Nowomowa jako sposób na ograniczenie wolności człowieka. Omów zagadnienie na podstawie utworu Rok 1984 George’a Orwella

W XX wieku pojęcie nowomowy zyskało na znaczeniu, szczególnie w kontekście systemów totalitarnych, które wykorzystywały język jako narzędzie kontroli nad społeczeństwem. 

Nowomowa stała się nieodłącznym elementem propagandy, manipulującym myśleniem ludzi i kształtującym ich postrzeganie rzeczywistości. Cenzura, ograniczenie dostępu do informacji, a także narzucanie określonych sposobów mówienia i myślenia były powszechnie stosowanymi metodami przez reżimy, takie jak PRL. 

W języku polityki tamtego okresu dominowały utarte frazy, które gloryfikowały władzę i utrwalały jej pozycję. Słowo nowomowa wywodzi się z dzieła George’a Orwella Rok 1984, gdzie w paraboliczny sposób przedstawiono społeczeństwo całkowicie podporządkowane jednej Partii i jej liderowi, Wielkiemu Bratu.

ODBIERZ DARMOWE PRÓBKI NOTATEK PDF DO MATURY Z JĘZYKA POLSKIEGO JUŻ TERAZ!

Nowomowa jako sposób na ograniczenie wolności człowieka – pełne pytanie jawne

Nowomowa jako sposób na ograniczenie wolności człowieka. Omów zagadnienie na podstawie utworu Rok 1984 George’a Orwella. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Nowomowa jako sposób na ograniczenie wolności człowieka — skąd brać konteksty?

• Rok 1984
• Syzyfowe prace
• Ferdydurke
• Folwark zwierzęcy
• Okres PRL-u (kontekst historyczny)

Matura ustna — przydatne linki

Zanim zaczniemy omawiać zagadnienie nowomowa jako sposób na ograniczenie wolności człowieka, chcę przekazać Ci kilka ważnych miejsc, do których warto zajrzeć przed maturą ustną z języka polskiego.

• Lista pytań jawnych na maturę ustną z języka polskiego
• Przykładowe wypowiedzi na 100% – matura ustna

Nowomowa jako sposób na ograniczenie wolności człowieka — Rok 1984

W powieści Rok 1984 George Orwell przedstawia świat, w którym nowomowa staje się jednym z najpotężniejszych narzędzi zniewolenia społeczeństwa. W Oceanii, fikcyjnym państwie totalitarnym, rządzi Partia na czele z Wielkim Bratem, a kontrola nad językiem jest kluczowym elementem jej władzy. 

Nowomowa, czyli zredukowana forma języka, zaprojektowana przez rząd, ma na celu całkowite podporządkowanie jednostki władzy, eliminując wszelkie możliwości krytycznego myślenia i buntu.

W powieści nowomowa funkcjonuje jako środek do ograniczenia wolności myśli poprzez zawężenie możliwości językowych. Kluczowym elementem tego języka jest eliminacja słów, które mogłyby wyrażać niezadowolenie, sprzeciw, czy niezależne myślenie. Słowa takie jak wolność, prawda, czy sprawiedliwość zostają usunięte lub zniekształcone, tak aby nie mogły służyć do formułowania myśli przeciwko Partii. W nowomowie właściwie nie istnieje pojęcie wolności w tradycyjnym sensie – zostaje ono zastąpione przez sprzeczne i absurdalne stwierdzenia, jak wolność to niewola, które jednocześnie dezorientują i paraliżują intelektualnie obywateli.

Jednym z najbardziej przerażających aspektów nowomowy jest wprowadzenie pojęcia myślozbrodni. Myślozbrodnia to jakakolwiek myśl, która odbiega od linii Partii. Sam fakt, że można zostać ukaranym za sposób myślenia, sprawia, że ludzie stają się niewolnikami własnych umysłów. 

Ciągła kontrola i strach przed byciem zdemaskowanym jako myślozbrodniarz skutecznie tłumią wszelkie przejawy indywidualizmu. W ten sposób Partia sprawia, że obywatele nie tylko zewnętrznie podporządkowują się jej woli, ale także wewnętrznie akceptują jej ideologię, nawet jeśli nie potrafią już myśleć w sposób niezależny.

W powieści główny bohater, Winston Smith, prowadzi dziennik, co samo w sobie jest aktem myślozbrodni.

