Rok 1984 – streszczenie i bohaterowie (George Orwell)

Książka Orwella to jedna z moich ulubionych lektur szkolnych, piękny, ale jednocześnie trochę przerażający fakt jest taki, że treść tej powieści jest aktualny do dzisiaj.

Rok 1984 to rozbudowany utwór epicki, przedstawiający wizję przeciwną do utopii (antyutopia). Można tę lekturę opisać jako wizję przyszłości Orwella, ponieważ akcja toczy się w 1984 roku, a książka powstała w 1948 roku.

Rok 1984 – kilka słów o autorze

George Orwell (a właściwie Eryk Arthur Blair) żył w latach 1903-1950. Był angielskim pisarzem i publicystą.

Bodźcem do napisania dzieła były osobiste rozważania i przemyślenia autora na temat tyrańskich władców. Zanim autor napisał książkę, brał udział w wojnie hiszpańskiej (1936-1937), gdzie zderzył się z systemem totalitarnym, przed którym w swojej twórczości bardzo ostrzegał.

Wrogość do stalinizmu przyczyniła się do powstania antytotalitarnych powieści, w tym takich jak: „Rok 1984” oraz „Folwark Zwierzęcy”.

Rok 1984 – skąd tytuł (geneza)? 

Rok 1984, czyli powieść kreująca antyutopijny obraz świata, powstała w 1948, a wydana rok później. Orwell demaskuje w niej mechanizmy i funkcjonowanie systemów totalitarnym. To także głos protestu dla stosowaniu tyranii w stronę zwykłego obywatela.

Rok 1984 to czas, kiedy się dzieją wydarzenia w książce. Orwell umieszcza akcję w konkretnym czasie, ale ponadczasowość utworu pozwala umieścić ją w dowolnym momencie historii, nawet dzisiaj. 

Dzieje się to wszystko w Londynie (który należy do supermocarstwa Oceanii — obejmującego obie Ameryki, Wyspy Brytyjskie, Australię i inne wyspy).

ODBIERZ DARMOWE PRÓBKI NOTATEK PDF DO MATURY Z JĘZYKA POLSKIEGO JUŻ TERAZ!

Rok 1984 – bohaterowie

Bohaterowie lektury Rok 1984 przede wszystkim dzielą się na:

• Członków partii wewnętrznej (posiadają dodatkowe przywileje).
• Członków partii zewnętrznej (klasa niższa społeczeństwa, tak zwani prole).
• Na czele całej hierarchii znajduje się Wielki Brat – tajemnicza postać, której wizerunek jest wszechobecny na ulicach pod postacią plakatów.

Winston Smith (Rok 1984 bohaterowie)

To główny bohater, ma 39 lat i wychowywał się samotnie w ośrodku. Często w snach ma przypominajki z czasów dziecięcych. W czasie akcji mieszka samotnie, chodzi na co dzień w mundurze jako człowiek Partii. 

Jego stan zdrowia jest średni, kaszle, ma wrzody na łydce i sztuczne zęby. Miał kiedyś żonę Katherine, ale się rozstali. Jest zwykłym urzędnikiem w ministerstwie Miniprawd (Departament Archiwów w Ministerstwie Prawdy), ma powtarzalną robotę, dokonuje fałszerstw na korzyść Partii, np. w prasie, żeby jej treść była zgodna z przesłaniem totalitarnej władzy.

W czasie fabuły dokonuje 3 wykroczeń – pisze własny pamiętnik, ma romans z bohaterką i chce wstąpić do Braterstwa. Chociaż wydaje mu się, że działa potajemnie, to służby wiedzą o wszystkich wystękach Smitha.

Koniec jest dla niego bardzo smutny, trafia do lochów Ministerstwa Miłości, zostaje torturowany, wyrzeka się Julii, chociaż obiecali sobie, że nigdy do tego nie dojdzie.

Zbliża się jego koniec, wyznaje miłość do Wielkiego Brata. Pokazuje to, że władza może całkowicie złamać człowieka, jego relacje z innymi, a nawet własne przekonania, w które wierzy. Totalitaryzm zabiera człowiekowi wszystko, pozbawia miłości, ogranicza myślenie.

