcje duchów i zjaw w Dziadach i Weselu

Duchy i zjawy w obu dramatach pełnią kilka kluczowych funkcji:

• Reprezentują idee, wartości oraz historyczne i kulturowe dylematy.

• Stanowią pomost między światem żywych a sferą duchów, przeszłością a teraźniejszością.

• Są narzędziem do wyrażenia krytyki społecznej, politycznej oraz moralnej.

• Przyczyniają się do oczyszczenia emocjonalnego widzów czy czytelników poprzez konfrontację z uniwersalnymi prawdami o ludzkiej naturze.

Tym samym, duchy, widma i zjawy w Weselu i Dziadach części II pełnią kluczową rolę w budowaniu głębi dramatycznej, symbolicznego wymiaru oraz w przekazywaniu krytycznych refleksji nad społeczeństwem i historią.

ODBIERZ DARMOWE PRÓBKI NOTATEK PDF DO MATURY Z JĘZYKA POLSKIEGO JUŻ TERAZ!

Rola duchów widm i zjaw w utworze literackim — Szekspir

W szekspirowskich dramatach Hamlet i Makbet, postacie duchów odgrywają kluczową rolę, wprowadzając elementy nadprzyrodzone, które służą jako motor napędowy dla rozwoju akcji.

Obie te sztuki Szekspira wykorzystują motywy duchów do zgłębiania tematów winy, zemsty, moralności i ludzkiej kondycji.

Rola duchów widm i zjaw w utworze literackim — Hamlet

Duch króla Hamleta, ojca głównego bohatera, jest jedną z najbardziej znaczących postaci nadprzyrodzonych w literaturze światowej. Jego pojawienie się inicjuje główny wątek dramatu – kwestię zemsty za niesprawiedliwą śmierć.

Duch króla pojawia się, aby ujawnić Hamletowi prawdę o swojej śmierci, oskarżając brata Klaudiusza o zamordowanie go w celu zdobycia korony i żony, królowej Gertrudy. 

Tym samym, duch staje się bezpośrednią przyczyną wewnętrznego konfliktu Hamleta, który boryka się z wątpliwościami dotyczącymi moralności zemsty i własnej determinacji do działania. Duch symbolizuje moralną i etyczną rozterkę. 

Jego obecność podkreśla tematy takie jak ciężar dziedzictwa, konsekwencje zbrodni, a także problematykę władzy.

Rola duchów widm i zjaw w utworze literackim — Makbet

Makbet, po tym jak wstępuje na tron Szkocji dzięki serii zbrodni zapoczątkowanych przez proroctwa czarownic, zostaje nawiedzony przez ducha swojego dawnego przyjaciela, Banka, którego zlecił zamordować, obawiając się, że Banko odkryje prawdę o jego czynach i zagrozi jego władzy.

Duch Banka pojawia się podczas uczty, tylko dla Makbeta, co jest zewnętrznym przejawem jego wewnętrznych wyrzutów sumienia i lęku przed konsekwencjami swoich działań. Duch nie mówi, lecz jego obecność wystarcza, aby pogrążyć Makbeta w paranoi i desperacji.

Podobnie jak w Hamlecie, duch Banka symbolizuje konsekwencje moralne i psychologiczne czynów głównego bohatera. 

Jest ucieleśnieniem winy i strachu, które dręczą Makbeta, a także przestrogą przed spiralą przemocy i ambicji, która ostatecznie prowadzi do jego upadku.

Funkcje duchów w dramatach szekspirowskich

W Hamlecie i Makbecie duchy pełnią kilka istotnych funkcji:

• Są katalizatorem dla rozwoju zdarzeń, zmuszając bohaterów do podjęcia działań.

• Ujawniają ukryte motywacje, zbrodnie oraz moralne i etyczne dylematy.

• Stanowią wewnętrzne wątpliwości i konflikty bohaterów, a ich pojawienie się podkreśla walkę między pragnieniami a moralnością.

