Lalka streszczenie — powieść realistyczna (Bolesław Prus)

Lalka streszczenie – dzisiaj omówimy sobie wszystko, co musisz wiedzieć o tej lekturze Bolesława Prusa.

Lektura autorstwa Bolesława Prusa pod tytułem Lalka stała się jedną z najważniejszych powieści realizmu w Polsce i śni się po nocach wielu maturzystom.

Głównym wątkiem dzieła jest nieodwzajemniona miłość bogatego kupca Stanisława Wokulskiego do młodej arystokratki Izabeli Łęckiej. 

Bolesław Prus w powieści Lalka opisuje tę relację poprzez podkreślenie odmiennych warstw społecznych, z których wywodzą się główni bohaterowie.

Stanisławowi Wokulskiemu ostatecznie nie udaje się zdobyć miłości i ręki Izabeli przez liczne uprzedzenia arystokratów, można powiedzieć, że jego misja od samego początku skazana jest na porażkę.

ODBIERZ DARMOWE PRÓBKI NOTATEK PDF DO MATURY Z JĘZYKA POLSKIEGO JUŻ TERAZ!

Lalka — trochę o autorze

Bolesław Prus, a właściwie Aleksander Głowacki, żył w latach 1847-1912. 

Pochodził z dość biednej rodziny szlacheckiej i w młodym wieku stał się sierotą. Równocześnie opiekował się swoim chorym psychicznie bratem. 

Podczas powstania styczniowego, w wieku 16 lat, został poważnie zraniony. Wreszcie rozpoczął swoje studia na uniwersytecie w Warszawie.

Aleksander Głowacki podejmował się wielu prac, na przykład zatrudniał się jako guwerner, kasjer w banku, udzielał też prywatnych korepetycji. 

W jego karierze pisarskiej przełomowy stał się rok 1872, kiedy to już jako Bolesław Prus zaczął publikować swoją twórczość w prasie. Tak powoli uzyskiwał literacką popularność w Polsce.

Pisarz bacznie obserwował społeczeństwo, dużą wagę przywiązywał też do śledzenia nauki i rozwoju technologii. Silnie i z uporem maniaka wyznawał program pozytywistyczny. 

Autor Lalki pisał również liczne felietony, opowiadania, nowele i powieści.

Lalka — geneza powieści

Powieść Lalka Bolesława Prusa jest jednym z najwybitniejszych dzieł polskiego realizmu oraz najważniejszą lekturą na maturze z języka polskiego.

Lalka powstawała w latach 1887–1889, natomiast ostatecznie została wydana jako książkowa całość w 1890 roku w Warszawie.

Powieść była początkowo publikowana w odcinkach na łamach warszawskiego dziennika Kurier Codzienny, co miało wpływ na jej strukturę.

Dzieło w obecnej formie składa się z wielu, często samodzielnych wątków. Fabułę miłosną Stanisława Wokulskiego i Izabeli Łęckiej często przeplatają zapiski oraz prywatne wspomnienia z pamiętnika Ignacego Rzeckiego (pamiętnik starego subiekta).

Geneza tej powieści wiąże się z intensywnym okresem pracy twórczej Bolesława Prusa, który szukał odpowiedzi na palące problemy społeczne i ekonomiczne swojej epoki. 

Lalka — czas i miejsce akcji powieści

Akcja powieści pod tytułem Lalka rozgrywa się głównie w Warszawie i obejmuje ramy czasowe lat 70. XIX wieku. 

Bolesław Prus z niezwykłą dokładnością rekonstruuje życie miasta, odwzorowując ze szczegółowością jego topografię, obyczaje, a także kontrasty występujące między różnymi warstwami społecznymi.

Możemy zaobserwować między innymi Podwale (tam mieści się sklep Jana Mincla), Powiśle, Krakowskie Przedmieście, Łazienki, czy  warszawskie Pola Mokotowskie. 

Miasto Warszawa staje się nie tylko tłem dla rozgrywających się wydarzeń, ale wręcz jednym z głównych bohaterów powieści.

Ale akcja nie ogranicza się tylko do stolicy, część kluczowych zdarzeń ma miejsce w Paryżu, w ruinach zamku w Zasławiu i stacji kolejowej w Skierniewicach, gdzie Wokulski chce popełnić samobójstwo.

W Pamiętniku starego subiekta pojawiają się liczne retrospekcje Ignacego Rzeckiego odwołujące się do Wiosny Ludów z 1848 roku, powstania styczniowego z 1863 roku oraz kampanii Napoleona z przełomu XVIII i XIX wieku.

Lalka — czyli powieść realistyczna

Lalka doskonale wpisuje się w ramy powieści realistycznej, charakteryzującej się:

• wiernym odwzorowaniem rzeczywistości
• bogactwem detali (np. opis Warszawy)
• obiektywizmem w przedstawieniu postaci i zdarzeń

Bolesław Prus skupia się na dokładnym opisie środowiska, życia codziennego w stolicy, a także psychologii postaci, co czyni utwór niezwykle wiarygodnym i przekonującym obrazem epoki pozytywizmu.

Lalka — znaczenie utworu

• Powieść Lalka uznawana jest za jedno z największych osiągnięć literatury realistycznej. 
• Bolesław Prus za pomocą szczegółowego portretu społeczeństwa warszawskiego przedstawia uniwersalne problemy ludzkiej egzystencji. 
• Powieść realistyczna jest także głęboką analizą ludzkiej psychiki, przedstawiającą złożoność ludzkich charakterów. 
• Dzieło Prusa stanowi również ważny dokument epoki, ukazujący obyczajowość i realia życia w Polsce pod koniec XIX wieku.

ODBIERZ DARMOWE PRÓBKI NOTATEK PDF DO MATURY Z JĘZYKA POLSKIEGO JUŻ TERAZ!

Lalka — bohaterowie powieści

Bohaterowie powieści Lalka Bolesława Prusa są niczym soczewka skupiająca w sobie różnorodność społeczną, ideologiczną i emocjonalną Warszawy końca XIX wieku. 

Postacie te nie są jedynie indywidualnościami, ale stanowią reprezentację szerszych grup społecznych i tendencji obecnych w ówczesnej Polsce.

Stanisław Wokulski — pozytywista czy romantyk?