Jego zapiski są wyrazem buntu przeciwko wszechogarniającej kontroli Partii. Jednakże, w momencie, gdy Winston zostaje schwytany przez służby Partii, staje się jasne, że jego walka była z góry skazana na porażkę. Poddany torturom i konfrontacji ze swoim najgorszym koszmarem – szczurami – Winston ostatecznie zdradza swoje najgłębsze uczucia i przekonania, wyrzeka się Julii, kobiety, którą kochał, i wyznaje miłość do Wielkiego Brata.

Hasła Partii, takie jak wolność to niewola, ignorancja to siła, wojna to pokój, doskonale ilustrują, jak nowomowa manipuluje znaczeniami słów, aby całkowicie odwrócić ich pierwotne znaczenie. Te paradoksalne twierdzenia nie tylko dezorientują obywateli, ale także zmuszają ich do zaakceptowania rzeczywistości narzucanej przez Partię, gdzie prawda i kłamstwo stają się nieodróżnialne. 

W tym świecie jednostka nie ma możliwości ucieczki – nie tylko z zewnętrznej klatki, jaką jest państwo, ale także z własnego umysłu, który został zredukowany do narzędzia podporządkowanego władzy.

Wizja przedstawiona przez Orwella w Roku 1984 jest przestrogą przed tym, jak niebezpieczna może być manipulacja językiem. Nowomowa nie tylko niszczy zdolność do wyrażania wolnych myśli, ale także ogranicza samo myślenie, zamykając jednostkę w więzieniu stworzonym przez słowa. 

Jest to jedno z najbardziej przerażających narzędzi kontroli, jakie kiedykolwiek zostały opisane w literaturze, i stanowi ostrzeżenie przed tym, do czego może prowadzić nieograniczona władza nad językiem i umysłami ludzi.

ODBIERZ DARMOWE PRÓBKI NOTATEK PDF DO MATURY Z JĘZYKA POLSKIEGO JUŻ TERAZ!

Nowomowa jako sposób na ograniczenie wolności człowieka — Folwark zwierzęcy

W Folwarku zwierzęcym George Orwell w mistrzowski sposób ukazuje, jak manipulacja językiem i słowami może stać się potężnym narzędziem kontroli nad społeczeństwem. W tej alegorycznej powieści, Orwell przedstawia historię grupy zwierząt, które zbuntowały się przeciwko swoim ludzkim właścicielom, przejmując władzę nad farmą. 

Początkowo ich celem jest stworzenie równościowego społeczeństwa, wolnego od ucisku, jednak z czasem rewolucyjne idee zostają zniekształcone, a nowi przywódcy – świnie, na czele z Napoleonem – przekształcają język, aby utrzymać swoją władzę i podporządkować sobie inne zwierzęta.

Jednym z kluczowych narzędzi w rękach świń jest modyfikacja i reinterpretacja siedmiu zasad Animalizmu, które początkowo miały zapewnić równość wszystkim zwierzętom. Zasady te są wypisane na ścianie stodoły, stanowiąc swoiste moralne fundamenty nowego porządku. 

Jednak wraz z biegiem czasu, Napoleon i inne świnie zaczynają stopniowo zmieniać te zasady, aby pasowały do ich własnych interesów. Na przykład, początkowe prawo Wszystkie zwierzęta są równe zostaje subtelnie zmodyfikowane na Wszystkie zwierzęta są równe, ale niektóre są równiejsze od innych. Ta zmiana jest niezwykle znacząca, ponieważ otwiera drogę do wyzysku i niesprawiedliwości, z której korzystają rządzące świnie.

Manipulacja słowem nie ogranicza się jedynie do zmiany zasad. Świnie wykorzystują także eufemizmy i przekręty językowe, aby wprowadzać inne zwierzęta w błąd i utrzymać kontrolę nad farmą. Na przykład, gdy świnie zaczynają używać produktów farmy na własny użytek, tłumaczą to koniecznością dla dobra całej społeczności. 

Kiedy Napoleon zaczyna prowadzić negocjacje z ludźmi – co było początkowo zakazane – usprawiedliwia to potrzebą zabezpieczenia farmy przed zewnętrznymi wrogami. Język staje się narzędziem do uzasadnienia wszelkich działań, nawet tych, które są w jawnej sprzeczności z pierwotnymi ideałami rewolucji.