• Przyczyniają się do głębszego zrozumienia tematów takich jak wina, zemsta, moralność, sprawiedliwość i konsekwencje ludzkich działań.

Duchy w tych dramatach nie tylko dodają element nadprzyrodzony, ale także służą jako głęboko symboliczne narzędzia, za pomocą których Szekspir bada uniwersalne pytania dotyczące natury człowieka, moralności i społeczeństwa.

ODBIERZ DARMOWE PRÓBKI NOTATEK PDF DO MATURY Z JĘZYKA POLSKIEGO JUŻ TERAZ!

Rola duchów widm i zjaw w utworze literackim — Opowieść wigilijna

W Opowieści wigilijnej Charlesa Dickensa, duchy pełnią centralną rolę, będąc kluczowymi postaciami, które wpływają na głęboką transformację głównego bohatera – Ebenezera Scrooge’a. 

Ta klasyczna opowieść używa postaci duchów do zbadania tematów skąpstwa, samotności, żalu, ludzkiego ciepła oraz możliwości zmiany.

Duchy w Opowieści wigilijnej

Duch Jakuba Marleya

Pierwszym duchem, który pojawia się przed Scrooge’em, jest jego dawny partner biznesowy, Jakub Marley. Przybywa on w łańcuchach, które symbolizują skutki jego skąpstwa i samolubstwa za życia. 

Marley ostrzega Scrooge’a, że jego dusza również będzie skrępowana podobnymi łańcuchami, jeśli nie zmieni swojego sposobu życia. Duch Marleya zapowiada wizyty trzech duchów Bożego Narodzenia, co inicjuje główną akcję opowieści.

Duch Minionej Wigilii

Ten duch pokazuje Scrooge’owi sceny z jego przeszłości, które ujawniają, jak stracił swoją radość życia, miłość i ciepłe relacje z innymi ludźmi przez skupienie się na gromadzeniu bogactwa. 

Te retrospekcje wywołują u Scrooge’a refleksję nad własnym życiem i utraconymi szansami na szczęście.

Duch Obecnej Wigilii

Duch ten prezentuje Scrooge’owi obecne Boże Narodzenie, pokazując mu radość i ciepło, które mogą wynikać z dawania i dzielenia się z innymi, nawet jeśli dysponują oni niewielkimi środkami.

Wizyty u rodziny Cratchitów, szczególnie scena z małym Timem, budzą w Scrooge’u współczucie i poczucie odpowiedzialności za innych.

Duch Przyszłych Wigilii

To spotkanie jest najbardziej przerażającym doświadczeniem dla Scrooge’a, ponieważ duch pokazuje mu smutną przyszłość, która go czeka, jeśli nie zmieni swoich dróg. 

Wizje własnej śmierci i opuszczenia przez innych skłaniają Scrooge’a do głębokiej introspekcji i pragnienia zmiany.

Rola duchów

Duchy pełnią w Opowieści wigilijnej wiele funkcji:

• Każdy z duchów służy jako przewodnik moralny, odkrywając przed Scrooge’em lekcje dotyczące współczucia, ludzkości i potrzeby zmiany.

• Duchy inicjują proces przemiany Scrooge’a, wywołując w nim refleksję nad własnym życiem i skłaniając do działania.

• Reprezentują przeszłość, teraźniejszość i przyszłość, ukazując Scrooge’owi konsekwencje jego działań oraz możliwości, które przynosi życie.

• Oferują Scrooge’owi zarówno nadzieję na odkupienie, jak i ostrzeżenie przed tragicznym losem, który może go spotkać, jeśli nie zmieni swojego zachowania.

W Opowieści wigilijnej duchy są nie tylko narzędziem narracyjnym służącym do rozwoju fabuły, ale także głęboko symbolicznymi postaciami, które ucieleśniają uniwersalne wartości. 

Dzięki nim Dickens przekazuje ponadczasowe przesłanie o znaczeniu ludzkości, dobroci i możliwości zmiany na lepsze, niezależnie od popełnionych błędów.