Stanisław Wokulski, czyli główny bohater powieści Lalka, to postać o złożonej psychice, bogata w liczne wewnętrzne sprzeczności. To przystojny mężczyzna, 45-letni wdowiec i właściciel sklepu z galanterią w Warszawie.

Stanisław, podobnie jak sam Bolesław Prus, wychował się w biednej rodzinie, jednak już od dziecka miał silny zmysł przedsiębiorcy. Podłapywał się każdej roboty, brał też udział w powstaniu styczniowym.

Jak wspomniałem chwilę wcześniej, z pewnością nie można Wokulskiemu odmówić, że jest mężczyzną przystojnym, wysokim i silnym. Ubiera się z klasą. 

Natomiast jego dłonie są charakterystycznie czerwone przez odmrożenia, których nabawił się podczas zesłania do Irkucka (Syberia).

Gdy tylko wrócił z Syberii, poślubił Małgorzatę Minclową — podstarzałą wdowę po właścicielu sklepu. Po śmierci kobiety odziedziczył biznes.

Jego życiorys jest historią samorealizacji – od skromnego sklepikarza do zamożnego przedsiębiorcy. 

Jednak w głębi duszy Wokulski pozostaje romantykiem, dla którego miłość do Izabeli Łęckiej staje się wręcz życiową obsesją. Piękną kobietę zauważył po raz pierwszy w teatrze.

Stanisław wyjechał także za granicę, gdzie organizował dostawy dla wojska, co przyczyniło się do znacznego pomnożenia majątku.

Pieniędzmi starał się zdobyć względy Izabeli. Wykupił weksle jej ojca oraz wylicytował kamienicę należącą do Łęckich.

Wszystko wydawało się już być na dobrej drodze, ale podczas podróży pociągiem podsłuchał rozmowę Izabeli Łęckiej z Kazimierzem Starskim, je kuzynem.

Wtedy główny bohater zdecydował się na próbę samobójczą przy stacji kolejowej w Skierniewicach, ale w ostatniej chwili został uratowany przez Wysockiego.

Jego postać ukazuje dramat człowieka rozdartego między racjonalnym podejściem do świata a irracjonalnym, romantycznym uczuciem, które go popycha do samozniszczenia i depresji.

Ostatecznie Wokulski prawdopodobnie wyjeżdża i znika bez śladu. Legendy głosiły, że wysadził się w ruinach zamku z Zasławiu albo wciąż podróżował po świecie.

Do dzisiaj toczy się zaciekły spór: Wokulski — romantyk, czy pozytywista?

Z jednej strony kieruje Stanisławem gorące uczucie miłosne do Izabeli, a z drugiej pozostaje racjonalnym przedsiębiorcą, który skutecznie pomnaża swój majątek i udziela się w ruchu niepodległościowym.

Izabela Łęcka — arystokratka

Izabela Łęcka jest młodą i piękną przedstawicielką upadającej polskiej szlachty, która nie potrafi odnaleźć się w zmieniającej się rzeczywistości. 

Młoda arystokratka ma 25 lat. To kobieta średniego wzrostu, dość kształtna, ma blond włosy i śnieżnobiałe zęby. Faceci szaleją na jej punkcie.

Izabela mieszka razem ze swoim ojcem Tomaszem oraz daleką siostrą cioteczną Florentyną.

Jej postać w powieści symbolizuje zimno, dystans i kalkulację, co kontrastuje z pasją i poświęceniem Wokulskiego (zwłaszcza widoczny gołym okiem egoizm arystokratki).

Dziewczyna jest niezdolna do prawdziwych uczuć, skupia się na utrzymaniu pozorów i zachwianego statusu społecznego.

Izabela Łęcka jest nieco oderwana od rzeczywistości, zachwyca się ślepo włoskimi artystami, odrzuca kochanków, gardzi wszystkim, co pospolite i zwykłe w jej wysokim mniemaniu. 

Z czasem dostrzega także korzyści, jakie mógłby jej przynieść związek ze Stanisławem Wokulskim. Jednak przez większość fabuły pobłaża staraniami głównego bohatera (widoczne, zwłaszcza gdy flirtuje ze swoim kuzynem Starskim).

Izabela Łęcka stanowi dokładne odzwierciedlenie całej swojej klasy społecznej — podupadłej arystokracji pełnej egocentryzmu, przesądów oraz ignorancji.

Ignacy Rzecki – czyli stary subiekt

Ignacy Rzecki, to starszy, ale równie sympatyczny pracownik sklepu z galanterią oraz wierny przyjaciel Stanisława Wokulskiego. 

Z przekonaniem wyznaje kult Napoleona. W przeszłości brał także udział we Wiośnie Ludów (1848 rok). Jest przekonany, że Bonaparte i ludzie popierający małego wodza są w stanie przywrócić porządek i ład w całej Europie.

Lojalność Rzeckiego, szacunek dla pracy i miłość do ojczyzny stanowią przeciwwagę dla cynizmu i materializmu innych postaci (w tym Izabeli Łęckiej). 

Rzecki, choć wydaje się być zagorzałym wielbicielem przeszłości, to jednak swoim humanizmem i wiarą w ludzkie wartości wskazuje drogę ku lepszemu światu. Ignacy troszczy i martwi się o Stanisława Wokulskiego.

Starszy mężczyzna z natury jest raczej nieśmiały, zależy mu na związku Stanisława ze Stawską.

Poznajemy także dzieje zapisane w jego pamiętniku — z zapisków wynika wysoka wrażliwość, patriotyzm oraz spostrzegawczość Rzeckiego.

Lalka — pozostali bohaterowie

Doktor Michał Szuman (Lalka)

Szuman to postać symbolizująca racjonalizm i postęp naukowy, choć niepozbawiona sceptycyzmu i wątpliwości wobec niepewnej przyszłości. 

Michał Szuman to Żyd, lekarz oraz przyjaciel Stanisława Wokulskiego. Niektórzy postrzegają go za dziwnego. 

Jednak ten z pewnością ma dobre serce, leczy biednych ludzi za darmo. Poza godzinami pracy z pasją i dokładnością tworzy traktat naukowy o ludzkich włosach, zbiera nawet ich próbki.

August Katz (Lalka)

Serdeczny przyjaciel Ignacego Rzeckiego, razem pracowali w sklepie Mincla i uczestniczyli we Wiośnie Ludów na Węgrzech.

Tomasz Łęcki (Lalka)

Ojciec Izabeli Łęckiej, mężczyzna ma około 60 lat. Nie można odmówić mu klasy i elegancji.

