Postawy społeczeństwa polskiego wobec zaborcy — pytania jawne (Dziady cz. III)
Postawy społeczeństwa polskiego wobec zaborcy. Omów zagadnienie na podstawie Dziadów części III Adama Mickiewicza — opracowane pytania jawne.
Zabory to jeden z najbardziej bolesnych okresów w historii Polski, który trwał od końca XVIII wieku aż do początku XX wieku. Przez ten czas trzy wielkie mocarstwa (Rosja, Austria i Prusy) stopniowo podbijały Polskę, dzieląc jej terytorium między siebie w latach 1772, 1793 i 1795. W wyniku tych działań Polska zniknęła z mapy Europy na 123 lata.
Mimo tego tragicznego losu, polskie społeczeństwo wielokrotnie próbowało odzyskać niepodległość, organizując powstania, takie jak powstanie listopadowe w 1830 roku czy powstanie styczniowe w 1863 roku. Choć te zrywy były słabo zorganizowane i często kończyły się klęską, dawały one nadzieję na odzyskanie wolności.
Postawy społeczeństwa wobec zaborców były zróżnicowane – niektórzy walczyli z wrogiem, podczas gdy inni ulegali wpływom zaborców, tracąc ducha patriotyzmu. Społeczeństwo było podzielone i często zagubione w tej trudnej rzeczywistości.
ODBIERZ DARMOWE PRÓBKI NOTATEK PDF DO MATURY Z JĘZYKA POLSKIEGO JUŻ TERAZ!
Postawy społeczeństwa polskiego wobec zaborcy – pełne pytanie jawne
Postawy społeczeństwa polskiego wobec zaborcy. Omów zagadnienie na podstawie Dziadów części III Adama Mickiewicza. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.
Postawy społeczeństwa polskiego wobec zaborcy — skąd brać konteksty?
Matura ustna — przydatne linki
Zanim zaczniemy omwawiać postawy społeczeństwa polskiego wobec zaborcy, chcę przekazać Ci kilka ważnych miejsc, do których warto zajrzeć przed maturą ustną z języka polskiego.
- Lista pytań jawnych na maturę ustną z języka polskiego
- Przykładowe wypowiedzi na 100% – matura ustna
Postawy społeczeństwa polskiego wobec zaborcy — Dziady cz. III
W Dziadach cz. III Adama Mickiewicza przedstawione są różne postawy społeczeństwa polskiego wobec zaborcy. Mickiewicz ukazuje złożoność społecznych reakcji na utratę niepodległości i podział narodowych wartości, które ujawniają się szczególnie w scenie Salon Warszawski. W tej scenie obserwujemy podział polskiego społeczeństwa na dwie grupy: elity oraz ludzi pragnących narodowej jedności i walki o wolność.
Elity, przedstawione jako towarzystwo stolikowe, to głównie arystokracja oraz wyższe sfery społeczne, które w dużej mierze odwróciły się od spraw narodowych. Zapatrzeni w zachodnie wzorce kulturowe, rozmawiają po francusku, a ich rozmowy dotyczą głównie trywialnych tematów, takich jak moda czy organizacja balów. To właśnie w tej grupie znajdują się damy, które narzekają na brak rozrywek po wyjeździe senatora Nowosilcowa, odpowiedzialnego za represje wobec polskiej młodzieży. W ich oczach balowe życie Warszawy jest ważniejsze niż wolność kraju, a ich postawa symbolizuje upadek wartości narodowych wśród arystokracji.
Z drugiej strony mamy towarzystwo stojące przy drzwiach, które reprezentuje ludzi świadomych trudnej sytuacji Polski. Ta grupa, złożona głównie z młodzieży i patriotów, nie zgadza się z bierną postawą elit i pragnie walki o niepodległość. Ich krytyka wobec kosmopolityzmu i oderwania od rzeczywistości społecznej elit ukazuje rosnący konflikt między warstwami społecznymi w Polsce pod zaborami. Mickiewicz wyraźnie podkreśla, że to właśnie w tych, często marginalizowanych środowiskach, rodzi się prawdziwe pragnienie wolności i odrodzenia narodowego.
