Dziady cz. III — głęboka analiza dramatu romantycznego Adama Mickiewicza

• Dziady cz. III to jeden z najważniejszych dramatów romantycznych w polskiej literaturze, napisany przez Adama Mickiewicza. 
• Utwór ten porusza wiele istotnych kwestii, takich jak prześladowanie Polski i Litwy, konflikt wewnętrzny głównego bohatera — Konrada, czy metafizyczna problematyka. 

W niniejszym artykule przedstawimy głęboką analizę tego dzieła, skupiając się na kluczowych aspektach i postaciach.

ODBIERZ DARMOWE PRÓBKI NOTATEK PDF DO MATURY Z JĘZYKA POLSKIEGO JUŻ TERAZ!

Dziady cz. III — kilka słów o autorze

• Adam Mickiewicz to jeden z najważniejszych polskich poetów i dramaturgów okresu romantyzmu. 
• Jego twórczość, w tym Dziady cz. III, była silnie związana z kontekstem historycznym i kulturowym Polski i Litwy w XIX wieku. 
• W Dziadach cz. III Mickiewicz porusza wiele istotnych kwestii, takich jak prześladowanie narodów, walka o wolność czy duchowe poszukiwania.
• Adam Mickiewicz żył w latach 1798-1855, pochodził ze szlacheckiej rodziny, żyjącej w Nowogródku. 
• W Kownie został nauczycielem w latach 1819-1823, napisał wtedy między innymi: Odę do młodości, II oraz IV część Dziadów i zbiór poezji Ballady i Romanse (powstanie romantyzmu w Polsce – 1822 r.). 
• W 1832 aresztowany wraz z grupą przyjaciół za spiskowanie i udział w tajnych organizacjach, za to skazany na zesłanie w głąb Rosji.
• Tam Mickiewicz spędza kilka lat i pisze Sonety krymskie.
• Kilka lat później poeta udaje się w podróż po Europie, nie bierze udziału w powstaniu listopadowym (z nie do końca wyjaśnionych przyczyn), wyjeżdża do Drezna, gdzie powstają właśnie omawiane Dziady cz. III.
• Ważnym momentem jest też rok 1834, kiedy to Adaś w Paryżu wydaje Pana Tadeusza.

Dziady cz. III — geneza

• Utwór powstał w 1832 roku w Dreźnie (dziady drezdeńskie), został dedykowany przyjaciołom Mickiewicza, którzy poświęcili swoje życie dla wolności ojczyzny.
• Dziady cz. III stanowią także formę zadośćuczynienia dla narodu za brak wsparcia wieszcza podczas powstania listopadowego.

Dziady cz. III — czas i miejsce akcji

• Nawiązanie do autentycznych wydarzeń — uwięzienie Mickiewicza w 1823 roku wraz z jego przyjaciółmi z Towarzystwa Filomatów.
• Akcja rozpoczyna się 1 listopada 1823 w Święto Zmarłych.
• Wydarzenia mają miejsce w Wilnie, Warszawie oraz okolicach Lwowa.
• Prolog natomiast ma miejsce podczas podróży bohatera do Petersburga.
• Ostatnia scena (scena IX) oraz Ustęp przypisuje się na rok 1824.

Dziady cz. III — budowa utworu

• Dziady cz. III to dramat romantyczny.
• Dzieło łączy w sobie elementy różnych rodzajów literackich.
• Znajdziemy tutaj cechy dramatu (dialogi, monologi, podział na akty i sceny, didaskalia).
• Cechy typowe dla liryki (pieśni, improwizacje, wiersz „Do przyjaciół Moskali”).
• Elementy epickie — bajka o diable i zbożu, opowiadania Kaprala, Sobolewskiego oraz Ustęp.
• Połączenie tych wszystkich „puzzli” nazywamy synkretyzmem rodzajowym i gatunkowym.

Dziady cz. III — dramat romantyczny

• Utwór ma otwartą strukturę i luźną kompozycję.
• Dziady cz. III zrywają z antycznymi zasadami decorum, trzech jedności.
• Występuje typowy bohater romantyczny, który z wybitnej, egoistycznej jednostki, poprzez metamorfozę, staje się wielkim patriotą.
• Zauważamy też wątek psychomachii, siły dobra i zła walczą o duszę człowieka.
• Dziady cz. III to dramat niesceniczny, trudno go pokazać na deskach teatru.
• Utwór posiada sceny metafizyczne, np. Widzenie Ewy, Widzenie Księdza Piotra.