Niestety arystokrata stracił cały majątek i uciekał się do wielu pożyczek. Totalnie nie potrafił zarządzać swoim dobytkiem.

Pomimo trudnej sytuacji materialnej, Tomasz Łęcki wciąż żyje ponad stan i trwoni resztki pieniędzy.

Ostatecznie zmuszony jest sprzedać kamienicę oraz zastawić srebrne naczynia.

Łęcki udaje przyjaźń ze Stanisławem Wokulskim, żeby osiągnąć korzyść, w rzeczywistości jednak gardzi warszawskim przedsiębiorcą.

Suzin (Lalka)

Związał i zżył się z Wokulskim podczas zesłania na Syberii.

Stanisław Suzin Piotrowicz to bogaty kupiec z Moskwy.

Zaproponował głównemu bohaterowi zarobkowy wyjazd do Paryża.

Molinari (Lalka)

Molinari to włoski skrzypek, który daje swoje popisy muzyczne w Warszawie.

Zachwyca się nim Izabela Łęcka, wręcz obsesyjnie.

Rossi (Lalka)

Również artysta włoskiego pochodzenia. Aktor przyjeżdża do Warszawy na przedstawienia dramatyczne.

Łęcka prosi Wokulskiego, żeby ten przygotował dla Rossiego kwiaty.

Julian Ochocki (Lalka)

Ochocki to arystokrata, dość młody, kuzyn Łęckiej. Wierzy w postęp oraz marzy o wynalezieniu maszyny latającej.

Młody mężczyzna gardzi tanimi atrakcjami arystokracji, tandetnymi rozrywkami, zdradami i flirtowaniem z kobietami.

Henryk Szlangbaum (Lalka)

Żydowski kupiec, który zna Stanisława Wokulskiego od wielu lat.

Został zatrudniony przez głównego bohatera, gdy Henryk Szlangbaum znalazł się w ciężkiej sytuacji materialnej.

To polski patriota, który uczestniczył w powstaniu styczniowym w 1863 roku.

Pełnił rolę pośrednika w licytacji kamienicy Łęckich i wywindował cenę nieruchomości do 90 000 rubli.

Profesor Geist (Lalka)

Innowacyjny wynalazca, który pracuje nad metalem lżejszym niż powietrze. 

Całe lata swojego życia w Paryżu poświęca nauce, przez co żyje dość ubogo.

Brak środków materialnych ogranicza go także w działaniach twórczych.

W środowisku akademickim i naukowym jest postrzegany jako szaleniec.

Kazimiera Wąsowska (Lalka)

Piękna i bogata arystokratka, która straciła swojego męża.

Pozytywnie odnosi się do Wokulskiego. Nie wyklucza nawet wspólnego ślubu.

W życiu poszukuje odrobiny szaleństwa i nonszalancji, a mężczyzn traktuje dość instrumentalnie.

Kazimierz Starski (Lalka)

Negatywna postać przedstawiająca arystokrację.

Brakuje mu głębi, żeruje na innych, flirtuje z zamężnymi kobietami.

Jego celem jest zdobycie żony, która będzie miała spory majątek.

Prezesowa Zasławska (Lalka)

Podstarzała kobieta mieszkająca w Zasławku, czyli jej rodzinnym majątku. Dba o swój dobytek z wielkim zaangażowaniem.

Uchodzi za osobę wrażliwą i poczciwą. Niegdyś za młodu zakochana w stryju Wokulskiego, dziś darzy głównego bohatera szczerym uczuciem przyjacielskim.

Krzeszowscy (Lalka)

Małżeństwo w separacji. Pani Krzeszowska to starsza kobieta, która gardzi innymi ludźmi i oskarża Stawską o kradzież lalki. Wciąż cierpi ona po stracie córki.

Z kolei Baron Krzeszowski stracił pieniądze na zakładach i wyścigach konnych. Pozbawiony środków do życia, dlatego wprowadza się ponownie do swojej żony.

Helena Stawska (Lalka)

Przeciwieństwo Izabeli Łęckiej — pracowita, sumienna, dobroduszna.

Miszka w kamienicy Wokulskiego. Została samotna, gdy porzucił ją mąż.

Wygrywa proces o lalkę wytoczony przez Baronową Krzeszowską dzięki zeznaniom Stanisława.

Podkochuje się w Stanisławie Wokulskim, ich potencjalny związek popiera także Ignacy Rzecki.

Klejn (Lalka)

Zwolennik socjalizmu, który pracuje w sklepie galanteryjnym Wokulskiego.

Lisiecki (Lalka)

Również subiekt w sklepie, antysemita, ceniony przez Stanisława.

Mraczewski (Lalka)

Niesumienny subiekt, często się spóźnia, ale potrafi bardzo dobrze sprzedawać galanterię.

Maruszewicz (Lalka)

Obłudny mężczyzna, który przywłaszcza sobie część kwoty za sprzedaż klaczy.

Składa nieprawdziwy donos na Stawską, że rzekomo ukradła lalkę Krzeszowskiej.

Marianna (Magdalenka)

Magdalenka to młoda dziewczyna, która ze względów materialnych musiała podjąć pracę jako prostytutka. 

Pomaga jej Stanisław Wokulski, który posyła ją do zakonu sióstr, gdzie kobieta uczy się szyć.

Wysocki (Lalka)

W trudnej sytuacji pomaga mu Wokulski, a ten, w ramach podziękowania, ratuje go przed jadącym pociągiem podczas próby samobójczej.

Lalka streszczenie krótkie powieści

Toczy się zagorzała dyskusja na tym, dlaczego Stanisław Wokulski porzucił swój majątek i wybrał się na wojnę. Rozmawiający wspominają, że wziął on ślub z Minclową, a gdy zmarła to przejął jej majątek.

Gdy Wokulskiego nie ma w Warszawie, jego biznesem rządzi Ignacy Rzecki, jego przyjaciel, który prowadzi schematyczne i powtarzalne życie. Stary subiekt w pamiętniku wspomina swoje dzieciństwo, podczas którego staje się wielbicielem Napoleona. 

Nagle Rzecki słyszy pukanie i okazuje się, że wrócił Wokulski.  Przyjaciel Stanisław mówi, że dorobił się wielkiego majątku. Mężczyźni cieszą się i jedzą wspólnie kolację. 