ODBIERZ DARMOWE PRÓBKI NOTATEK PDF DO MATURY Z JĘZYKA POLSKIEGO JUŻ TERAZ!

Rola duchów widm i zjaw w utworze literackim — wnioski

W analizowanych dziełach literackich: Weselu Stanisława Wyspiańskiego, Dziadach Adama Mickiewicza, Hamlecie i Makbecie Williama Szekspira, a także Opowieści wigilijnej Charlesa Dickensa, postacie duchów, widm i zjaw odgrywają kluczowe role, będąc nie tylko elementami nadprzyrodzonymi, ale przede wszystkim głęboko symbolicznymi i moralnymi przewodnikami dla bohaterów i czytelników. 

Duchy te pełnią różnorodne funkcje, od inicjacji akcji, przez odsłanianie prawdy, symbolizację wewnętrznych konfliktów, po wywołanie refleksji nad ludzką kondycją.

W Weselu duchy, takie jak Stańczyk i Wernyhora, wyrażają narodowe aspiracje i rozterki, stawiając pytania o tożsamość, dziedzictwo i przyszłość Polski. Ich pojawienie się podkreśla rozdarcie między ideą a rzeczywistością, między marzeniem a biernością narodu.

W Dziadach duchy przodków i zmarłych dzieci, jak Józio i Rózia, a także duchy ukarane, takie jak Widmo Złego Pana, służą jako medium między światem żywych a umarłych, przekraczając granice czasu i przestrzeni, aby przypomnieć o przeszłych krzywdach i moralnych długach.

W Hamlecie duch króla wywołuje kluczowy wątek zemsty, stając się powodem moralnej i psychologicznej ewolucji Hamleta, który boryka się z dylematami dotyczącymi sprawiedliwości, winy i działania.

W Makbecie duch Banka manifestuje wewnętrzne wyrzuty sumienia Makbeta, symbolizując konsekwencje jego ambicji i zbrodni. Pojawienie się ducha jest kluczowym momentem, który odsłania paranoję i rozpad psychiki tytułowego bohatera.

W Opowieści wigilijnej duchy, od Marleya po Duchy Bożego Narodzenia, prowadzą Ebenezera Scrooge’a przez podróż od samotności i skąpstwa do odkupienia i ludzkiej dobroci, pokazując mu wartość współczucia i wspólnoty.

W każdym z tych dzieł duchy są nie tylko strażnikami przeszłości, ale także przewodnikami ku lepszej przyszłości, wyzwalając bohaterów z okowów ich własnych ograniczeń, lęków czy błędów. 

Symbolizują one uniwersalne prawdy o ludzkiej naturze, moralności i potrzebie zmiany, oferując wgląd w to, co znaczy być człowiekiem wobec nieuchronności śmierci i czasu.

Poprzez te nadprzyrodzone postacie, autorzy przekazują ponadczasowe przesłania o sile dobra, konsekwencjach wyborów i możliwości odkupienia.

Matura — darmowe próbki notatek i pełny pakiet

Z wielką przyjemnością zachęcam wszystkich zainteresowanych do pobrania zupełnie darmowych próbek notatek do matury z języka polskiego dostępnych na naszej stronie w zakładce Darmowe materiały.

Nasze opracowania są starannie przygotowane i stanowią doskonałe narzędzie do przygotowań przed egzaminem maturalnym.

Chcesz otrzymać darmowy dysk z ponad 30 plikami PDF do matury? – podbijaj śmiało w wiadomości prywatnej na INSTAGRAMIE.

Dla tych, którzy są zdecydowani i chcą mieć pełen dostęp do naszych materiałów, serdecznie zapraszamy do odwiedzenia naszego sklepu.

Tam można nabyć pełne opracowania i kompleksowe notatki do matury z polskiego PDF, a cena za jedno opracowanie wynosi zaledwie około 60 groszy.

To wyjątkowo korzystna oferta, która umożliwia zdobycie cennych materiałów edukacyjnych za niewielką opłatą.