Julia (Rok 1984 bohaterowie)

Julia to młoda dwudziestoparoletnia dziewczyna, która podobnie jak Winston nie ma za bardzo rodziny. Pracuje w Departamencie Literatury, związana też wcześniej z tworzeniem pornografii (jako osoba konserwująca maszyn piszących powieści dla proli). 

Julia nie ma własnego mieszkania, tylko mieszka w hotelu z innymi kobietami. Ona rozpoczyna miłosne wydarzenia z Winstonem poprzez przekazanie mu liściku i intymne spotkanie.

Dzięki przebiegłości potrafi zdobywać towary, które są dostępne tylko dla Partii — jakieś czekolady, słodycze, cukier, perfumy, kawę. Zakłada szkarłatną szarfę, symbol Młodzieży Ligi Antyseksualnej.

Gdy zostaje zatrzymana, podobnie jak Winston podlega torturom i go zdradza – wypiera się miłości i własnych przekonań.

O’Brien (Rok 1984 bohaterowie)

O’Brien jest w średnim wieku około 50 lat, dość dobrze zbudowany, nosi okulary. Służy partii i wyłapuje wszystkich, którzy mogą się jej sprzeciwiać. Udaje relację z Winstonem, chce go wprowadzić do Braterstwa, daje mu też księgę, która jest nielegalna. 

Ale to wszystko to podpucha, to O’Brien ostatecznie po wprowadzeniu w maliny Winstona torturuje go, znęca się i chce, żeby bohater przeszedł edukację, która go nastawi na odpowiednie tory (myślenie według systemu). 

Tak naprawdę ważnym urzędnikiem Partii Wewnętrznej i udaje jej przeciwnika, żeby zdemaskować kochanków – wrogów systemu. Winston uważał go za swojego sojusznika, a ten okazał się być partyjnym, bezwzględnym funkcjonariuszem.

Charrington (Rok 1984 bohaterowie)

Charrington podobnie jak O’Brien jest po prostu ukrytym agentem — w Policji Myśli. Prowadzi sklep z rupieciami w dzielnicy dla klasy niższej. Mężczyzna (około 35 lat) wynajmuje pokój Winstonowi, który spotyka się w nim potajemnie z Julią. 

Syme (Rok 1984 bohaterowie)

Syme to kolega Smitha, jest bardzo bystry, popiera władzę. To chłopak drobny, ma ciemne włosy i wyłupiaste oczy. Pracuje w Departamencie Badań i specjalizuje się w nowomowie (tworzy słownik). Ale władza się za bardzo obawia jego wielkiego intelektu i pewnego dnia chłopak po prostu ewaporowany (znika bez śladu).

Parsons (Rok 1984 bohaterowie)

Pan Parsons to sąsiad Winstona podporządkowany partii (także mentalnie). Ma dwójkę dzieci, które należą do Kapusiów. Ich największym celem w życiu jest donoszenie (nawet na własnych rodziców). Mężczyzna trafia do Ministerstwa Miłości po donosie swojej córki, ojciec w celi i tak jest z niej dumny, ale zarazem przerażony swoim losem.

Wielki Wódz (Rok 1984 bohaterowie)

Wielki Brat to wódz Partii, jest dosłownie wszędzie, na ekranach, na plakatach, monetach. Mimo że jego wizerunek był dosłownie wszędzie, to nikt go nigdy nie widział na żywo i nie bierze udziału w akcji powieści.

Panuje wokół niego kult jednostki. Jest dla ludzi partii wręcz jak bóg. Wzbudza strach.

Postać Wielkiego Brata przedstawiona na plakatach sprawia wrażenie obserwującego wszystkich, uważne spojrzenie kojarzy się i stanowi analogię do Józefa Stalina.

Goldstein (Rok 1984 bohaterowie)

Goldstein, kiedyś członek partii, ale zdradził ją. Partia obwinia go wobec ludu za wszystkie problemy w państwie. Nie był widziany.

Może to po prostu wymyślona historia i zwykła propaganda, żeby partia miała na co zganić swoje niepowodzenia, a lud i tak w to wierzył, bo był przez system zaślepiony – to taka moja teoria. 