Poznajemy też Tomasza i Izabelę Łęckich. Tomasz, pomimo wysokiej pozycji społecznej, doprowadził swój ród arystokracki do prawie całkowitego bankructwa. Izabela zaś jest wychowana w wysokich standardach, uważa się za lepszą za innych, trochę oderwana od obecnej rzeczywistości.

Gdy ojciec obwieszcza jej, że Wokulski chce wykupić jego długi, dochodzi do wniosku, że Stanisław robi to, ponieważ chce się do niej zbliżyć.

Poruszona tym faktem, jedzie do Wokulskiego i pyta, czemu mężczyzna to robi – a Stanisław odpowiada jej, że jedynie dla zysku, w co kobieta średnio wierzy bohaterowi.

Wokulski udaje się na spacer i rozmyśla nad wszystkim, czego doświadczył, spotyka Wysockiego (biednego furmana) i pomaga mu, oferując pracę i udzielając pożyczki pieniężnej.

Pewnego razu w kościele podczas uroczystości Wokulski przekazuje duży datek i zauważa różnicę w modlitwie udających arystokratek i szczerych prostych kobiet. Tam zostaje zaproszony na śniadanie.

W Wielką Niedzielę Wokulski przybywa do hrabiny Karolowej na śniadanie, gdzie dowiaduje się, że Zasławska kiedyś kochała się w jego stryju.

Ignacy Rzecki widzi, że Wokulski wydaje majątek, by przypodobać się Izabeli. Wspomina też Wiosnę Ludów na Węgrzech.

Pani Meliton zauważa, że Wokulski podbija do Łęckiej, kobieta chce to wykorzystać dla zarobku. Swatka wyjawia Wokulskiemu, gdzie może on spotkać Izabelę. Później przekazuje Stanisławowi list z wiadomością o licytacji kamienicy Łęckich i możliwości kupienia klaczy Krzeszowskich.

Bez zastanowienia bohater decyduje się na obie możliwości. Przez pośrednika – Mraczewskiego, kupuje klacz, a za zawyżoną cenę przy pomocy Szlangbauma kupuje kamienicę.

Gdy odbywa się wyścig konny, wygrywa Sułtanka kupiona przez Wokulskiego, co budzi podziw wszystkich, w tym Izabeli. Rozważa ona, czy nie związać się ze Stanisławem, ale zniechęca ją, że bohater nie jest arystokratą.

Gdy dowiaduje się jednak, że zranił w pojedynku barona, który miał niezbyt dobre relacje z Łęckimi – Izabela proponuje ojcu, by ten zaprosił Stacha na obiad. Wokulski znów udaje się na spacer pełny przemyśleń.

Po obiedzie u Łęckich Wokulski jest bardzo podjarany, chce wszystkim pomagać, dzieląc się swoim szczęściem. Wynajmuje swój pokój Marii, darując jej dług.

Gdy wieczorem spaceruje po łazienkach, spotyka Łęckich, Izabela bierze go na osobną rozmowę, jednak nie ma tutaj żadnych wyznań, a rozmowa dotyczy jedynie przyjazdu sławnego aktora Rossiego, Wokulski mówi, że przyjdzie do teatru na występ.

Udaje się tam razem z Rzeckim. Ignacy po kilku dniach namawia Stacha, żeby wyjechał z Suzinem do Paryża w celach zarobkowych. Jednak Wokulski stawia na pierwszym miejscu Izabelę i nie chce nigdzie wyjeżdżać. 

W międzyczasie do Polski wraca Starski (kuzyn Izabeli). Łęcka wkurza się, że Wokulski do tego stopnia chce się jej przypodobać, że kupuje kamienice i spłaca długi ojca – denerwuje ją to i zarzuca bohaterowi prześladowanie rodziny. Do rozmowy wkracza  Kazimierz Starski, który po angielsku flirtuje z Izką.

Ale Wokulski pobierał wcześniej lekcje u Collinsa i rozumie, o czym rozmawiają, jednak przerasta go to. Mówi Tomaszowi Łęckiemu, że wyjeżdża niedługo do Paryża. 

W pamiętniku Rzecki opisuje niespodziewany wyjazd do Francji. Dowiaduje się od Doktora Szumana, że wszystkie decyzje Wokulskiego wynikają w miłości do Łęckiej. Zwiastuje porażkę Stacha Wokulskiego i zwraca uwagę, że kobiety są pyszne i próżne.

Rzecki zajmuje się też sprawą zakupionej kamienicy, gdzie mieszka Helena Stawska porzucona przez męża. Wpada mu do głowy pomysł, żeby zbliżyć ją do Stanisława. Obiecuje Stawskiej obniżenie czynszu i poszukania informacji o jej zaginionym mężu. 

W Paryżu Wokulski spotyka się z Suzinem. Podczas pobytu we Francji dużo spaceruje i dostrzega różnice z Warszawą. Spotyka też wielu interesariuszy, którzy okazują się być dziwni. Cały czas myśli o Izabeli i dochodzi do wniosku, że Polska pozbawia możliwości i odbiera resztki indywidualizmu.

Wokulski spotyka Geista, który szuka sponsora do swoich badań i zaciekawia Stanisława. Jego celem jest otrzymanie metalu lżejszego niż powietrze. Gdy odwiedza Geista w laboratorium, ten zachęca go do zajęcia się nauką i oddaniu się jej.

Gdy Wokulski wraca do pokoju, chce zostać w Paryżu, ale dostaje list, w którym jest napisane, że jest szansa na pogodzenie z Izabelą – natychmiast zmienia mu się myślenie i chce wrócić do Polski.

Dalej akcja toczy się w wiejskiej posiadłości u Prezesowej. Do Zasławia przybywa też Izabela Łęcka. Przez kilka dni Wokulski zbliża się do niej, nawet wyznaje swoje poświęcenie dla kobiety.  Jest dość romantycznie, rozmawiają mniej formalnie. Wokulski składa jej coś na wzór wyznania miłości.

Jego światopogląd niszczy Prezesowa, która mówi, że kobiety to lalki, które bawią się mężczyznami.

Następnie opisany jest proces przeciwko Stawskiej rozpoczęty przez Krzeszowską. Stawska pomagała Krzeszowskiej porządkować ubrania, a mała Helusia (córka Stawskiej) bardzo zachciała mieć identyczną lalkę, jaka była w mieszkaniu Krzeszowskiej.