W miarę jak historia rozwija się, Orwell pokazuje, jak słowa mogą być używane do zacierania różnic między prawdą a kłamstwem. Świnie, które początkowo walczyły o równość, stopniowo przyjmują wszystkie cechy swoich dawnych ludzkich oprawców. Proces ten jest symbolizowany przez ostateczną zmianę zasad, w wyniku której zwierzęta nie mogą już odróżnić świń od ludzi. Ta manipulacja rzeczywistością, oparta na zmienianiu znaczeń słów, prowadzi do całkowitej utraty kontroli przez pozostałe zwierzęta i do ich pełnego podporządkowania nowym, równie opresyjnym władcom.

Orwell szczególnie mocno podkreśla rolę propagandy i indoktrynacji w utrzymaniu władzy. Świnie, a zwłaszcza Squealer, który jest ich głównym propagandzistą, używają języka do przekonywania innych zwierząt, że wszystkie decyzje podejmowane przez rządzących są w ich najlepszym interesie. Squealer jest mistrzem w przeinaczaniu faktów i uspokajaniu obaw innych zwierząt, często używając skomplikowanego, technicznego języka, aby zdezorientować słuchaczy i sprawić, że nie będą kwestionować decyzji rządzących.

Jednym z najbardziej pamiętnych przykładów manipulacji słowem w Folwarku zwierzęcym jest sposób, w jaki świnie tłumaczą różne zmiany i naruszenia pierwotnych zasad rewolucji. Gdy na przykład inne zwierzęta zaczynają zauważać, że świnie coraz bardziej upodabniają się do ludzi – chodzą na dwóch nogach, noszą ubrania i piją alkohol – są one uspokajane przez Squealera, który przekonuje je, że wszystko to jest zgodne z nowymi zasadami Animalizmu. 

W ten sposób Orwell pokazuje, jak język może być używany do manipulowania rzeczywistością, wprowadzania zmian, które służą interesom władzy, a jednocześnie ukrywania prawdy przed resztą społeczeństwa.

Folwark zwierzęcy jest doskonałym przykładem na to, jak manipulacja słowem może stać się kluczowym narzędziem w rękach władzy do kontrolowania i zniewalania społeczeństwa. 

Orwell ukazuje, że język może być nie tylko środkiem komunikacji, ale także bronią, która w rękach rządzących może prowadzić do całkowitego podporządkowania jednostki, zniszczenia jej zdolności do krytycznego myślenia i wolności. 

ODBIERZ DARMOWE PRÓBKI NOTATEK PDF DO MATURY Z JĘZYKA POLSKIEGO JUŻ TERAZ!

Nowomowa jako sposób na ograniczenie wolności człowieka — Syzyfowe prace

W powieści Syzyfowe prace Stefana Żeromskiego, proces rusyfikacji ukazany jest jako subtelna, ale niezwykle skuteczna forma manipulacji, mająca na celu wynarodowienie polskiej młodzieży i podporządkowanie jej rosyjskiemu reżimowi. 

Akcja powieści rozgrywa się w drugiej połowie XIX wieku, w zaborze rosyjskim, gdzie carskie władze dążą do zniszczenia polskiej tożsamości narodowej poprzez wprowadzenie systemu edukacyjnego, który promuje rosyjską kulturę, język i wartości. 

Rusyfikacja w Syzyfowych pracach nie jest jedynie fizycznym narzuceniem obcych wzorców, ale przede wszystkim próbą zmiany świadomości młodych ludzi, aby uczynić z nich lojalnych poddanych cara, oddzielonych od swojej własnej historii, kultury i języka.

Jednym z głównych narzędzi rusyfikacji w powieści jest system edukacyjny, który ma na celu zaszczepienie młodym Polakom rosyjskich wartości oraz lojalności wobec imperium rosyjskiego. W szkole, do której uczęszczają bohaterowie powieści, nauczyciele nie tylko narzucają język rosyjski jako język wykładowy, ale także starają się wymazać wszelkie ślady polskości z życia uczniów. 

Nauka historii jest przekształcana tak, aby gloryfikować Rosję i jej dokonania, jednocześnie pomniejszając znaczenie i zasługi Polski. Przykładem jest wykład profesora Majewskiego, który usiłuje zafałszować historię, przekonując uczniów, że Rosja zawsze była opiekunką słowiańskich narodów.