Konrad — główny bohater Dziadów cz. III

• Postać Konrada odgrywa kluczową rolę w dramacie Dziadów cz. III.
• Jako główny bohater, Konrad symbolizuje dążenie do wolności, bunt przeciwko uciskowi oraz poszukiwanie prawdy. 
• Jego postać jest również związana z motywem mesjanizmu, który odgrywa ważną rolę w całym cyklu Dziadów.
• Zmiana z Gustawa w Konrada dokonuje się w Prologu – „Umarł Gustaw, narodził się Konrad”.
• Jeszcze jako Gustaw, bohater odznaczał się cechami typowymi dla romantycznego kochanka.

ODBIERZ DARMOWE PRÓBKI NOTATEK PDF DO MATURY Z JĘZYKA POLSKIEGO JUŻ TERAZ!

Dziady cz. III — bohaterowie

• Ksiądz Piotr — to zakonnik, bernardyn, bardzo pokorny wobec Boga. Przepędza przez egzorcyzmy złe duchy z ciała Konrada. Otrzymuje on od Boga wizję przyszłości Polski oraz innych bohaterów (np. śmierć Doktora).
• Senator Nowosilcow — człowiek cara, despotyczny, krwawy, nieczuły. Prześladuje polską młodzież w Wilnie, jego współpracownicy to: Bajkow, Pelikan, Doktor, Botwinko.
• Pani Rollison — biedna wdowa, niewidoma, jest matką uwięzionego Rollisona, przychodzi błagać Senatora o uwolnienie syna.
• Więźniowie — grupa patriotów, którzy towarzyszą Konradowi, wśród nich znajdują się: Tomasz, Feliks, Żegota, Jan Sobolewski, Jankowski, Ksiądz Lwowicz.
• Piotr Wysocki — patriota w salonie warszawskim, porównuje naród polski do lawy.
• Towarzystwo stolikowe — ludzie w salonie warszawskim, zdrajcy narodu, podporządkowani carowi, obojętni na losy swojej ojczyzny.

Dziady cz. III — plan wydarzeń

1. Zmiana Gustawa w Konrada w więzieniu — z romantycznego kochanka we wieszcza, walczącego o wolność ojczyzny.
2. Więźniowie spotykają się w Wigilię.
3. Jan Sobolewski opowiada o wywózkach więźniów.
4. Konrad śpiewa pieśń o zemście.
5. Konrad walczy z Bogiem.
6. Ksiądz Piotr odprawia egzorcyzmy nad ciałem Konrada.
7. Ksiądz Piotr ma wizję Polski, która jest Chrystusem narodów.
8. Kosmopolityzm i obojętność środowisk warszawskich (towarzystwo stolikowe) — akcja w salonie.
9. Historia torturowanego Cichowskiego.
10. Bal u Senatora.
11. Przesłuchanie Piotra u Nowosilcowa.
12. Pani Rollison u Senatora i powrót zrozpaczonej matki.
13. Śmierć Doktora (przewidziana przez ks. Piotra).
14. Konrad spotyka Konrada prowadzonego na przesłuchanie.
15. Noc Dziadów.

Dziady cz. III — streszczenie szczegółowe

Prolog — Dziady cz. III streszczenie

Dziady cz. III rozpoczynają cytaty z Ewangelii świętego Mateusza, które przypominają czasy męczeństwa pierwszych chrześcijan na świecie.

Przedmowa autora pokazuje relacje Polaków i Rosjan przed wybuchem powstania, pojawia się także wizja Polski jako męczennika.

Do losów bohatera przenosimy się w Prologu, kiedy to Gustaw jest więźniem zamkniętym w celi klasztoru Bazylianów w Wilnie za działalność spiskową.

We śnie objawia mu się Anioł Stróż, który czuwa nad jego spokojem, jednak myśli bohatera wciąż są pełne obaw.

W pewnym momencie mężczyzna się budzi, w jego duszy toczy się walka duchów (dobrych i złych) o jego duszę.

Aniołowie obwieszczają uwolnienie bohatera, wtedy on podchodzi do ściany, na której pisze: „Bogu Najlepszemu, Najwyższemu. Umarł Gustaw 1 listopada 1823. Tu Narodził się Konrad, 1 listopada 1823”.

Scena I — Dziady cz. III

Trwają rozmowy we więzieniu na temat prześladowań polskiej młodzieży. Ta scena toczy się w noc wigilijną. Żegota oraz Tomasz opowiadają o formach przeprowadzania śledztw — okazuje się, że przesłuchania toczą się tajnie, nikt nie jest w stanie dowiedzieć się, za co jest oskarżony.