Rzecki załatwił w sklepie Wokulskiego identyczną lalkę, a Krzeszowska oskarżyła Stawską o kradzież. W sądzie udowodniono, że zabawka była kupiona w sklepie (był napis w środku lalki z nazwą sklepu).

Baronowa Krzeszowska została ośmieszona, a okazało się, że tamtą lalkę zniszczyła jej pokojówka.

Pewnego wieczora Ignacy Rzecki i Wokulski idą do Stawskiej, która uwielbia Stacha, ale on jest raczej obojętny w stosunku do niej.

Po powrocie do domu Stanisław Wokulski udaje się pod okna pałacu. Dostrzega, jak wokół Izabeli tworzy się coraz większe zainteresowanie mężczyzn, którzy z nią flirtują. 

Rzecki cały czas chce zeswatać Wokulskiego ze Stawską, ale Szuman (ten lekarz Żyd) mówi, że dusza romantyka Stanisława zabiera mu rozsądek. Zakochany Wokulski codziennie przebywa u Łęckich, już planuje przyszłość, jest szczęśliwy. 

Gdy podróżują (Łęccy, Starski, Wokulski) pociągiem – Wokulski słyszy rozmowę Izabeli ze Starskim, w której po angielsku flirtują ze sobą. Jest roztrzęsiony i wysiada w Skierniewicach, chce popełnić samobójstwo, ale ratuje go Wysocki, który w ostatnim momencie łapie go sprzed nadjeżdżającego pociągu.

Teraz w pamiętniku Rzecki pisze o swoim pogorszeniu zdrowia i o tym, że nie podoba mu się zarządzanie sklepu przez Szlangbauma, który stał się właścicielem. Okazuje się również, że Wokulski rozstał się z Izabelą.

Stanisław jest załamany, ma złe myśli. Dociera do niego list z wiadomością, że mąż Stawskiej umarł, ale nie robi ten fakt na nim wrażenia, chociaż wie, że zapewniłby mu szczęście i udany związek ze Stawską. Wreszcie Wokulski wyprzedaje majątek i udaje się prawdopodobnie do Moskwy.

W Pamiętniku starego subiekta Rzecki pisze o zarządzaniu Szlangbauma, rosnących nastrojach antysemickich. Sam Ignacy mocno podupada na zdrowiu.

W mieście krążą różne plotki o Wokulskim, nikt do końca nie wie, gdzie teraz bohater przebywa i jakie są jego losy.

Rzecki umiera, ale ma nadzieję, że Wokulski wyjechał ku chwale ojczyzny i broni niepodległości. Okazuje się również, że Tomasz Łęcki umarł, a Izabela prawdopodobnie wstąpiła do zakonu.

Lalka streszczenie szczegółowe

Lalka — tom 1

Akcja powieści Lalka rozpoczyna się w roku 1878 w Warszawie. Toczy się zagorzała dyskusja pomiędzy Węgrowiczem, Deklewskim i Szprotem na temat kupca Stanisława Wokulskiego. 

Okazuje się, że mężczyzna obecnie opuścił stolicę i nie zadowolił się spadkiem po wdowie Minclowej (sklep oraz gotówka). 

W czasie nieobecności Stanisława sklepem zarządza jego stary przyjaciel Ignacy Rzecki.

Rzecki już od 25 lat zamieszkuje mały pokój nieopodal sklepu, sumiennie wstaje rano i wypełnia wszystkie swoje obowiązki.

W wolnym czasie Ignacy dużo czyta na temat Napoleona, pisze też swój pamiętnik. Dogląda z uwagą wystawy sklepowej, wszystko dokładnie czyści i ustawia.

Wcześniej wspomniany pamiętnik zawiera zapiski wydarzeń z punktu widzenia mężczyzny. Jego ojciec również wyznawał bonapartyzm, a po jego śmierci młody Ignacy zaczął pracować u Minclów (teraz sklep po wdowie objął Stanisław).

Wreszcie z podróży wraca do Warszawy główny bohater. Stanisław informuje, że zarobił na wyjeździe 300 000 rubli. Zaciekawiony Wokulski wypytuje Rzeckiego o Izabelę Łęcką, która dokonuje zakupów w sklepie na kredyt.

Okazuje się, że ta młoda kobieta pochodzi z arystokratycznej rodziny i mieszka razem ze swoim ojcem Tomaszem oraz kuzynką Florentyną w Alejach Ujazdowskich.

Łęccy za sprawą ojca stracili cały swój majątek i popadli w długi. Jedyną opcją na odkucie się jest małżeństwo Izabeli, ta jednak gardzi wszystkimi adoratorami z niższych sfer społecznych.

Okazuje się, że Wokulski wykupił weksle Tomasza Łęckiego, który zastawił w jego sklepie srebrną zastawę.

Jednakowo ojciec Izabeli oraz jej kuzynka są pod ogromnym wrażeniem kupca, Łęcka jednak czuje się osaczona.

Izabela Łęcka udaje się wozem pożyczonym od hrabiny Karolowej do sklepu z galanterią, żeby obczaić Wokulskiego. Zwraca się do mężczyzny z pogardą i wypytuje o rzeczywisty cel wykupienia długów jej ojca.

Wokulski czuje lekką odrazę. Udaje się na spacer po Powiślu, gdzie dostrzega ogromną biedę społeczną. W głowie Stanisława toczą się rozmyślania na temat kobiety, którą niewątpliwie się zafascynował. Chcąc się jej przypodobać i wpasować w jej warstwę społeczną wyjechał do Turcji, gdzie dorobił się na dostawach dla wojska.

Z natłoku myśli wyrywa Wokulskiego furman Wysocki, który żyje w skrajnej biedzie. Otrzymuje od Wokulskiego pieniądze oraz obietnicę znalezienia lepszej pracy.

W Wielki Piątek Łęcka wraz z hrabiną Karolową przebywają razem w kościele. Wokulski zjawia się również w tym miejscu i kładzie ofiarę na rzecz biednych w wysokości 200 rubli. Izabela kpi z tego gestu.

Karolowa zaprasza głównego bohatera na śniadanie wielkanocne. Stanisław zauważa, że kobiety z arystokracji często udają się do kościoła jedynie na pokaz.

Wychodząc z przybytku, widzi biedną kobietę —  prostytutkę Mariannę, proponuje jej pracę jako szwaczka i wysyła do zakonu sióstr magdalenek.