Proces rusyfikacji nie ogranicza się jednak jedynie do treści nauczania. Język rosyjski jest narzucany jako jedyny dopuszczalny środek komunikacji, a wszelkie przejawy używania języka polskiego są surowo karane. Dla młodych uczniów, takich jak główny bohater Marcin Borowicz, jest to szczególnie trudne, ponieważ oznacza to konieczność porzucenia własnej tożsamości i dostosowania się do obcych wzorców. 

Na początku powieści Marcin, pod wpływem presji ze strony szkoły i nauczycieli, stopniowo zaczyna ulegać procesowi rusyfikacji. Wydaje się, że traci zainteresowanie swoją polską tożsamością, co doskonale ilustruje scena, w której po raz pierwszy świadomie rozmawia po rosyjsku, co dla niego stanowi bolesne przełamanie własnych oporów.

Jednak proces rusyfikacji w Syzyfowych pracach nie jest jednowymiarowy. Stefan Żeromski pokazuje, że mimo silnej presji ze strony władzy, duch narodowy wśród młodych Polaków nie umiera. Przełomowym momentem w powieści jest scena recytacji Reduty Ordona przez Zygiera, nowego ucznia, który otwarcie przeciwstawia się rusyfikacyjnym wpływom. 

Jego odważny gest, polegający na wygłoszeniu fragmentu polskiego wiersza, budzi w Marcinie Borowiczu oraz innych uczniach świadomość narodową. Ta scena symbolizuje moment przebudzenia się z narodowej apatii i pokazuje, że manipulacja ze strony władzy, choć groźna, nie jest w stanie całkowicie zniszczyć polskiego ducha.

Rusyfikacja w Syzyfowych pracach to nie tylko opresyjny system edukacyjny, ale także bardziej subtelne formy manipulacji, takie jak wykluczanie polskości z życia codziennego oraz wprowadzenie kulturowych wzorców, które mają na celu zmienić sposób myślenia i postrzegania świata przez młodych ludzi. Przykładem tego jest scena, w której uczniowie zmuszeni są do uczestniczenia w rosyjskich uroczystościach państwowych, takich jak rocznica koronacji cara.

Pomimo silnej presji ze strony władzy, młodzi Polacy, tacy jak Marcin Borowicz i Bernard Zygier, znajdują w sobie siłę, aby sprzeciwić się procesowi wynarodowienia. Tajne spotkania, na których uczniowie czytają polską literaturę i dyskutują o polskiej historii, stają się przestrzenią oporu, w której odradza się polska tożsamość narodowa.

Syzyfowe prace Żeromskiego pokazują, że proces rusyfikacji, mimo że był narzędziem opresji, nie był w stanie całkowicie stłumić polskiego ducha. 

Powieść ta jest nie tylko świadectwem trudnej historii Polski, ale także hymnem pochwalnym dla młodzieży, która pomimo wszelkich trudności i nacisków, potrafiła odnaleźć swoją narodową tożsamość i przeciwstawić się manipulacji władzy. 

Rusyfikacja w Syzyfowych pracach jest zatem przykładem, jak potężnym narzędziem może być edukacja jako forma manipulacji, ale także jak ważne jest pielęgnowanie własnej kultury i tożsamości w obliczu prób ich zniszczenia.

ODBIERZ DARMOWE PRÓBKI NOTATEK PDF DO MATURY Z JĘZYKA POLSKIEGO JUŻ TERAZ!

Nowomowa jako sposób na ograniczenie wolności człowieka — kontekst historyczny (PRL)

W okresie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (PRL), nowomowa stała się jednym z kluczowych narzędzi w rękach władz komunistycznych, służącym do kształtowania myślenia społeczeństwa oraz utrzymywania kontroli nad jego świadomością. 

Władze PRL-u, wzorując się na radzieckich metodach propagandy, stworzyły język pełen utartych frazesów, eufemizmów oraz ideologicznych sloganów, który miał za zadanie nie tylko ukrywać prawdę, ale również narzucać jedyny słuszny sposób myślenia. Nowomowa PRL-owska była wszechobecna – pojawiała się w mediach, szkołach, literaturze, a nawet w codziennych rozmowach, wpływając na każdy aspekt życia obywateli.