Dziady cz. III ukazują zatem nie tylko złożoność postaw społeczeństwa polskiego wobec zaborców, ale także wewnętrzne konflikty i podziały, które osłabiały naród w walce o niepodległość.
Mickiewicz poprzez te kontrasty zwraca uwagę na konieczność zjednoczenia wszystkich warstw społecznych w walce o wolność, krytykując jednocześnie bierność i zdradę narodowych ideałów przez elity.
ODBIERZ DARMOWE PRÓBKI NOTATEK PDF DO MATURY Z JĘZYKA POLSKIEGO JUŻ TERAZ!
Postawy społeczeństwa polskiego wobec zaborcy — Lalka
W powieści Lalka Bolesława Prusa arystokracja została przedstawiona jako warstwa społeczna, która straciła swoje dawne znaczenie i coraz bardziej odrywa się od rzeczywistości. Prus krytycznie portretuje arystokratów jako ludzi, którzy żyją w świecie iluzji, odizolowani od realnych problemów społecznych i narodowych. Przez pryzmat różnych postaci, autor pokazuje upadek moralny, bezczynność oraz utratę wartości, które niegdyś definiowały tę grupę społeczną.
Jednym z najbardziej znaczących przykładów jest postać Tomasza Łęckiego, zubożałego arystokraty, który symbolizuje upadek dawnej świetności polskiej szlachty. Łęcki jest człowiekiem, który nie potrafi dostosować się do zmieniających się warunków ekonomicznych. Zamiast szukać realnych rozwiązań swoich problemów, liczy na cudowne wybawienie w postaci korzystnego małżeństwa swojej córki Izabeli. Tomasz Łęcki nie wykazuje żadnej inicjatywy ani odpowiedzialności, co jest charakterystyczne dla całej warstwy arystokratycznej, jaką Prus opisuje w Lalce.
Izabela Łęcka, córka Tomasza, stanowi kolejny przykład dekadencji arystokracji. Jest kobietą piękną, ale próżną i pozbawioną głębszych uczuć. Zamiast dostrzegać wartość w ludziach, kieruje się wyłącznie zewnętrznymi pozorami i materialnymi korzyściami. Wokulski, zakochany w niej bezgranicznie, jest dla niej jedynie narzędziem do osiągnięcia wygodnego życia. Izabela fascynuje się zagranicznymi artystami, takimi jak skrzypek, co symbolizuje jej zapatrzenie w zachodnią kulturę i oderwanie od polskich realiów. Jej postawa ukazuje, jak arystokracja stopniowo traciła poczucie więzi z własnym narodem, koncentrując się na powierzchownych i egoistycznych celach.
Na tle upadłej arystokracji wyróżniają się postacie, które reprezentują inne podejście do życia i narodowych wartości. Stanisław Wokulski, choć sam wywodzi się z niższych warstw społecznych, jest człowiekiem o wielkich ambicjach i głębokim poczuciu odpowiedzialności za innych. Prus kontrastuje jego postawę z postawą arystokratów, ukazując, że to właśnie tacy ludzie jak Wokulski są zdolni do prawdziwych działań na rzecz społeczeństwa. Wokulski, mimo miłości do Izabeli, nie jest ślepy na problemy innych – pomaga biednym, wspiera rozwój przemysłu i stara się realnie wpływać na poprawę sytuacji w kraju.
Postać Ignacego Rzeckiego, wiernego pracownika sklepu Wokulskiego, wprowadza do powieści wątek nostalgii za dawnymi czasami, kiedy to arystokracja miała realny wpływ na losy Polski. Rzecki, oddany ideałom młodości, przypomina, że arystokracja nie zawsze była tak oderwana od rzeczywistości, jak przedstawia ją Prus w Lalce. Rzecki to bonapartysta, którzy wierzy w niepodległość przez wybawienie francuskiego wodza.
Lalka Bolesława Prusa ukazuje arystokrację jako warstwę społeczną, która uległa moralnej degradacji i straciła zdolność do pełnienia swojej historycznej roli. Prus w swojej powieści krytykuje arystokratów za ich próżność, egoizm i brak zaangażowania w sprawy narodowe.
Kontrastując ich postawy z postawami postaci takich jak Wokulski i Rzecki, autor wskazuje, że to nie arystokracja, ale ludzie pracy i ideałów są przyszłością Polski.
