Potop streszczenie (Henryk Sienkiewicz)

Henryk Sienkiewicz, z wyjątkową maestrią literacką, przedstawił w swojej powieści dramatyczne losy Polaków w XVII wieku. 

Potop to powieść historyczna (wydarzenia są ukazane na tle przeszłości), a bohaterowie są częściowo fikcyjni, lub stanowią urzeczywistnienie realnych osób, które były kluczowe dla losów historii danego państwa.

Powieść historyczna charakteryzuje się szybkimi zwrotami akcji, rozbudowaną fabułą, pojawia się też wątek miłosny. 

Zawarte są opisy bitew, nie brakuje też elementów humorystycznych i przesłania dla przyszłych pokoleń. 

Akcja dzieje się na terenie Rzeczypospolitej (Śląsk, Małopolska, Małopolska, też Litwa) podczas najazdu Szwedów w latach 1655-1657.

ODBIERZ DARMOWE PRÓBKI NOTATEK PDF Z JĘZYKA POLSKIEGO JUŻ TERAZ!

Potop — kilka słów o Sienkiewiczu

• Henryk Sienkiewicz żył w latach 1846-1916 i pochodził z dość biednej rodziny szlacheckiej. 

• Stopniowo zyskiwał popularność dzięki współpracy z warszawskimi gazetami.

• Od roku 1883 regularnie zaczęła ukazywać się w odcinkach powieść Ogniem i Mieczem.

• Bestsellerem stała się lektura Quo vadis, która przyczyniła się do literackiej Nagrody Nobla za całokształt twórczości w 1905 roku.

Potop — geneza utworu

• Potop, czyli druga część trylogii Sienkiewicza, powstawała od października 1884 do sierpnia 1886 roku. 

• Inspiracją dla autora były burzliwe wydarzenia historyczne, jakie miały miejsce w Polsce w latach 1655-1657, kiedy to kraj został najechany przez wojska szwedzkie. 

• Sienkiewicz, korzystając z bogatych zasobów historycznych, stworzył nie tylko powieść przygodową, ale także dzieło o głębokim wymiarze patriotycznym.

Potop — znaczenie utworu

Potop nie tylko edukuje i bawi, ale także buduje i wzmacnia poczucie narodowej tożsamości. 

Przedstawiając heroiczne postawy Polaków w obliczu najeźdźców, Sienkiewicz podkreśla wartość patriotyzmu i poświęcenia dla ojczyzny. 

Utwór ten pełni także funkcję przypominającą o bogatej historii Polski, jej zwycięstwach oraz tragediach.

Potop — co właściwie oznacza tytuł?

• To być może nawiązanie do głównego wątku powieści – potopu szwedzkiego (ilość wojsk wroga zalewających tereny Rzeczypospolitej)

• Nawiązanie do biblijnego potopu, który przyniósł oczyszczenie i nowy porządek

Potop — powieść historyczna (cechy)

Głównym i nawracającym wątkiem powieści jest miłość Oleńki Billewiczówny i Andrzeja Kmicica. Sienkiewicz pokazuje też różne klasy społeczne i ich postawy wobec najeźdźcy.

Potop jest klasycznym przykładem powieści historycznej, w której fikcyjne losy bohaterów splatają się z autentycznymi wydarzeniami historycznymi (np. obrona Jasnej Góry). 

Sienkiewicz, z niezwykłą dbałością o szczegóły, odtwarza realia epoki, ukazując zarówno codzienne życie (uczty, ubiory), jak i wielkie bitwy. 

Narracja jest dynamiczna, a wplecione w nią elementy romantyczne (Kmicic i Oleńka) i przygodowe dodatkowo wzbogacają całość.

Część bohaterów to faktyczne postaci historyczne, jak np. Jan Kazimierz, Karol Gustaw, Radziwiłłowie, Czarniecki, ksiądz Kordecki.