Rok 1984 – wprowadzenie

Rok 1984 jest zupełnym przeciwieństwem utopii – państwa wyidealizowanego, gdzie wszyscy są szczęśliwi, żyją w dostatku. To antyutopia, pokazująca państwo, które prowadzi do zniszczenia jednostki, zniewolenia jej, dostrzegalny jest duży wpływ zła.

Oprócz antyutopii pojawia się także nowomowa. To język systemu totalitarnego, który stara się zafałszować obraz realnego świata. Stworzył go George Orwell.

Nowomowa — jakie są przykłady?

• Nazwy instytucji, np. Ministerstwo Miłości – które na dobrą sprawę nie ma nic związanego z miłością, prowadzone tam są tortury na ludziach zagrażających systemowi i Partii.
• Używanie skrótów Ministerstwo Prawdy to Miniprawd.
• Zbitki głosowe — myślozbrodnia, dwójmyślenie, teleekran.
• Usunięcie niewygodnych wyrazów dla władzy (np. powiązane z buntem, odsunięciem władzy).
• Nazywanie zjawisk ich sprzecznościami — np. Ministerstwo Obfitości odpowiada za głód i go maskuje. Natomiast Ministerstwo Pokoju – nieustannie prowadzi wojny i wprowadza chaos.
• Partyjne hasła — Wojna to Pokój, Wolność to niewola, Ignorancja to siła.

Rok 1984 – interpretacja

Książka pokazuje, jak działają systemy totalitarne i wpływają na jednostkę, uwydatnia ich narzędzia jak np. język – nowomowa.

Jednostki są podzielone na wrogów oraz sprzyjających władzy. Przez teleekrany i podsłuchy prowadzona jest inwigilacja. Podpuszcza się do donosicielstwa, nawet wobec własnych rodziców (przykład rodziny Parsonsów).

Obywatele w takim systemie są pozbawieni wolności, trwają w całkowitej inwigilacji, każdy ich krok jest znany władzy. Każde odstępstwo od normy jest zauważane, a za sprzeciw wobec partii wyciągane są natychmiastowe konsekwencje.

Lektura jest bardzo smutna, co pokazuje jej zakończenie, niestety niezbyt szczęśliwe. Ukazana jest jednostka, która wyrzeka się swojej wartości (nawet miłości) pod wpływem odpowiedniego nacisku władzy. Winston w zakończeniu zadaje sobie sprawę, że kocha Wielkiego Brata.

ODBIERZ DARMOWE PRÓBKI NOTATEK PDF DO MATURY Z JĘZYKA POLSKIEGO JUŻ TERAZ!

Rok 1984 – streszczenie szczegółowe

Winston Smith mieszka w Londynie i jest członkiem Partii Zewnętrznej. Jego codzienne życie jest przepełnione smutkiem i przygnębieniem. Nie może pogodzić się i przyzwyczaić do panującego systemu.

Żeby sobie trochę urozmaicić życie, postanawia kupić pamiętnik i zaczyna pisać, co było nielegalne i sprzeczne z wizją Partii (wyrażanie własnych myśli). Ale to dopiero początek jego nieszczęść.

Wkrótce będzie miał okazję przeprowadzić swój bunt.  W pokoju bohatera widzimy urządzenie inwigilacyjne, tzw. teleekran, który emituje propagandowe treści, nie da się go wyłączyć. Jest jednocześnie nadajnikiem szpiegującym – w tym świecie panuje zaawansowana inwigilacja. Mimo że Winston nie był jeszcze stary (około 40 lat), to nie miał się najlepiej zdrowotnie, miał wrzody na nogach, kaszlał. 

W swoim notesie zapisywał swoje prawdziwe odczucia, niezgodę z propagandą Partii. Raz pokusił się nawet o zapisanie hasła „Precz z Wielkim Bratem”. Dużo tym ryzykował i z czasem zaczął go przenikać strach. Bał się Policji Myśli, która ścigała i wyłapywała tych, którzy w swoim umyśle dopuszczali się twierdzeń niezgodnych z założeniami Partii.