ODBIERZ DARMOWE PRÓBKI NOTATEK PDF DO MATURY Z JĘZYKA POLSKIEGO JUŻ TERAZ!
Postawy społeczeństwa polskiego wobec zaborcy — Kordian
Główna postać, Kordian, na początku dramatu jest młodzieńcem pełnym wątpliwości i życiowego zagubienia. Nieudana próba samobójcza w pierwszym akcie stanowi symbol jego rozczarowania światem, w którym żyje. Jest to także wyraz głębokiego kryzysu wartości, z jakim boryka się młode pokolenie Polaków pod zaborami. Jednakże ta dramatyczna próba odebrania sobie życia staje się punktem zwrotnym w jego egzystencji, skłaniając go do poszukiwania nowego celu i sensu życia, za namową Grzegorz udaje się w wędrówkę po świecie.
Kordian wyrusza w podróż po Europie, która jest symboliczną wędrówką w głąb własnej duszy i odkrywaniem swojego miejsca w świecie. W trakcie tej podróży spotyka różnych ludzi, doświadcza miłosnych uniesień, takich jak romans z Wiolettą, która kocha go jedynie dla pieniędzy. Ta miłosna porażka utwierdza Kordiana w przekonaniu, że świat, w którym żyje, jest pełen fałszu i zepsucia. To doświadczenie budzi w nim świadomość, że jego prawdziwym powołaniem jest coś więcej niż osobiste szczęście – że musi odnaleźć wyższy cel, który nada sens jego życiu.
Kulminacyjnym momentem dramatu jest scena na Mont Blanc, gdzie Kordian staje się świadkiem ogromnej potęgi natury, a jednocześnie odkrywa w sobie wewnętrzną siłę i determinację. Wygłasza tam słynne słowa: Polska Winkelriedem narodów, które symbolizują jego gotowość do poświęcenia się dla dobra ojczyzny.
Kordian przyjmuje na siebie rolę narodowego męczennika, który, tak jak legendarny Winkelried w bitwie pod Sempach, gotów jest poświęcić swoje życie, by otworzyć drogę do wolności dla innych. Ten moment jest kluczowy dla zrozumienia patriotyzmu, jaki Słowacki przedstawia w swoim dramacie – patriotyzmu, który wymaga najwyższej ofiary.
W ostatnim akcie dramatu Kordian postanawia zrealizować swoją misję poprzez zamach na cara, symbolizującego zniewolenie Polski. Jego decyzja wynika z głębokiego przekonania, że tylko poprzez radykalne działanie można przywrócić ojczyźnie wolność.
Jednak dramat Słowackiego nie daje jasnej odpowiedzi na to, czy Kordianowi udaje się zrealizować swoje zamierzenia. Scena kończy się w momencie, gdy bohater stoi przed egzekucją, co symbolizuje niepewność i tragiczną naturę walki o wolność.
Słowacki przedstawia bohatera, który przechodzi od młodzieńczej naiwności i rozczarowania, przez bunt i poszukiwanie sensu, aż po pełne zrozumienie, że prawdziwa miłość do ojczyzny wymaga gotowości do poświęcenia siebie dla dobra narodu.
ODBIERZ DARMOWE PRÓBKI NOTATEK PDF DO MATURY Z JĘZYKA POLSKIEGO JUŻ TERAZ!
Postawy społeczeństwa polskiego wobec zaborcy — Syzyfowe prace
Syzyfowe prace Stefana Żeromskiego to powieść, która wnikliwie analizuje proces rusyfikacji młodzieży polskiej pod zaborem rosyjskim oraz postawy społeczeństwa wobec zaborcy i polityki wynarodowienia.
Akcja powieści rozgrywa się w Klerykowie, mieście, gdzie młodzi Polacy, uczniowie tamtejszego gimnazjum, są systematycznie poddawani próbom wynarodowienia przez rosyjskich nauczycieli.
Proces rusyfikacji, który przedstawia Żeromski, jest przemyślaną i zorganizowaną strategią, mającą na celu wyparcie polskości z serc i umysłów młodego pokolenia. W szkole, do której uczęszcza główny bohater, Marcin Borowicz, nauka odbywa się w języku rosyjskim, a program edukacyjny został tak skonstruowany, aby odciąć uczniów od ich narodowych korzeni.