Potop — czas i miejsce akcji

Akcja powieści Potop rozgrywa się w latach 1655-1657, w okresie najazdu szwedzkiego na terenie Rzeczypospolitej Obojga Narodów. 

Sienkiewicz zabiera czytelników w podróż po wielu historycznych miejscach Polski, od Krakowa i Warszawy, po Jasną Górę, będącą symbolem oporu i zwycięstwa.

Pojawiają się również mniejsze miejscowości jak np. Tykocin, Lubicz, Ełk.

ODBIERZ DARMOWE PRÓBKI NOTATEK PDF Z JĘZYKA POLSKIEGO JUŻ TERAZ!

Potop — bohaterowie

Andrzej Kmicic (Babinicz)

Andrzej Kmicic to młody szlachcic, ale również gotowy do walki wojownik. 

Z biesiadnika, rozpustnika z czasem staje się odpowiedzialnym i szlachetnym obrońcą narodu. 

Przez chciwe plany Radziwiłła – Kmicic zostaje uznany za zdrajcę. 

Przemiana rozpoczyna się u księdza Kordeckiego podczas bohaterskiej obrony Jasnej Góry. Bohater walczy już wtedy jako Babinicz. 

Jego misją jest sprawienie, by ludzie, których skrzywdził, mu wybaczyli. 

To taki gigachad polskiej literatury, na początku wariacik, popełnia trochę błędów, ale ostatecznie żałuje swoich win, staje po stronie obrony Rzeczypospolitej i jednocześnie zależy mu na Oleńce.

Oleńka Billewiczówna (Potop)

Oleńka Billewiczówna zakochuje się w Andrzeju Kmicicu już od samego początku, ale denerwuje ją, że zadaje się z kompanami, którzy sprowadzają go na złą drogę. 

Nie podoba się jej ten tryb życia Kmicica. Spoko z niej babka, jest wierna Kmicicowi, odrzuca podboje innych i nie daje się łatwo poderwać (np. Bogusławowi), stała w uczuciach.

Dziewczyna o bladej cerze i delikatnych rysach twarzy.

 Potop — pozostali bohaterowie

• Zagłoba – Jan Onufry Zagłoba herbu Wczele to podstarzały szlachcic, pogodny, ale też bardzo odważny, urodzony przywódca. Patriota, zawsze wierzy w zwycięstwo, za co ma szacunek wśród żołnierzy. Lubi biesiadować, a zarazem cechuje go wieczny optymizm.

• Jerzy Michał Wołodyjowski – honorowy i mężny, wielki patriota, mimo małych rozmiarów (niski, przez co często lekceważony, ale był znakomitym żołnierzem i władał bronią jak mistrz). Stąd pseudonim Mały Rycerz. Przyjaciel Zagłoby i Skrzetuskiego.

• Skrzetuscy (Jan i Stanisław) – bracia stryjeczni, bardzo doświadczeni wojskowo oficerowie, patrioci. Podczas najazdu wroga dzielnie walczą dla króla i ojczyzny.

• Roch Kowalski – służy u Radziwiłła, silny i mężny, ale też nie za mądry i naiwny. Ginie z ręki księcia Bogusława.

• Andrzej Kuklinowski — odważny żołnierz, ale brak mu patriotyzmu i wiary. Walczy dla tego, kto mu zapłaci więcej. Namawia Kmicica do zdrady. Umiera w szopie.

• Tomasz Billewicz — opiekun Oleńki, wielki patriota, odważny i porywczy zarazem.

• Ekipa Kmicica (Kokosiński, Ranicki, Zend, Kulawiec, Rekuć-Leliwa) – szajka Kmicica, skora do awantur, wyjęta spod prawa, giną zabici przez Butrymów podczas awantury w karczmie.

• Augustyn Kordecki — zakonnik w klasztorze na Jasnej Górze, rozsądny, motywuje do walki i wspiera Kmicica.

• Janusz Radziwiłł – książę i hetman litewski, dla niego najważniejszy jest własny ród, jest gotowy zdradzić Rzeczpospolitą w zamian za korzyści. 