Jednym z głównych celów nowomowy było utrzymanie ideologicznej czystości i lojalności wobec partii. Język ten pełen był wyrażeń mających na celu gloryfikowanie systemu komunistycznego. Na przykład, wszystkie nieprzyjazne państwu działania lub osoby były określane jako wrogowie ludu, co miało wzbudzać strach i nienawiść wobec wszystkiego, co odbiegało od ideologii komunistycznej. Równocześnie wszelkie działania partii były opisywane w superlatywach – władza była ludowa, sprawiedliwa i postępowa, a jej decyzje miały zawsze na celu dobrobyt narodu i pokój na świecie.

Cenzura była nieodłącznym elementem funkcjonowania nowomowy w PRL-u. Wszystkie treści publikowane w prasie, książkach, a także emitowane w radiu i telewizji, musiały przechodzić przez sito cenzury, która eliminowała wszelkie elementy niezgodne z oficjalną linią partii. 

Cenzorzy usuwali nie tylko krytykę władzy, ale również wszelkie treści, które mogłyby budzić jakiekolwiek wątpliwości co do nieomylności i sprawiedliwości systemu komunistycznego. Z tego powodu, rzeczywistość przedstawiana w mediach była zniekształcona, a wszelkie trudności gospodarcze czy społeczne były ukrywane lub tłumaczone jako przejściowe problemy, które wkrótce zostaną rozwiązane dzięki mądrości partii.

Szczególną rolę w kształtowaniu nowomowy pełniła propaganda wizualna, która w połączeniu z językiem miała na celu budowanie pozytywnego wizerunku władzy. Plakaty, filmy i sztuka socrealistyczna, gloryfikowały życie w PRL-u, przedstawiając kraj jako krainę dobrobytu, gdzie wszyscy obywatele pracują z uśmiechem na twarzy dla dobra wspólnego. 

Slogany takie jak „Cały naród buduje swoją stolicę”, „Pomożecie? Pomożemy!”, czy „Niech żyje przyjaźń polsko-radziecka!” były wszechobecne i miały na celu zjednoczenie społeczeństwa wokół idei socjalizmu.

Partia komunistyczna w PRL-u, zarówno za rządów Władysława Gomułki, jak i Edwarda Gierka, wykorzystywała nowomowę jako sposób na usprawiedliwienie swoich działań i tłumienie oporu społecznego. Na przykład, decyzje o podwyżkach cen czy o wprowadzeniu stanu wojennego były przedstawiane jako konieczne dla stabilizacji kraju lub działania obronne przeciwko zagrożeniom. W rzeczywistości, były to decyzje, które miały na celu przede wszystkim utrzymanie władzy przez partię, ale język nowomowy pozwalał na ukrycie prawdziwych intencji rządzących.

Nowomowa PRL-u nie ograniczała się tylko do polityki, ale przenikała także do życia codziennego. W języku potocznym pojawiały się wyrażenia zaczerpnięte z propagandy, które miały wpływać na sposób myślenia i zachowania obywateli. Ludzie zaczynali mówić o klasie robotniczej, zjednoczeniu proletariatu, sojuszu bratnich narodów, często bez głębszej refleksji nad znaczeniem tych pojęć. W ten sposób nowomowa wpływała na kształtowanie świadomości społecznej, redukując zdolność do krytycznego myślenia i prowadząc do akceptacji narzuconego porządku.

Nowomowa w PRL-u była skutecznym narzędziem ideologicznym, które miało na celu zdominowanie myślenia społeczeństwa i kontrolowanie jego postaw. Poprzez manipulację językiem, władze komunistyczne mogły kształtować rzeczywistość w sposób, który był korzystny dla utrzymania ich władzy, a jednocześnie ograniczał wolność jednostki do samodzielnego myślenia i wyrażania swoich poglądów. 

ODBIERZ DARMOWE PRÓBKI NOTATEK PDF DO MATURY Z JĘZYKA POLSKIEGO JUŻ TERAZ!

Nowomowa jako sposób na ograniczenie wolności człowieka — Ferdydurke

Witold Gombrowicz w powieści Ferdydurke przedstawia w satyryczny sposób krytykę schematyczności myślenia i języka propagandy, które narzucają jednostce określone wzorce, ograniczając jej wolność. 