Młodzi chłopcy (jak wynika z relacji Jana Sobolewskiego) są wywożeni na Syberię.  

Żegota opowiada bajkę o diable o zbożu, z której płynie morał, że:

Następie głos zabiera Feliks, który dostrzega, że Konrad zaczyna się czerwienić i prowadzić pieśń, której refren bluźnierczo brzmi: „Zemsta na wroga, z Bogiem i choćby mimo Boga!”.

Teraz jesteśmy świadkami Małej Improwizacji, w której Konradowi wydaje się, że wznosi się nad ziemie i porównuje się do orła, uważa się za proroka, ale mdleje i zostaje zostawiony przez więźniów samotnie.

Scena II — Dziady cz. III

Tym razem samotny Konrad rozpoczyna Wielką Improwizację, w której rozważa poczucie wyższości nad innymi ludźmi, skarży się na niezrozumienie roli poety. Uważa się za równego Bogu.

Od pewnego momentu monologu zaczyna się przewijać także wątek patriotyczny.

W duszy Konrada toczy się walka dobra i zła. Zaczyna wysuwać bluźnierstwa w stronę Boga. Tymi słowami chce sprowokować samego Boga do odpowiedzi. 

Diabeł kończy dopowiedzenie słowem „carem”, to nie Konrad je wypowiada, ponieważ zdaje sobie sprawę, jak wielkie bluźnierstwo miało wypłynąć z jego ust.

Scena III — Dziady cz. III

Kapral woła do celi Konrada, który wciąż majaczy, księdza Piotra. W tym czasie główny bohater ma wizję torturowanego przyjaciela Rollisona, uwięzionego w klasztorze ojców dominikanów.

Konrad myślami chce skontaktować się z przyjacielem, „telepatycznie” zachęca go do popełnienia samobójstwa i skoku przez okno.

Ksiądz Widzi, że ciałem i duszą Konrada władza szatan, zaczyna prowadzić nad nim egzorcyzmy. 

Gdy Konrad dochodzi do siebie, oznajmia księdzu, że był w momencie opętania bardzo pyszny i zachęcał swojego przyjaciela Rollisona do odebrania życia.

Piotr modli się za Konrada, a aniołowie wstawiają się za bohaterem u Boga.

Scena IV — Dziady cz. III (Sen Ewy)

Tutaj odbywa się metafizyczne widzenie młodej Ewy. Dziewczyna modli się za ojczyznę, jej obrońców i Konrada. W pewnym momencie ukazuje jej się Maryja z dzieciątkiem w otoczeniu kwiatów. 

Scena V — Dziady cz. III (Widzenie ks. Piotra)

Teraz przenosimy się do celi księdza Piotra, który modli się i leży krzyżem. W pewnym momencie Bóg przedstawia mu widzenie o przyszłości Polski.

Car zostaje porównany do Heroda. Pojawia się także, jedno dziecko, któremu udało się uciec od rzezi niewiniątek. 

Piotr błaga Boga, żeby obrońca narodu zjawił się szybko.

W widzeniu losy Polski zostają porównane do męki Chrystusa na krzyżu. Polska (Jezus) niewinnie zostaje ukrzyżowana w białej szacie, a jej śmierć opłakuje Wolność. 

Scena VI — Dziady cz. III (Sen Senatora)

W tej scenie poznajemy prawdziwe zamiary Senatora Nowosilcowa, który pragnie zaszczytów, chwały i uznania cara. 

Podczas snu jego duszą zajmują się diabły, dręczą go wizjami.

Najpierw Senator widzi siebie wokół ludzi, którzy bardzo go pochlebiają, ale później wszyscy zaczynają go opuszczać ze słowami: „Senator wypadł z łaski, z łaski Imperatora”.

Scena VII — Dziady cz. III (salon warszawski)

Akcja toczy się w salonie warszawskim, zebrani bohaterowie podzieleni są na dwie grupy:

• towarzystwo stolikowe (arystokraci, wysocy urzędnicy, poddani wobec zaborców, obojętni na losy ojczyzny)
• towarzystwo przy drzwiach (dyskutują o represjach cara i aresztowaniach polskiej młodzieży)

Adolf z towarzystwa przy drzwiach opowiada o Cichowskim, młodym patriocie, który został porwany w niejasnych okolicznościach i przez wiele lat torturowany.

Po wypuszczeniu stał się zupełnie innym człowiekiem — obłąkanym, nieufnym, wycofanym, podupadłym na zdrowiu. 