Uczniowie są zmuszani do czytania rosyjskiej literatury, uczą się rosyjskiej historii, a wszelkie próby kultywowania polskiej tradycji są surowo karane. Atmosfera zastraszenia, represji i narzucania obcych wartości sprawia, że wielu młodych ludzi, w tym początkowo sam Marcin, zaczyna ulegać rusyfikacji. Proces ten jest stopniowy i podstępny, co sprawia, że uczniowie często nie są świadomi, jak bardzo oddalają się od swoich korzeni.
Marcin Borowicz jest postacią, która początkowo symbolizuje sukces rusyfikacji. Po śmierci matki, pogrążony w żalu i samotności, łatwo poddaje się wpływom rosyjskich nauczycieli. Widzimy, jak stopniowo traci swoją polską tożsamość, przestaje interesować się literaturą polską i historią, skupiając się na osiąganiu sukcesów w systemie, który go wynaradawia. Jednak Żeromski nie przedstawia Marcina jako postaci jednoznacznie straconej – jego historia jest również opowieścią o przebudzeniu narodowej świadomości.
Przełomowym momentem w życiu Marcina, a także w całej narracji powieści, jest scena recytacji Reduty Ordona przez Zygiera, nowego ucznia, który przenosi się do Klerykowa. Jego wystąpienie jest jak iskra, która zapala w sercach uczniów płomień patriotyzmu.
Wydarzenie to budzi Marcina z jego letargu, uświadamiając mu, jak daleko odszedł od swoich polskich korzeni. Recytacja Reduty Ordona jest nie tylko literackim wydarzeniem, ale aktem oporu wobec rusyfikacji, który przywraca uczniom świadomość narodową. Żeromski podkreśla, że siła literatury i tradycji narodowej może przełamać nawet najskuteczniejsze formy ucisku i wynarodowienia.
Po tym wydarzeniu Marcin Borowicz zaczyna aktywnie poszukiwać swojej tożsamości, na nowo odkrywa polską literaturę i historię. Powoli zaczyna zdawać sobie sprawę, że rusyfikacja, której był poddawany, jest próbą zniszczenia jego duszy i narodowego dziedzictwa. Wraz z innymi uczniami zaczyna organizować potajemne spotkania, podczas których czytają polską literaturę i dyskutują o sytuacji politycznej. Te działania stają się formą oporu, który pomimo swojej skromnej skali, stanowi symboliczny sprzeciw wobec narzucanej rusyfikacji.
Żeromski pokazuje, że mimo trudnych warunków i silnej presji, w sercach młodych Polaków przetrwała iskra patriotyzmu, która może być podsycana nawet w najbardziej niesprzyjających okolicznościach.
Opowieść o Marcinie Borowiczu i jego rówieśnikach jest świadectwem, że walka o polskość to nie tylko działania zbrojne i powstania, ale również wewnętrzny opór wobec narzucanych wartości i próba zachowania własnej tożsamości.
Syzyfowe prace ukazują, że nawet w najcięższych warunkach młode pokolenie Polaków potrafiło odnaleźć w sobie siłę do walki o swoje dziedzictwo, a literatura i kultura narodowa były kluczowymi narzędziami w tej walce.
ODBIERZ DARMOWE PRÓBKI NOTATEK PDF DO MATURY Z JĘZYKA POLSKIEGO JUŻ TERAZ!
Postawy społeczeństwa polskiego wobec zaborcy — Wesele
Wesele Stanisława Wyspiańskiego, jedno z najważniejszych dzieł polskiego modernizmu, to dramat, który wnikliwie analizuje stan polskiego społeczeństwa na przełomie XIX i XX wieku.
Wyspiański w swoim utworze ukazuje obraz narodu, który, mimo świadomości swej trudnej sytuacji politycznej i społecznej, pozostaje w stanie uśpienia, niezdolny do podjęcia zdecydowanych działań w walce o niepodległość.
Akcja dramatu rozgrywa się na wiejskim weselu w podkrakowskiej wsi Bronowice, gdzie zebrali się przedstawiciele różnych warstw społecznych: inteligencja, chłopi, artyści, a także zubożała szlachta.