Powieść, która z założenia miała być groteskową analizą społecznych konwenansów i kulturowych schematów, staje się jednocześnie głębokim komentarzem na temat kondycji ludzkiej i presji, jaką wywierają na jednostkę systemy edukacyjne oraz szeroko pojęta propaganda.

Główny bohater powieści, Józio Kowalski, zostaje ponownie uwięziony w szkolnym środowisku, mimo że jest dorosłym człowiekiem. Ta absurdalna sytuacja symbolizuje przymus podporządkowania się określonym wzorcom, które społeczeństwo narzuca każdemu człowiekowi, niezależnie od jego wieku i doświadczenia. W szkole, gdzie dominuje schematyczne myślenie, Józio jest zmuszony do przyjęcia roli ucznia, który musi podporządkować się regułom, nawet jeśli są one absurdalne.

System edukacyjny w Ferdydurke jest przedstawiony jako narzędzie indoktrynacji, które zamiast rozwijać indywidualność, stara się ją stłumić, wtłaczając młodych ludzi w sztywne formy myślenia i zachowania. Nauczyciele, zamiast inspirować do myślenia krytycznego, wpajają uczniom gotowe, schematyczne formuły. Doskonałym przykładem tego jest scena, w której profesor Bladaczka zmusza uczniów do bezrefleksyjnego powtarzania frazy Słowacki wielkim poetą był. 

Uczniowie nie mają możliwości samodzielnej refleksji nad tym stwierdzeniem – muszą jedynie przyjąć je jako dogmat. Ten schemat myślenia jest jednym z głównych narzędzi propagandy, które Gombrowicz krytykuje, pokazując, jak ogranicza ono swobodę intelektualną i zdolność do samodzielnego osądu rzeczywistości.

Gombrowicz wyśmiewa ten proces poprzez wprowadzenie do powieści groteskowych postaci i sytuacji, które ukazują absurdalność i sztuczność propagandowego języka. Jednym z najbardziej charakterystycznych elementów Ferdydurke jest tzw. pupa – symbol infantylizacji jednostki przez społeczeństwo. Termin ten, używany wielokrotnie w różnych kontekstach, odnosi się do procesu, w którym jednostka zostaje zredukowana do roli bezwolnego dziecka, pozbawionego własnej tożsamości i zdolności do krytycznego myślenia. 

Pupa staje się symbolem przymusu społecznego, który wymaga od jednostki przyjęcia określonej formy – zarówno w myśleniu, jak i w zachowaniu. Gombrowicz, wykorzystując ten groteskowy motyw, ukazuje, jak społeczeństwo, za pomocą schematów i języka propagandy, podporządkowuje sobie jednostkę.

Groteskowy styl, w jakim Gombrowicz przedstawia rzeczywistość, pozwala mu na ukazanie absurdu i sztuczności schematycznego myślenia oraz języka propagandy. Powieść kończy się słynnym stwierdzeniem koniec i bomba, a kto czytał, ten trąba, co jest ironicznym podsumowaniem całej opowieści i krytyką wszelkich prób narzucenia jednostce jedynie słusznych interpretacji i schematów myślenia. 

To zakończenie jest swoistym protestem przeciwko schematyczności i próbom wtłaczania ludzkiego umysłu w gotowe formy, które mają służyć jedynie interesom władzy lub konwenansom społecznym.

ODBIERZ DARMOWE PRÓBKI NOTATEK PDF DO MATURY Z JĘZYKA POLSKIEGO JUŻ TERAZ!

Nowomowa jako sposób na ograniczenie wolności człowieka — wnioski

Nowomowa, będąca narzędziem manipulacji i kontroli, odgrywała kluczową rolę w ograniczaniu wolności człowieka, zarówno w literaturze, jak i w rzeczywistości, szczególnie w okresie PRL-u. 

Poprzez przekształcanie języka, eliminowanie niewygodnych słów, tworzenie eufemizmów i narzucanie ideologicznych formuł, władza mogła kształtować myślenie społeczeństwa, tłumiąc wszelkie przejawy niezależności i buntu.