• Bogusław Radziwiłł – stryjeczny brat księcia Janusza, lubi francuską modę (kosmopolita) oraz wystawne uczty i przyjęcia.

• Jan Kazimierz — postać historyczna, król, który dba o dobro kraju, bardzo religijny.

• Kiemlicze — stary ojciec wraz z dwoma synami (Damian i Kosma). Opiekują się rannym Kmicicem po starciu z Bogusławem. 

ODBIERZ DARMOWE PRÓBKI NOTATEK PDF Z JĘZYKA POLSKIEGO JUŻ TERAZ!

Potop streszczenie

Potop to monumentalne dzieło Henryka Sienkiewicza, rozłożone jest na trzy obszerne tomy, które razem tworzą pełną historię wojny, miłości, zdrady i heroizmu, osadzoną w burzliwych czasach Rzeczypospolitej w XVII wieku.

Andrzej Kmicic w 1665 roku przybywa niespodziewanie do majątku Oleńki Billewiczówny. 

Jej dziadek przepisał mu wieś, a dziewczynę chciał wydać mu za żonę. Gdyby Oleńka na to nie przystała, miała jeszcze jedną opcję – mogła wstąpić do zakonu. 

Na szczęście, gdy tylko widzi Andrzeja, to bardzo się jej podoba i dziewczyna darzy go uczuciem już od samego początku.

Jednak Kmicic ma też swoją gorszą stronę. Lubi pijaństwo, przebywanie w karczmach, awantury, głośne zabawy i hulanki. Wspomagają go w tym jego towarzysze. Oleńce bardzo się to nie podoba i chce, żeby Andrzej zaprzestał przebywania w ich środowisku. 

Pewnego razu urządzają oni bijatyki i awanturę w karczmie, w ostateczności cześć z nich zostaje zabita przez ród Butrymów. 

W ramach zemsty na swoich ludziach Kmicic przyjeżdża do ich posiadłości w Wołmontowiczach i podpala ją, a następnie ucieka.

Zaczynają się poszukiwania Kmicica, chroni go Oleńka, ale jest zrozpaczona i wściekła na swojego potencjalnego kandydata na męża. 

Mówi, że przebaczy mu, dopiero gdy odzyska honor i swoje dobre imię.

Pojawia się propozycja wydania Oleńki za Wołodyjowskiego, ale zostaje wierna i daje wciąż szansę na zmianę Kmicica.

Andrzej chce razem z nią uciec, ale przed chwilą wspomniany Michał Wołodyjowski do tego nie dopuszcza.

Gdy Mały Rycerz dowiaduje się, że Kmicic nie jest zdrajcą, przekazuje mu pismo od księcia Radziwiłła, który umożliwi zaciągnięcie do wojska i odpuszczenie sądowe wcześniejszych przypałów.

Szlachta spotyka się u księcia Janusza Radziwiłła w Kiejdanach. Książę najpierw każe złożyć przysięgę na krzyż, że szlachta będzie mu wierna. Po czym mówi, że on chce poddać Litwę królowi szwedzkiemu w zamian za korzyści dla jego rodu (wtedy Janusz dostanie władzę w Rzeczypospolitej).

Zebrani uznają go za zdrajcę i nie chcą dla niego służyć. Kmicic nie może się mu sprzeciwić, bo złożył chwilę wcześniej przysięgę. 

Książę Janusz Radziwiłł chce zabić, tych, którzy się mu zbuntowali (Wołodyjowski, Zagłoba), ale za namową Kmicica odsyła ich do Szwecji w niewolę.

Szlachta jest wściekła na księcia i zwołuje konfederację przeciw niemu. Gdy są w drodze na Podlasie, wstępują po Kmicica, bo uznają go jako zdrajcę (nie wystąpił przeciw oddaniu Litwy Szwedom), ale znajdują list, z którego wynika, że to właśnie on ocalił ich od zabicia przez księcia, więc mu odpuszczają.