Symboliczny związek poety Lucjana Rydla z chłopką Jadwigą Mikołajczykówną, który miał być wyrazem zjednoczenia narodu, szybko okazuje się ułudą, za którą kryją się głębokie podziały społeczne i obojętność na kwestie narodowe. Wesele, które miało być radosnym świętem, staje się metaforą marazmu, bierności i braku jedności narodowej.
Jednym z najważniejszych elementów dramatu jest wprowadzenie postaci symbolicznych, duchów i zjaw, które nawiedzają uczestników wesela. Te postaci, jak Chochoł, Wernyhora, Hetman czy Stańczyk, są alegoriami polskiej historii, tradycji i narodowych lęków.
Ich obecność przypomina o dawnych zrywach niepodległościowych i możliwościach działania, jednak, zamiast pobudzić do walki, postacie te zderzają się z niemocą i obojętnością weselników. Najbardziej wymowną jest postać Chochoła, który osłania zamarzniętą różę – symbol nadziei i odrodzenia, ale również uśpienia i bezczynności.
Motyw uśpienia narodu jest szczególnie widoczny w scenie z Wernyhorą, legendarnym wieszczem, który przekazuje złoty róg Gospodarzowi, by ten poprowadził naród do walki o niepodległość. Jednak Gospodarz, przerażony odpowiedzialnością, oddaje róg Jaśkowi, młodemu chłopcu, który go gubi w chwili nieuwagi, schylając się po czapkę z pawimi piórami. To symboliczne zgubienie rogu jest kluczowym momentem dramatu – oznacza utratę szansy na zryw narodowy, zaprzepaszczenie możliwości działania. Jasiek, zajęty błahostką, staje się symbolem całego narodu, który zamiast walczyć o wolność, traci energię na sprawy drugorzędne.
Zakończenie dramatu, w którym wszyscy uczestnicy wesela wpadają w rytm chocholego tańca, jest dopełnieniem obrazu uśpienia narodu. Chocholi taniec, pełen monotonnego kołysania, symbolizuje stan letargu, w którym znajduje się polskie społeczeństwo. To taniec bez celu, bez nadziei na odrodzenie, który doskonale oddaje atmosferę uśpienia, powszechnego braku woli do działania. Chochoł, który na początku dramatu osłaniał różę, teraz staje się przewodnikiem tego bezmyślnego, mechanicznego tańca, w którym uczestnicy wesela tracą wszelką świadomość swoich obowiązków wobec narodu.
Wyspiański poprzez Wesele krytycznie odnosi się do sytuacji politycznej i społecznej Polski. Dramat ten jest diagnozą narodowej bezczynności, wskazującą na to, że brak jedności, pogłębiające się podziały społeczne oraz brak zdecydowanych liderów prowadzą do stagnacji i niemożności podjęcia walki o niepodległość.
Choć w dramacie pojawiają się momenty, w których bohaterowie zdają sobie sprawę z konieczności działania, to jednak ostatecznie wszyscy pozostają uwięzieni w symbolicznej pułapce chocholego tańca.
ODBIERZ DARMOWE PRÓBKI NOTATEK PDF DO MATURY Z JĘZYKA POLSKIEGO JUŻ TERAZ!
Postawy społeczeństwa polskiego wobec zaborcy — wnioski
Postawy społeczeństwa polskiego wobec zaborcy były zróżnicowane i odzwierciedlały skomplikowaną sytuację, w jakiej znalazł się naród po utracie niepodległości.
Różnorodność tych postaw doskonale ilustrują przykłady z literatury polskiej, które ukazują zarówno aktywny opór, jak i bierność, a także wewnętrzne konflikty społeczne:
W Dziadach cz. III Adama Mickiewicza obserwujemy podział społeczeństwa na elity, które odwróciły się od spraw narodowych, oraz na ludzi, którzy pragnęli zjednoczenia i walki o wolność. W scenie Salon Warszawski widzimy, jak arystokracja, zapatrzona w zachodnie wzorce, zaniedbuje patriotyzm, podczas gdy inni krytykują ich bierność i nawołują do działania. Ta scena jest wyrazem wewnętrznej walki w społeczeństwie, które zmagało się z trudną rzeczywistością pod zaborami.