Dochodzi do zapowiedzianego śniadania u hrabiny Karolowej. Stanisław po raz kolejny zderza się tam z Izabelą, która zdaje się być dla niego nieosiągalna. Na śniadaniu znajduje się także prezesowa Zasławska. Okazuje się, że kiedyś łączyło ją uczucie ze stryjem głównego bohatera, kobieta się wzrusza. Po czasie Wokulski opuszcza zgromadzenie.

Teraz Bolesław Prus przenosi nas do zapisków z Pamiętnika starego subiekta, w którym Rzecki opisuje sytuację polityczną w Europie. Wraz ze swoim przyjacielem Katzem brał on niegdyś udział we Wiośnie Ludów na Węgrzech. 

Ignacy Rzecki nie potrafi dostrzec logiki w postępowaniu Wokulskiego, który zaprzyjaźnił się ze swatką Meliton oraz Panem Collinsem, mężczyzną z Anglii.

Pani Meliton organizuje przypadkowe spotkanie Izabeli i Stanisława. Tam jednak Wokulski spotyka Księcia, który zabiera bohatera na spotkanie, podczas którego omawiane jest zawiązanie spółki handlowej z Rosją. Tam Wokulski poznaje Juliana Ochockiego, młodego wynalazcę, który marzy o wynalezieniu maszyny latającej.

Swatka (Pani Meliton) przekazuje Stanisławowi informację, że Łęccy będą sprzedawali kamienicę. W walce o zakup będzie brała udział Baronowa Krzeszowska, która chce złożyć ofertę w wysokości 60 000 rubli. Wokulski decyduje się także przystąpić do licytacji i za pośrednictwem Szlangbauma wywindować cenę nieruchomości do 90 000 rubli. Wykupuje również klacz Krzeszowskiego za 800 rubli.

Koń, który odkupił Wokulski, wygrywa wyścig. To powoduje radość u Izabeli Łęckiej. Natomiast Baron Krzeszowski, od którego odkupiono klacz, jest załamany zwycięstwem i wywołuje kłótnie, obrażając przy tym pannę Izabelę. Dochodzi do pojedynku, baron zostaje zraniony, kula z broni Stanisława wybiła ząb Krzeszowskiemu.

Teraz zagłębiamy się w rozważania Izabeli na temat Stacha. Z początku podchodziła ona z dystansem i pogardą do Wokulskiego, jednak teraz, zaczynała czerpać radość z tego, że popularny mężczyzna się nią interesuje. Stanisław dostaje zaproszenie na obiad do domu Łęckich.

W międzyczasie do Warszawy przybywa włoski aktor Rossi, w którym podkochiwała się Izabela. 

Po obiedzie u Łęckich Stanisław jest w bardzo dobrym humorze. Niesiony radością, chce pomagać wszystkim biednym. Daruje długi, załatwia mieszkanie prostytutce. Z pomocą swatki spotyka się w Łazienkach z Izabelą. Rozmowa skupia się głównie wokół przyjazdu do Warszawy włoskiego aktora, główny bohater obiecuje, że załatwi także kwiaty dla Rossiego.

Ignacy Rzecki po raz kolejny niepokoi się zachowaniem swojego przyjaciela Wokulskiego. Podczas przedstawienia widzi, że Stanisław nieustannie wgapia się w lożę, gdzie zasiadają Łęccy. 

Nazajutrz w stolicy zjawia się Suzin, który wysuwa Wokulskiemu propozycję zarobkowego wyjazdu do Francji. Ten jednak odmawia biznesowej podróży, ponieważ jego głowa jest obecnie zajęta kupnem kamienicy.

Izabela Łęcka czyni zarzuty Wokulskiemu, gdy dowiaduje się, że to on kryje się za ofertą wykupu kamienicy. Niespodziewanie zjawia się daleki kuzyn Izabeli — Kazimierz Starski. Izka oraz Kazimierz czule się ze sobą witają i rozmawiają po angielsku. Stanisław czuje się lekceważony, dlatego zmienia ostatecznie decyzję i podejmuje się wyjazdu z Suzinem do Paryża.

Podczas nieobecności Wokulskiego, zakupionej kamienicy dogląda Rzecki. Poznaje tam poczciwą Helenę Stawską opuszczoną przez męża. Zachwyca się prostą kobietą — chciałby, żeby Stanisław związał się właśnie z tą zaradną panią.

ODBIERZ DARMOWE PRÓBKI NOTATEK PDF DO MATURY Z JĘZYKA POLSKIEGO JUŻ TERAZ!

Lalka — tom 2

Stanisław po przybyciu do Paryża, spotyka na dworcu Suzina. Bohater zachwyca się miastem. Dużo myśli też o Izabeli, dochodzi do wniosku, że ludziom z arystokracji zależy jedynie na majątku.

Pewnego razu Wokulski spotyka się z francuskim profesorem Geistem, uchodzącym w środowisku akademickim za szaleńca i naciągacza. Chciałby on stworzyć metal lżejszy od powietrza. Główny bohater fascynuje się nauką i pragnie zostać w Paryżu, ale pewnego dnia otrzymuje list od prezesowej Zasławskiej, która przekazuje w nim informacje o Izabeli — mężczyzna powraca do Polski. Łęcka rozważała nawet wyjście za mąż za Stanisława.

Wokulski udaje się do Zasławia na zaproszenie prezesowej. Stanisław spotka się tam z Ochockim, Starskim, Janowską, czy Wąsowską. Wszyscy spędzają czas na spacerach, rozmowach oraz wspólnej integracji.

Podczas grzybobrania Izabela oraz Stanisław zbliżają się do siebie. Reszta pobytu w Zasławku mija pozytywnie.

Tymczasem w Warszawie, Baronowa Krzeszowska za wszelką cenę chce odkupić kamienicę, Wokulski sprzedaje jej nieruchomość za 100 000 rubli. Kobieta wyrzuca z budynku osoby, które nie płacą czynszu oraz wysuwa nieuczciwy proces Stawskiej o kradzież lalki, która należała do zmarłej córeczki baronowej. Wokulski podczas sądzenia się udowadnia, że zabawka została kupiona w jego sklepie, przez co Krzeszowska przegrywa.

Ignacy Rzecki kontynuuje swój plan zeswatania Stacha ze Stawską. Ten spędza u niej wieczór.