Gdy Kmicic zostaje wysłany do Bogusława (sprzymierzeniec księcia), dowiaduje się, jakie są plany Radziwiłłów, którzy chcą za wszelką cenę być u władzy, nie zależy im na ojczyźnie i wartościach patriotycznych. 

Porywa Bogusława i zaprowadza go przed króla Jana Kazimierza, ale niestety jeniec im ucieka, raniąc przy tym Andrzeja (jakimś cudem jego twarz zostaje tylko muśnięta przez kulę strzelby).

Po tym zdarzeniu Kmicic regeneruje się u swojego przyjaciela Soroki. W chacie mieszkają też Kiemlicze. Kmicic postanawia, że to czas, żeby podobnie jak pozostali szlachcice wypowiedzieć służbę Radziwiłłowi. Zastrasza go, żeby nic się nie stało Oleńce, bo w przeciwnym razie udostępni Szwedom listy Radziwiłła, które by go skompromitowały.

Od tego momentu możemy uznać, że zaczyna się przemiana Kmicica – zostaje Babiniczem. Udaję się w podróż, wstępuje też do Częstochowy, by odbyć pokutę za zdradę i inne występki. Kmicic jednocześnie ostrzega, że Szwedzi planują atak na Jasną Górę.

Zaczynają formować się wojska. Radziwiłł zdaje sobie sprawę, że szlachta od teraz jest mu wroga, zwłaszcza Kmicic. Jego współtowarzysz (Radziwiłła) Bogusław nastawia Oleńkę przeciw Kmicicowi i wyjeżdża z nią do rezydencji. 

Wreszcie dochodzi do zapowiadanych ataków na Jasną Górę. Paulin Kordecki za nic w świecie nie chce się poddać i decyduje się na walkę. Gdy Szwedzi mają już ostrzeliwać klasztor, Kmicic w ramach odkupienia win zakrada się na stronę wroga i niszczy armatę, zostaje niestety schwytany. 

Na szczęście Kiemlicze, którzy mieszkali w domu, gdzie się regenerował, odbijają go z rąk wroga. Obrona Częstochowy trwa bardzo długo, ale jak się okazuje skuteczna. Szwedzi się wycofują.

Po tym wszystkim Kmicic wybiera się do króla Jana Kazimierza, od którego dowiaduje się, że Bogusław rozpowiada, że chce on zabić władcę (taką wiadomość Bogusław wmawia też Oleńce). 

Wojska Wołodyjowskiego i Sapiehy posuwają się dalej, przejmują Tykocin (tam umiera książę Radziwiłł). 

Dochodzi też do pojedynku Kmicica i Bogusława, główny bohater rani Radziwiłła. Po tym zdarzeniu razem z Sapiehą idzie walczyć przeciw armii szwedzkiej.

Po obronie Częstochowy, wojska Czarnieckiego zwyciężają ze Szwedami. Szlachcice biorą do niewoli Ketlinga.

Sukcesy wojsk Rzeczypospolitej posuwają się dalej, przejmują Warszawę.

Bogusław wciąż próbuje zdobyć serce Oleńki, kusi ją swoim statusem społecznym, wysoką pozycją i bogactwem, jednak pozostaje ona wierna. 

Chce ją wziąć siłą, ale na marne. Oleńka i Anusia są zaatakowane przez Sakiewicza, ale ratują je żołnierze Kmicica. Nie zdają sobie sprawy, że była to Oleńka i ruszają dalej na pole bitwy. 

Kmicic już wie, że jego ukochana jest na wyciągnięcie ręki, ale tak zależy mu na dobru społeczeństwa i odkupieniu swoich win, że mimo szczerej chęci spotkania, nie dochodzi do niego jeszcze. 

Wreszcie po wszystkich bojach wojska szwedzkie zostają pokonane i kończy się okres gwałtownych walk.