Lalka Bolesława Prusa ukazuje z kolei dekadencję arystokracji, która straciła swoje dawne znaczenie i odrywa się od wartości narodowych. Postać Tomasza Łęckiego symbolizuje upadek szlachty, która, zamiast działać na rzecz kraju, koncentruje się na swoich osobistych korzyściach. Przykład Izabeli Łęckiej ukazuje, jak arystokracja traci moralność i zainteresowanie sprawami narodowymi, podczas gdy postacie takie jak Wokulski i Rzecki reprezentują pragnienie walki o wolność i poprawę sytuacji społecznej.
W Kordianie Juliusza Słowackiego pojawia się postać młodego bohatera, który po wielu wewnętrznych zmaganiach odnajduje swoje powołanie w poświęceniu dla ojczyzny. Kordian staje się symbolem patriotyzmu, gotowego do najwyższej ofiary, jaką jest życie, aby wywalczyć wolność dla narodu. Słowacki poprzez tę postać ukazuje, że prawdziwy patriotyzm wymaga nie tylko wielkich ideałów, ale również gotowości do działania.
Syzyfowe prace Stefana Żeromskiego przedstawiają proces rusyfikacji młodzieży polskiej oraz opór, jaki rodził się w odpowiedzi na wynarodowienie. Młodzież w Klerykowie, początkowo poddająca się rusyfikacji, budzi się do świadomości narodowej dzięki recytacji Reduty Ordona przez Zygiera. To wydarzenie staje się punktem zwrotnym, który prowadzi do organizowania tajnych spotkań i kultywowania polskości, ukazując, że opór wobec zaborcy może przybierać różne formy, nie zawsze jawne i spektakularne.
Wesele Stanisława Wyspiańskiego to dramat o uśpieniu narodu, który mimo świadomości swojej trudnej sytuacji, pozostaje bierny i niezdolny do działania. Wyspiański poprzez postaci symboliczne i chocholi taniec ukazuje, jak podziały społeczne i brak jedności prowadzą do stagnacji i zaprzepaszczenia szans na odzyskanie niepodległości. Dramat ten jest ostrzeżeniem przed konsekwencjami narodowego marazmu i braku zaangażowania w sprawy publiczne.
Każde z tych dzieł literackich ukazuje inne aspekty postaw społeczeństwa polskiego wobec zaborcy – od bierności i uległości, przez próby współpracy i kompromisu, aż po aktywny opór i gotowość do poświęcenia.
Ta różnorodność postaw świadczy o skomplikowanej sytuacji, w jakiej znajdował się naród polski pod zaborami, ale także o wielkiej sile ducha, która mimo trudnych warunków nieustannie dążyła do odzyskania wolności.
ODBIERZ DARMOWE PRÓBKI NOTATEK PDF DO MATURY Z JĘZYKA POLSKIEGO JUŻ TERAZ!
Matura język polski — darmowe próbki notatek i pełny pakiet
Z wielką przyjemnością zachęcam wszystkich zainteresowanych do pobrania zupełnie darmowych próbek notatek do matury z języka polskiego dostępnych na naszej stronie w zakładce Darmowe materiały.
Nasze opracowania są starannie przygotowane i stanowią doskonałe narzędzie do przygotowań przed egzaminem maturalnym.
Chcesz otrzymać darmowy dysk z ponad 30 plikami PDF do matury? – podbijaj śmiało w wiadomości prywatnej na INSTAGRAMIE.
Dla tych, którzy są zdecydowani i chcą mieć pełen dostęp do naszych materiałów, serdecznie zapraszamy do odwiedzenia naszego sklepu.
Tam można nabyć pełne opracowania i kompleksowe notatki do matury z polskiego PDF, a cena za jedno opracowanie wynosi zaledwie około 60 groszy.
To wyjątkowo korzystna oferta, która umożliwia zdobycie cennych materiałów edukacyjnych za niewielką opłatą.
Artykuł zawiera: Postawy społeczeństwa polskiego wobec zaborcy. Omów zagadnienie na podstawie Dziadów części III Adama Mickiewicza – opracowane pytanie jawne na maturę ustną.
