Pieśń IX (Nie porzucaj nadzieje) – Jan Kochanowski

W swojej twórczości Kochanowski eksperymentował z wieloma formami i gatunkami literackimi (między innymi: treny, dramaty, psalmy, fraszki).

Zapewne najlepiej znasz cykl trenów, pełny goryczy, zwątpienia i smutku. Został on poświęcony zmarłej córeczce poety, czyli Urszulce.

Dzisiaj jednak przyjrzymy się Pieśni IX, w której artysta ze spokojem przekazuje słowa otuchy dla czytelników.

Omawiana dzisiaj Pieśń IX zaczyna się od słów „Nie porzucaj nadzieje” i należy do rozbudowanego zbioru pieśni Jana Kochanowskiego (Pieśni wtóre) z 1586 roku.

W tym krótkim utworze możemy dostrzec stoicyzm autora, który snuje rozważania nad losem człowieka.

Pieśń IX (Nie porzucaj nadzieje) – geneza

Jan Kochanowski, znany polski poeta renesansowy, był nie tylko utalentowanym literatem, ale również doświadczonym życiowo filozofem. 

Osadzony w domu w Czarnolesie pod koniec życia, Kochanowski nie tylko oddawał się tworzeniu literackiemu, ale także snuł refleksje nad kondycją ludzką i sensem istnienia. 

Jego twórczość, w tym szczególnie Pieśń IX (Nie porzucaj nadzieje), odzwierciedla filozoficzne poszukiwania Jana z Czarnolasu.

W tej pieśni szczególnie widoczna jest inspiracja stoicyzmem, filozofią, która podkreśla znaczenie umiaru, wstrzemięźliwości i akceptacji losu.

Kochanowski wyraża w niej przekonanie, że nawet w obliczu trudności i przeciwności losu należy trwać w nadziei i godnie znosić cierpienia. 

W jego twórczości odnajdziemy również koncepcję panta rhei, czyli ideę płynności zmian i przemijania.

Kochanowski ukazuje w utworze nietrwałość życia i konieczność akceptacji nieuchronnych oraz nagłych przemian.

Pieśń IX (Nie porzucaj nadzieje) – tekst

Pieśń IX (Nie porzucaj nadzieje) – interpretacja

Kochanowski bezpośrednio zwraca się do odbiorcy, zachęca, żeby żyć spokojnie w każdej sytuacji. Poeta podkreśla, jak ważne jest opanowanie.

W Pieśni IX Jan Kochanowski wyraża swoje przekonanie o konieczności zachowania równowagi w życiu, co odzwierciedla ideę panta rhei określającą, że wszystko płynie i podlega zmianie. 

Kochanowski uznaje, że życie jest nieustannym przepływem, gdzie nawet najtrwalsze rzeczy ulegają transformacji — podobnie jak przyroda (po zimowym przestoju przychodzi ożywienie i radosna wiosna). Ta koncepcja harmonii i płynności życia jest fundamentalna w jego utworze.

Jednocześnie, Kochanowski w swojej Pieśni IX odwołuje się do mitologicznej postaci Fortuny, która według starożytnych wierzeń steruje ludzkim losem. Poprzez wizerunek Fortuny, poeta ukazuje los człowieka jako zmienny i nieprzewidywalny.

Kochanowski zwraca się również do Boga jako do prawdziwej ostoi i siły stabilizującej życie człowieka.

W swoim dziele poeta kładzie nacisk na wiarę i ufność w Boże przewodnictwo jako fundament życia, który może przeciwstawić się niestabilności losu.

Dodatkowo, w Pieśni IX możemy dostrzec wpływy stoickiej filozofii, z którą Kochanowski był zaznajomiony.

Stoicyzm podkreślał potrzebę akceptacji nieuchronnych zmian w życiu oraz równowagę emocjonalną. 

Kochanowski, jako doświadczony życiowo mędrzec, wyraża w swoim dziele pewną postawę stoicką, akceptując nieuchronność zmian i szukając wewnętrznej harmonii nawet w obliczu trudności.