W Roku 1984 George’a Orwella nowomowa staje się głównym narzędziem totalitarnej Partii do kontrolowania myśli obywateli Oceanii. Przekształcenie języka w sposób, który uniemożliwia wyrażenie buntu, oraz manipulacja historią i rzeczywistością sprawiają, że jednostka traci zdolność do krytycznego myślenia i staje się całkowicie podporządkowana władzy. Orwell ukazuje, jak poprzez kontrolę nad językiem można podporządkować całe społeczeństwo, eliminując wolność myśli i wyrażania siebie.

W Folwarku zwierzęcym George’a Orwella manipulacja słowem jest kluczowym narzędziem świń, które przejmują władzę na farmie. Zmiana zasad, reinterpretacja pojęć i stosowanie eufemizmów pozwalają rządzącym na utrzymanie kontroli nad resztą zwierząt, które nie zdają sobie sprawy z tego, jak są oszukiwane. Orwell ilustruje, jak język może być wykorzystany do oszukiwania i zniewalania mas, prowadząc do ich całkowitego podporządkowania.

W Syzyfowych pracach Stefana Żeromskiego proces rusyfikacji jest przykładem wynarodowienia i manipulacji młodymi Polakami poprzez narzucenie im obcej kultury i języka. Rusyfikacja, choć nie jest klasycznym przykładem nowomowy, pokazuje, jak władza może wykorzystywać edukację i język do zniszczenia tożsamości narodowej i ograniczenia wolności jednostki. Mimo to, w powieści widzimy, jak młodzież buntuje się przeciwko temu procesowi, odnajdując swoją tożsamość i wolność w tajnych spotkaniach i literaturze polskiej.

W Ferdydurke Witolda Gombrowicza nowomowa przejawia się w postaci schematycznego myślenia i narzuconych formuł, które ograniczają wolność intelektualną jednostki. Gombrowicz krytykuje system edukacyjny, który zmusza uczniów do przyjmowania gotowych poglądów i formuł, eliminując ich zdolność do krytycznego myślenia. Powieść jest satyrycznym komentarzem na temat wpływu języka i edukacji na ograniczanie wolności jednostki.

Okres PRL-u jest doskonałym przykładem na to, jak nowomowa może być wykorzystywana do utrzymywania władzy i kontrolowania społeczeństwa. Cenzura, propaganda i ideologiczne formuły były wszechobecne w mediach, literaturze i sztuce, kształtując myślenie obywateli w sposób zgodny z linią partii. Język nowomowy PRL-u narzucał społeczeństwu określony sposób myślenia, eliminując wszelkie formy sprzeciwu i krytyki.

Każde z omówionych dzieł literackich oraz rzeczywistość PRL-u pokazują, jak niebezpiecznym narzędziem może być nowomowa, kiedy zostaje wykorzystana do kontrolowania myśli i uczuć ludzi. Poprzez manipulację językiem, władza może narzucić swoją wolę, eliminując indywidualność i wolność, co stanowi jedno z największych zagrożeń dla ludzkiej godności i swobody myśli.

ODBIERZ DARMOWE PRÓBKI NOTATEK PDF DO MATURY Z JĘZYKA POLSKIEGO JUŻ TERAZ!

Matura język polski — darmowe próbki notatek i pełny pakiet

Z wielką przyjemnością zachęcam wszystkich zainteresowanych do pobrania zupełnie darmowych próbek notatek do matury z języka polskiego dostępnych na naszej stronie w zakładce Darmowe materiały.

Nasze opracowania są starannie przygotowane i stanowią doskonałe narzędzie do przygotowań przed egzaminem maturalnym.

Chcesz otrzymać darmowy dysk z ponad 30 plikami PDF do matury? – podbijaj śmiało w wiadomości prywatnej na INSTAGRAMIE.

Dla tych, którzy są zdecydowani i chcą mieć pełen dostęp do naszych materiałów, serdecznie zapraszamy do odwiedzenia naszego sklepu.

Tam można nabyć pełne opracowania i kompleksowe notatki do matury z polskiego PDF, a cena za jedno opracowanie wynosi zaledwie około 60 groszy.

To wyjątkowo korzystna oferta, która umożliwia zdobycie cennych materiałów edukacyjnych za niewielką opłatą.

Artykuł zawiera: Nowomowa jako sposób na ograniczenie wolności człowieka. Omów zagadnienie na podstawie utworu Rok 1984 George’a Orwella – opracowane pytanie jawne na maturę ustną.