Pewnego razu tworzenie pamiętnika przerywa Winstonowi sąsiadka — Pani Parsons, która prosi o odetkanie zlewu. Podczas pomocy w mieszkaniu kobiety, Winston przygląda się jej dzieciom, które należą do grupy dzieci szpiegujących i donoszących na swoich rodziców (Kapusie). Parsonowie byli przerażeni, żyli w strachu przed własnymi dziećmi.

Poznajemy także wątek matki Winstona, która zaginęła, gdy bohater miał mniej więcej 11 lat. Z kolei ojciec bohatera zaginął podczas systemowych czystek.

O poranku Winston budzi się na poranną gimnastykę transmitowaną na teleekranie. Każdy miał obowiązek uczestnictwa. Następnie poznajemy kulisy pracy Winstona w Ministerstwie Prawdy (prawdy tylko z nazwy). Nasz bohater zmienia fakty z przeszłości w podręcznikach, gazetach, żeby były one zgodne z zakłamaną wersją partyjną. 

W stołówce Winston spotyka Syme, z którym rozmawia o powstawaniu słownika nowomowy. Syme jest podekscytowany, widać, że praca to jego pasja. Chłopak poddał się całkowicie ideologii, Winston podejrzewa, że jego inteligencja oraz absolutne oddanie doprowadzi Syme do ewaporacji.

Z czasem Winston zauważa kolejne kłamstwa partii. Przez Teleekran zostaje ogłoszona informacja, że przydział czekolady został zwiększony na tydzień do 20 gramów (bohater pamięta, że jeszcze wczoraj zmniejszono przydział do 20 gramów).

Podczas spaceru Winston znajduje się przy sklepie z rupieciami, gdzie niedawno nabył swój pamiętnik. Zostaje rozpoznany przez Charringtona (właściciela). Mężczyzna pokazał bohaterowi mały pokoik na piętrze, w którym nie było teleekranu. Bez zastanowienia Winston zapragnął wynająć pomieszczenie, gdzie nie będzie dosięgał go wzrok Partii.

Ważnym wydarzeniem w życiu bohatera jest poznanie Julii, podczas spotkania na Placu Zwycięstwa, dziewczyna przekazuje Winstonowi informacje o spotkaniu. Dochodzi do niego w niedzielę, w lesie pod miastem. Tam Julia wyznaje mężczyźnie, że tak naprawdę udaje ona tylko wzorowego członka Partii — jest zaangażowana w działalność na rzecz wstrzemięźliwości seksualnej (zgodnie z przekazem partyjnym), natomiast potajemnie uprawiała seks już w wieku 16 lat.

Nienawiść do ideologii bardzo zbliżyła do siebie tę dwójkę. Wizja złamania zakazów bardzo podniecała parę, dochodzi do zbliżenia między bohaterami.

Winston jest świadomy ryzykownej relacji, ale i tak wykorzystuje pokój nad sklepem do potajemnych spotkań, by zaznać chociaż trochę normalnego życia poza systemem. Na spotkanie Julia przynosi cukier, czekoladę, herbatę, używa perfum, ubiera się w suknie – to namiastka prawdziwej codzienności.

Okazuje się, że Syme, twórca słownika nowomowy nagle zniknął, zgodnie z podejrzeniami Winstona. Nie można było znaleźć chłopaka w spisie pracowników, został ewaporowany — według oficjalnych dokumentów nie istniał nigdy.

Winston bardzo zżył się z wynajętym pokojem od Charringtona (właściciela sklepu), który często obdarowywał bohatera prezentami, cytował wiersze. Wydawało się głównemu bohaterowi, że znajomy sklepikarz jest jego sprzymierzeńcem.

Pewnego razu Julia i Winston rozmawiają o buncie przeciw Partii, zastanawiają się, czy Goldstein (propagandowa wymówka tłumacząca wpadki Partii) faktycznie istnieje.

Nawiązuje się też kontakt Winstona z O’Brienem. Spotykają się z Julią i mężczyzną w jego mieszkaniu przy wyłączonym teleekranie. 

Czas mija całkiem normalnie i gdy wszystko wydaje się być całkiem spokojnie, nagle do mieszkania na piętrze wpada Policja Myśli, Pan Charrington okazuje się być agentem (ten, który wynajął Winstonowi pokoik). Dwójka kochanków zostaje rozdzielona, a główny bohater trafia za kraty.