Po tym czasie Oleńka podejmuje decyzję, by wstąpić do zakonu, ale rannego Kmicica transportują jego towarzysze. 

Z jeden strony jest mega z niego dumna, że się poświęcił dla ojczyzny i podjął pokutę oraz karę za swoje rozboje i błędy. Ale z tyłu głowy wciąż wierzy, że pomówienia Bogusława o chęci Andrzeja o zabójstwie króla są prawdziwe.

Gdy wszyscy zbierają się w kościele, zostaje odczytany list króla, w którym jest napisane, że te doniesienia o haniebnych zamiarach Andrzeja są fejkowe.

Oleńce spada kamień z serca i chce, żeby Kmicic jej przebaczył. Kończy się wszystko, co złe, po jakimś czasie biorą ze sobą ślub. Natomiast równolegle odbywa się wesele Wołodyjowskiego oraz Anusi. 

Kmicic zostaje zarządcą terenów (à la wójtem) i mieszka sobie z Oleńką w Wodoktach.

ODBIERZ DARMOWE PRÓBKI NOTATEK PDF Z JĘZYKA POLSKIEGO JUŻ TERAZ!

Potop — problematyka

Potop porusza szereg ważnych problemów, takich jak:

• Patriotyzm i poświęcenie — często pojawiające się wątki poświęcenia własnych korzyści na rzecz dobra wspólnego i obrony ojczyzny.

• Przemiana moralna — proces ewolucji charakteru Kmicica z awanturnika w bohatera narodowego ilustruje możliwość odkupienia i zmiany.

• Zdrada i lojalność — konflikty wewnętrzne i zagrożenie zewnętrzne stawiają na próbę lojalność bohaterów, ukazując różne oblicza zdrady oraz siłę wierności ideałom.

• Miłość i poświęcenie — relacja między Kmicicem a Oleńką podkreśla, że prawdziwa miłość wymaga poświęcenia i dojrzałości.

Potop — motywy

W Potopie wyróżniają się następujące motywy:

• Walka o wolność — centralny motyw utworu, symbolizujący walkę Polaków przeciwko najeźdźcom szwedzkim.

• Honor i odwaga — kwestie honoru są kluczowe dla wielu postaci, a odwaga jest przedstawiona jako cenna cecha bohaterów.

• Wiara i nadzieja — motywy religijne są obecne w całej powieści, a Jasna Góra stanowi symbol  nadziei i wiary w zwycięstwo.

• Przyroda — Sienkiewicz często używa opisów przyrody do podkreślenia stanu emocjonalnego bohaterów lub jako preludium do nadchodzących wydarzeń.

Potop — wnioski i interpretacja

Potop to powieść ku pokrzepieniu serc, pisana 20 lat po upadku powstania styczniowego. Społeczeństwo było przygnębione i zniechęcone do walki o wolność.

Andrzej Kmicic to bohater dynamiczny, który przechodzi wewnętrzną przemianę wraz z rozwojem fabuły.

Matura – darmowe próbki notatek i pełny pakiet

Z wielką przyjemnością zachęcam wszystkich zainteresowanych do pobrania zupełnie darmowych próbek notatek do matury z języka polskiego dostępnych na naszej stronie w zakładce Darmowe materiały.

Nasze opracowania są starannie przygotowane i stanowią doskonałe narzędzie do przygotowań przed egzaminem maturalnym.

Chcesz otrzymać darmowy dysk z ponad 30 plikami PDF do matury? – podbijaj śmiało w wiadomości prywatnej na INSTAGRAMIE.

Dla tych, którzy są zdecydowani i chcą mieć pełen dostęp do naszych materiałów, serdecznie zapraszamy do odwiedzenia naszego sklepu.

Tam można nabyć pełne opracowania i kompleksowe notatki do matury z polskiego PDF, a cena za jedno opracowanie wynosi zaledwie około 60 groszy.

To wyjątkowo korzystna oferta, która umożliwia zdobycie cennych materiałów edukacyjnych za niewielką opłatą.