Zachowanie zebranych (jedni przejmują się losem Polaków, drudzy dyskutują w tym czasie o sztuce klasycznej i nie obchodzą ich losy Polski) komentuje Piotr Wysocki słowami: 

Scena VIII — Dziady cz. III

Akcja toczy się u Senatora w siedzibie w Wilnie. Nowosilcow razem ze swoimi współpracownikami tworzy nieprawdziwe oskarżenia obciążające Polaków. 

Ludzie Senatora posłusznie wykonują wszystkie polecenia despoty, sami wobec siebie są natomiast nieufni.

Pojawia się także wątek Rollisona, który podczas śledztwa został potężnie pobity.

Z więźniem chce spotkać się jego matka, która błaga o widzenie i ułaskawienie dla syna, jednak Nowosilcow bez przerwy ją zbywa kłamstwami. 

Ksiądz Piotr wstawia się za wdową i chce zobaczyć się z więźniem, Nowosilcow się zgadza, ale jednocześnie po cichu rozkazuje swoim służącym zamknąć wdowę w celi.

Senator wzywa do siebie Księdza Piotra i przesłuchuje go, jednak zakonnik milczy. W momencie, gdy jeden z lokajów senatora policzkuje go, Piotr przepowiada śmierć doktora. 

Kolejna część tej sceny to Bal u Senatora, słychać uderzenie pioruna, a na salę wchodzi Rollisonowa, która obwinia Senatora za wyrzucenie jej syna z okna.

Pociesza ją ksiądz Piotr, który mówi, że syn na szczęście jest ranny, ale żyje. 

Pelikan (sługus Senatora) donosi, że Doktor umarł rażony piorunem (przepowiednia Piotra). Nowosilcow przerażony pozwala na widzenie z Rollisonem.

Gdy Ksiądz Piotr wychodzi z gabinetu Senatora, widzi Konrada prowadzonego na przesłuchanie.

Scena IX — Dziady cz. III (Noc Dziadów)

Dzień Zaduszny, cmentarz. Kobieta prosi guślarza o wywołanie ducha jej ukochanego, który zmarł. Zjawiają się duchy Bajkowa oraz Doktora, jej kochanka nie widać.  

Lecz nagle pojawiają się wozy lecące, a w jednym z więźniów kobieta rozpoznaje swojego ukochanego (w czarnym stroju i plamą na czole), prosi Boga o uleczenie dla niego.

Ustęp — Dziady cz. III

Ustęp jest epicką częścią Dziadów, opisuje podróż zesłańców do Rosji:

• Droga do Rosji — bezludny, dziki krajobraz, bez historii i zakorzenionej kultury. 
• Przedmieścia stolicy — wędrowiec widzi piękne pałace, pełne przepychu, zbudowane są z pieniędzy krwawych ofiar obrońców narodów, które podbiła Rosja.
• Petersburg — miasto, które powstało z krwi ofiar i krzywdy ludzi.
• Pomnik Piotra Wielkiego — wieszcz ruskiego narodu opowiada o carze.
• Przegląd wojska — na mrozie trwa parada wojska, pokazująca wielkość cara, w satyryczny sposób Mickiewicz pokazuje naród rosyjski — porównuje go do wróbli i psów spuszczonych ze smyczy.
• Oleszkiewicz — Polak, który prorokuje karę cara (car to człowiek diabła).

Wielka improwizacja — kluczowy moment w “Dziady cz. III“

• Wielka improwizacja to jeden z najbardziej znanych fragmentów Dziadów cz. III, stanowiący kluczowy moment dla rozwoju fabuły i postaci Konrada. 
• W tej scenie Konrad wygłasza monolog, w którym wyraża swoje dążenia, bunt i duchowe poszukiwania. 
• Wielka improwizacja jest również ważnym elementem analizy tematyki utworu, ukazując dylematy i konflikty wewnętrzne głównego bohatera.

Prześladowanie Polski i Litwy w “Dziady cz. III“

• W Dziadach cz. III Adam Mickiewicz porusza tematykę prześladowania Polski oraz prześladowania Litwy, ukazując je jako narody walczące o swoją wolność i tożsamość. 
• W swoim dramacie Mickiewicz przedstawia te kwestie w sposób symboliczny, odwołując się do motywów takich jak więzienie i niewola, mesjanizm oraz walka o wolność w kontekście narodowej sprawy.