Izabela Łęcka podejmuje decyzję o wyjściu za Wokulskiego, jednak nie postrzega mężczyzny jako miłość życia, a raczej wiernego sługę.

Doktor Szuman oraz Ignacy Rzecki przewidują, że ten związek nic dobrego nie przyniesie. W Warszawie zjawia się kolejny artysta — tym razem skrzypek Molinari. Podczas występu Stanisław Wokulski widzi, jak Izabela wpatruje się we Włocha, budzi to w głównym bohaterze niesmak i odrazę. 

Wokulski decyduje się sprzedać swój sklep Szlangbaumowi, jest szczęśliwy z powodu narzeczeństwa z Izabelą. Udają się pociągiem do ciotki Łęckich — hrabiny Hortensji. W podróży towarzyszy im także kuzyn Kazimierz Starski, który zaczyna romansować z Izabelą po angielsku. Wokulskiemu kończy się cierpliwość, wysiada na najbliższej stacji, żegna się z Izabelą po angielsku (daje znać, że rozumiał ich flirtowanie). 

Chce popełnić samobójstwo i kładzie się na torach, w ostatniej chwili sprzed jadącego pociągu ratuje go Wysocki. Stan psychiczny Stanisława się pogarsza, popada w depresję. Rezygnuje z planów zawiązania spółki handlowej. 

W podobnej sytuacji jest Rzecki, zagubiony, źle traktowany przez nowego właściciela sklepu.

Ostatni rozdział próbuje ustalić ostateczne losy Wokulskiego. Jedne plotki głoszą, że udał się w podróż do Ameryki, jeszcze inni mówią o Indiach lub Chinach.

Jedna z legend głosi, że popełnił on samobójstwo wysadzając w powietrze ruiny zamku w Zasławku.

Lalka — znaczenie tytułu powieści 

• Zabawka lalka – według baronowej Krzeszowskiej to główny dowód w sądzie w sprawie domniemanej kradzieży.
• Wokulski jako lalka i marionetka w rękach Izabeli Łęckiej.
• Izabela Łęcka jako piękna kobieta, ale pusta w środku jak salonowa lalka.
• Człowiek w rękach Boga jako lalka w teatrze świata (motyw teatrum mundi).

ODBIERZ DARMOWE PRÓBKI NOTATEK PDF DO MATURY Z JĘZYKA POLSKIEGO JUŻ TERAZ!

Lalka — główne motywy

Lalka — motyw kobiety

Dla Stanisława Wokulskiego Izabela Łęcka to wręcz ideał, motywacja do działań i cel do zdobycia, ale jednocześnie powód, przez który może doprowadzić się do klęski i złego stanu.

Stanisław w młodości wychowywał się na pięknej poezji, gdzie opisywano piękne czyny, heroiczne wzniosłości. Prezesowa Zasławska dostrzega jednak mroczną maturę kobiet:

„Głupiutkie są te panny. Im się zdaje, że jak złapie która bogatego męża, a po nim przystojnego kochanka, to już wypełni sobie życie… prędzej czy później każda zechce poznać prawdziwego człowieka. Co mnie jednak dziwi najmocniej – prawiła – to okoliczność, że na podobnych lalkach nie poznają się mężczyźni”.

Z czasem Stanisław Wokulski, gdy nabiera kolejnych porażek i rozczarowań, powoli traci wiarę w swoje młodzieńcze idee.

Podczas pobytu w Paryżu dostrzega, jak kobiety patrzą na mężczyzn:

„Nas nauczono widzieć w kobietach anioły i tak też je traktujemy.  Jeżeli one jednak są przede wszystkim samicami, to my wydajemy się w ich oczach głupsi i niedołężniejsi niż jesteśmy”.

Lalka — motyw miasta

Jak pisałem wcześniej, akcja powieści to głównie Warszawa. Bolesław Prus opisuje ją dość dokładnie i ze szczegółowością oddaje jej topografię. Możemy odczytać realistyczny wygląd miasta w tamtych czasach. Stanisław Wokulski, gdy wyjeżdża do Paryża, zestawia te dwie stolice:

„Wkoło obszedł gmach, myśląc o Warszawie. Z jakim trudem dźwigają się tamtejsze budowle nieduże, nietrwałe i płaskie, gdy tu siła ludzka, jakby dla rozrywki, wznos olbrzymy i tak dalece jest niewyczerpana pracą, że jeszcze zalewa je ozdobami”.

Stanisław fascynuje się Paryżem, jako miastem dającym perspektywę dla nauki i wynalazków, mówi, że mógłby tam dokonywać wielkich rzeczy i rozwijać się mentalnie.

Lalka — motyw miłości

Dostrzegamy zestawienie dwóch skrajnych postaw – romantycznych oraz pozytywistycznych.

Stanisław Wokulski wychowuje się na romantycznej literaturze, w czasie trwania akcji jednak przeżywa dylemat, widząc, że rzeczywistość nie zawsze idzie w parze z wyidealizowaną wizją miłości.

Gdy Wokulski dojrzał i zmężniał, dorobił się majątku, uznał, że zdobycie serce Izabeli Łęckiej będzie idealnym dopełnieniem jego życia.             

W pewnym momencie przyznaje nawet pod wpływem zakochania, że sławę oddałby za chwilę szczęścia – jego miłość ma więc wydźwięk i charakter romantyczny.

Bohater wykorzystuje każdą szansę, by tylko zbliżyć się do Izabeli. Jednak nie jest to takie łatwe. Ta bolesna droga niesie za sobą bardzo dużo porażek, przez co jego zapał i romantyczna wizja miłości z czasem coraz bardziej gaśnie:

„Zmarnowaliście życie moje… Zatruliście dwa pokolenia!… szepnął. – Oto skutki waszych sentymentalnych poglądów na miłość”.

Słowa Rzeckiego „ostatniego romantyka” przepowiadają końcówkę romantyzmu:

„Wierz mi, Stachu, ja nie jestem tak naiwny, jak myślą. Wiele w życiu widziałem i doszedłem do wniosku, że my wkładamy zbyt dużo serca w zabawę nazywaną miłością!”.

Lalka — motyw pieniędzy

Stanisław Wokulski podczas swoich desperackich akcji zdobywania względów Izabeli Łęckiej używa do tego pieniędzy, dzięki nim chce zyskać wśród ludzi szacunek:

„Sam jeden przez pół roku zarobiłem dziesięć razy więcej aniżeli dwa pokolenia Minclów przez pół wieku”.