W ten sposób, Pieśń IX Kochanowskiego staje się refleksją nad płynnością życia, rolą przeznaczenia i siłą wiary jako fundamentem stabilności w dynamicznym świecie.

Pieśń IX (Nie porzucaj nadzieje) – streszczenie

Pieśń IX rozpoczyna zwrot do czytelnika, w którym Kochanowski pociesza i motywuje czytelnika. Zwraca uwagę, żeby niezależnie od sytuacji, nie tracić nadziei. Po zachodzie słońca zawsze przychodzi kolejny, słoneczny i piękny dzień.

W drugiej strofie autor buduje swoje przekonania na przykładzie budzącej się do życia przyrody. Wskazuje zimowe lasy, drzewa pozbawione liści i igieł, ziemię przykrytą lodem i śniegiem.

Jednak po czasie przychodzi wiosna, promienie słoneczne rozgrzewają naturę, znika mróz, a rośliny przybierają piękne barwy.

Natomiast w trzeciej stronie utworu „Pieśń IX” Kochanowski toczy refleksję na temat ludzkiego życia, w którym radość często przeplata się ze smutkiem (radość się z troską plecie).

Kochanowski wymienia także mitologiczną Fortunę, która decyduje o wydarzeniach w życiu i szydzi z ludzi w żywe oczy, zależnie od jej upodobań i humorków.

Ale to jednak Bóg stanowi prawdziwą opokę i siłę dla człowieka — każdy, kto Jemu ufa, nie zaginie.

ODBIERZ DARMOWE PRÓBKI NOTATEK PDF Z JĘZYKA POLSKIEGO JUŻ TERAZ!

Nie porzucaj nadzieje – środki stylistyczne

Pieśń IX składa się z siedmiu zwrotek, każda z nich posiada cztery wersy. Kochanowski stosuje wiele archaizmów, ale i tak utwór można dość łatwo zrozumieć.

Wyraźnie Kochanowski korzysta ze środków stylistycznych, zauważamy:

• archaizmy (wszystkę, jakoć, ujźrzeć)
• epitety (zimne czasy, piękny dzień, 
• porównania (patrzaj teraz na lasy, jako prze zimne czasy)
• oksymorony (radość sie z troską plecie)

Nie porzucaj nadzieje – podsumowanie

• Pieśń IX stanowi lekcję od Kochanowskiego dla czytelników.
• Poeta zachęca, żeby w życiu zachowywać równowagę — nawet w kryzysowych i podłamujących momentach.
• Kochanowski zauważa, że tylko w Bogu człowiek może znaleźć prawdziwy spokój i ostoję.
• Jan z Czarnolasu, na przykładzie pór roku i przyrody odżywającej po zimie, wskazuje, że wszystko z czasem przemija, nawet smutek i frasunki — można potocznie powiedzieć, że po burzy zawsze świeci słońce.

Matura 2024 – darmowe próbki notatek i pełny pakiet

Z wielką przyjemnością zachęcam wszystkich zainteresowanych do pobrania zupełnie darmowych próbek notatek do matury z języka polskiego dostępnych na naszej stronie w zakładce Darmowe materiały.

Nasze opracowania są starannie przygotowane i stanowią doskonałe narzędzie do przygotowań przed egzaminem maturalnym.

Chcesz otrzymać darmowy dysk z ponad 30 plikami PDF do matury? – podbijaj śmiało w wiadomości prywatnej na INSTAGRAMIE.

Dla tych, którzy są zdecydowani i chcą mieć pełen dostęp do naszych materiałów, serdecznie zapraszamy do odwiedzenia naszego sklepu.

Tam można nabyć pełne opracowania i kompleksowe notatki do matury z polskiego PDF, a cena za jedno opracowanie wynosi zaledwie około 60 groszy. To wyjątkowo korzystna oferta, która umożliwia zdobycie cennych materiałów edukacyjnych za niewielką opłatą.