Do więzienia przychodzi O’Brien (również uważany przez bohatera za sprzymierzeńca oraz buntownika) i przesłuchuje Winstona. Prowadzone są tortury, które mają sprawić, że Smith zmieni swój sposób myślenia i uwierzy w Partię. Okazuje się, że pamiętnik bohatera był kontrolowany.

Ostatecznym momentem przesłuchań i edukacji Winstona było pokochanie Wielkiego Brata w pokoju 101, którego bali się wszyscy więźniowie. Każdy spotykał tam to, czego bał się najbardziej — dla Winstona były to szczury. Smith się złamał, gdy zobaczył głodne szczury i wyrzekł się Julii:

”Zróbcie to Julii! Nie mnie! Nie obchodzi mnie, co się z nią stanie”.

Winston został przywrócony do społeczeństwa, spędzał czas w kawiarni, po czasie zobaczył także zmienioną Julię, patrzyli na siebie niechętnie. Okazało się, że oboje się wydali wzajemnie podczas przesłuchań — pod groźbą człowiek jest w stanie wydać nawet ukochane osoby. 

Życie Winstona mijało spokojnie, gapił się bezmyślnie w teleekran, pił dżin i tak dzień za dniem. Skończyła się jego walka pozbawiona sensu, kochał Wielkiego Brata.

Rok 1984 – motywy

• Motyw społeczeństwa — społeczeństwo całkowicie podporządkowanie władzy dyktatorskiej, która stosowała wobec obywateli okrutne metody i odbierała prawo głosu, czy nawet myśli.
• Motyw antyutopii — świat przepełniony strachem, konsekwencja systemu totalitarnego.
• Motyw miłości — w antyutopii nie ma miejsca na prawdziwą miłość i emocje, seks pełny uczuć, relacje międzyludzkie są zakazane.

Rok 1984 – pytania jawne

1. Funkcjonowanie jednostki w państwie totalitarnym. Omów zagadnienie na podstawie powieści Rok 1984 George’a Orwella. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst. 

2. Raj zbudowany na ziemi, czyli o antyutopii. Omów zagadnienie na podstawie powieści Rok 1984 George’a Orwella. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst. 

3. Idealistyczne wizje społeczeństwa przyszłości. Omów zagadnienie na podstawie powieści Rok 1984 George’a Orwella. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst. 

4. Od szlachetnych idei doskonałego państwa do tyranii. Omów zagadnienie na podstawie powieści Rok 1984 George’a Orwella. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst. 

5. Relacje międzyludzkie w rzeczywistości państwa totalitarnego. Omów zagadnienie na podstawie powieści Rok 1984 George’a Orwella. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

6. Literacka refleksja nad kondycją świata i jego przyszłością. Omów zagadnienie na podstawie powieści Rok 1984 George’a Orwella. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst. 

7. Nowomowa jako sposób na ograniczenie wolności człowieka. Omów zagadnienie na podstawie powieści Rok 1984 George’a Orwella. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst. 

8. Wizja społeczeństwa przyszłości. Omów zagadnienie na podstawie powieści Rok 1984 George’a Orwella. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Matura 2024 – darmowe próbki notatek i pełny pakiet

Z wielką przyjemnością zachęcam wszystkich zainteresowanych do pobrania zupełnie darmowych próbek notatek do matury z języka polskiego dostępnych na naszej stronie w zakładce Darmowe materiały.

Nasze opracowania są starannie przygotowane i stanowią doskonałe narzędzie do przygotowań przed egzaminem maturalnym.

Chcesz otrzymać darmowy dysk z ponad 30 plikami PDF do matury? – podbijaj śmiało w wiadomości prywatnej na INSTAGRAMIE.

Dla tych, którzy są zdecydowani i chcą mieć pełen dostęp do naszych materiałów, serdecznie zapraszamy do odwiedzenia naszego sklepu.

Tam można nabyć pełne opracowania i kompleksowe notatki do matury z polskiego PDF, a cena za jedno opracowanie wynosi zaledwie około 60 groszy. To wyjątkowo korzystna oferta, która umożliwia zdobycie cennych materiałów edukacyjnych za niewielką opłatą.