Dodatkowo, gdy Stachu spotyka Izabelę Łęcką, uznaje, że bogacenie się jeszcze bardziej zbliży go do swojego upragnionego celu.

Lalka — motyw walki 

W powieści Lalka dostrzegamy motyw walki głównie poprzez zapoznanie się z historią Stanisława Wokulskiego i Ignacego Rzeckiego.

Obaj bohaterowie biorą udział w wojnach i powstaniach. Jednak ten motyw dostrzegalny jest też na innych płaszczyznach.

Stanisław  Wokulski walczy o Izabelę Łęcką, nieustannie toczy bój z opiniami i plotkami na temat swojej osoby w otoczeniu. Największa walka toczyła się jednak w nim samym (znany dylemat Wokulski pozytywista czy romantyk):

„Czuł, że zbliża się chwila decydującej walki pomiędzy jego rozumem i sercem. Rozum ciągnął go do Geista, serce do Warszawy. Czuł, że lada dzień coś z tego musi wybrać: albo ciężką pracę, która wiodła do nadzwyczajnej sławy albo płomienną namiętność, która obiecywała chyba to, że spali go na popiół”.

Trudno wskazać, którą stronę ostatecznie wyznawał Wokulski, sam Bolesław Prus można powiedzieć, że pozostawia czytelnikowi pole do rozważań i oceny, sam jednak wierzy w moralne zwycięstwo Stacha.

Lalka — obraz polskiego społeczeństwa

Arystokracja w powieści Lalka

• Negatywnie przedstawiona. Ludzie z tej warstwy społecznej są uprzywilejowani, przez co wyrażają niechęć do jakichkolwiek zmian i rozwoju.
• Często pozbawieni zasad moralnych.
• Żyją w swojej iluzyjnej bańce, zamknięci na potrzeby innych ludzi. 
• Czas spędzają i trwonią go na rozrywkach.
• Można do nich zaliczyć Tomasza Łęckiego, Kazimierza Starskiego, Panią i Pana Krzeszowskich.

Mieszczaństwo w powieści Lalka

• Klasa średnia. Dzieli się na ludzi bardziej zamożnych (np. Szlangbaum) oraz tych oszczędnych (Minclowie).
• Do tej warstwy należą także: Szprot, Deklewski, Węgrowicz.

Biedota w powieści Lalka

• Ubodzy ludzie, ciężko pracują, żeby przetrwać. Często trudnią się nielegalnie jako prostytutki, złodzieje.
• Duża część z nich nie ma żadnego zajęcia, ani pracy.

ODBIERZ DARMOWE PRÓBKI NOTATEK PDF DO MATURY Z JĘZYKA POLSKIEGO JUŻ TERAZ!

Lalka — trzy pokolenia idealistów

Ignacy Rzecki

Podstarzały mężczyzna oraz przyjaciel Wokulskiego uwielbia Napoleona Bonaparte. 

Tę ideę przejął od swojego ojca, który wychowywał go w duchu bonapartyzmu.

Rzecki wierzy w idealizm oraz wyzwolenie Europy przez francuskiego przywódcę. 

Stanisław Wokulski

Stachu wierzy w młodzieńczą i romantyczną miłość, jednak przy zachowaniu patriotyzmu. 

Wyznaje również postęp społeczny i rozwój technologii. Dba o społeczeństwo, pomaga biednym i chce wyciągnąć ich z tarapatów (furman Wysocki, prostytutka Marianna).

Julian Ochocki

Jeszcze bardziej niż Wokulski pokłada nadzieję w nauce, postępie oraz rozwoju technologii. 

Jego marzeniem byłoby wynalezienie maszyny latającej.

Lalka — podsumowanie

• Wizja miłości przedstawiana przez Wokulskiego jest bardzo romantyczna i wierna tym ideałom, ale upadki i rozczarowania sprawiają, że jego myśli dążą w kierunki porzucenia idealizowania uczucia miłości. 

• Natomiast Ignacy Rzecki wierzył, że z pomocą Napoleona powstanie wielki, europejski zryw. 
• Obaj bohaterowie romantyczne ideały wyciągnęli z dzieciństwa.
• Jednak u Wokulskiego widzimy też postawę pozytywisty. Pomaga przez swoje działania filantropijne wyjść ludziom w ciężkiej sytuacji (Wysocki, Marianna, inne osoby z kamienicy).
• Bolesław Prus w swojej powieści Lalka pokazuje społeczeństwo Polski z czasów, gdy dzieło powstawało.
• Możemy na podstawie Lalki odtworzyć i scharakteryzować polskie społeczeństwo i jego podziały według klas, np. na arystokratów, kupców, zwykłych mieszczan, czy robotników i biedotę.
• Bolesław Prus podkreśla też wady tych klas, takie jak rozrzutność i zubożenie arystokracji, czy brak wrażliwości na ojczyznę i jej losy. Autor określa społeczeństwo jako uśpione i niegotowe do jakichkolwiek działań oraz zmian.
• Najprościej mówiąc – Lalka to powieść realistyczna na temat poszukiwania przez człowieka celu w życiu, drogi polegającej na zdobywaniu doświadczeń, doznawaniu porażek i sukcesów.

Matura — darmowe próbki notatek i pełny pakiet

Z wielką przyjemnością zachęcam wszystkich zainteresowanych do pobrania zupełnie darmowych próbek notatek do matury z języka polskiego dostępnych na naszej stronie w zakładce Darmowe materiały.

Nasze opracowania są starannie przygotowane i stanowią doskonałe narzędzie do przygotowań przed egzaminem maturalnym.

Chcesz otrzymać darmowy dysk z ponad 30 plikami PDF do matury? – podbijaj śmiało w wiadomości prywatnej na INSTAGRAMIE.

Dla tych, którzy są zdecydowani i chcą mieć pełen dostęp do naszych materiałów, serdecznie zapraszamy do odwiedzenia naszego sklepu.

Tam można nabyć pełne opracowania i kompleksowe notatki do matury z polskiego PDF, a cena za jedno opracowanie wynosi zaledwie około 60 groszy.

To wyjątkowo korzystna oferta, która umożliwia zdobycie cennych materiałów edukacyjnych za niewielką opłatą.