Więzienie i niewola jako symbole prześladowania w “Dziady cz. III“

• W Dziadach część III, więzienie i niewola są użyte jako symbole prześladowania narodów polskiego i litewskiego. 
• Więzienie, w którym odbywa się akcja dramatu, jest metaforą ucisku i utraty wolności, które dotykają bohaterów utworu. 
• Niewola, z kolei, symbolizuje duchowe uwięzienie, wynikające z utraty tożsamości narodowej i kulturowej.

ODBIERZ DARMOWE PRÓBKI NOTATEK PDF DO MATURY Z JĘZYKA POLSKIEGO JUŻ TERAZ!

Mesjanizm i walka o wolność w kontekście narodowej sprawy

• Mesjanizm to jeden z kluczowych motywów w Dziadach cz. III, który odnosi się do walki o wolność oraz narodowej sprawy. 
• Mickiewicz przedstawia Polskę i Litwę jako narody wybrane, którym przypisuje szczególną rolę w dziejach świata. 
• W utworze mesjanizm jest wyrażony poprzez postać Konrada, który symbolizuje dążenie do wolności i buntu przeciwko uciskowi.

Rola księdza Piotra w “Dziady cz. III“

• W dramacie Adama Mickiewicza ksiądz Piotr odgrywa istotną rolę, wpływając na rozwój fabuły i losy głównego bohatera, Konrada. 
• Jego postać jest wielowymiarowa, a jego działania mają kluczowe znaczenie dla przebiegu wydarzeń.
• Ksiądz Piotr to postać o wielu twarzach, które ukazują różne aspekty jego osobowości. 
• Jako duchowny, ksiądz Piotr czuwa nad duchowym życiem więźniów, odprawia modlitwy i prosi o wsparcie anioły. 
• Jednocześnie, ksiądz Piotr dostrzega niesprawiedliwość i ucisk, którym poddawani są więźniowie, i stwierdza, że walka o wolność jest słuszną sprawą. 

Modlitwa księdza Piotra — analiza i znaczenie

Modlitwa księdza Piotra stanowi ważny element dramatu, ukazując jego duchową stronę i wpływ na losy bohaterów. W modlitwie ksiądz Piotr prosi Boga o opiekę nad więźniami i o wybaczenie ich grzechów. Jednocześnie, modlitwa ta stanowi wyraz buntu przeciwko niesprawiedliwości i uciskowi, co wpływa na dalsze wydarzenia w utworze. Ksiądz Piotr przepowiada również, że czas niewoli dobiegnie kresu przez obrońcę narodu, co daje nadzieję na lepsze jutro.

Konflikt wewnętrzny Konrada w Dziady cz. III

• W trakcie analizy dramatu Adama Mickiewicza warto zwrócić uwagę na konflikt wewnętrzny Konrada, który wpływa na jego postać i rozwój fabuły. 
• Winy Konrada oraz jego introspekcja i refleksja są kluczowe dla zrozumienia jego duchowej walki, a pieśń śpiewana przez niego oraz motyw ran bohatera dodatkowo podkreślają jego wewnętrzne zmagania.
• Bohater zdaje sobie sprawę z popełnionych błędów (pychy wobec Boga) i zastanawia się nad swoją rolą w walce o wolność – staje się patriotą.

Senator Nowosilcow — reprezentant władzy rosyjskiej

• Postać senatora Nowosilcowa jest istotna dla analizy władzy rosyjskiej w Dziadach cz. III.
• Jako reprezentant rosyjskiego rządu, Nowosilcow wprowadza politykę opresji i prześladowania wobec Polaków i Litwinów. 
• Jego postać ukazuje bezwzględność i okrucieństwo władzy rosyjskiej, a także jej dążenie do utrzymania dominacji nad podbitymi narodami.

ODBIERZ DARMOWE PRÓBKI NOTATEK PDF DO MATURY Z JĘZYKA POLSKIEGO JUŻ TERAZ!

Egzorcyzmy i widzenie Ewy — duchowy wymiar utworu Dziady cz. III

• W Dziadach cz. III, egzorcyzmy oraz widzenie Ewy stanowią ważne elementy, które wpływają na duchowy wymiar dramatu.
• Egzorcyzmy, przeprowadzane przez księdza Piotra, mają na celu uwolnienie dusz zmarłych od cierpienia i zła oraz uratowanie Konrada. 
• Widzenie Ewy, z kolei, ukazuje duchowy świat, w którym kobieta doświadcza wizji Maryi wraz z dzieciątkiem.
• Konflikt wewnętrzny Konrada, głównego bohatera Dziadów cz. III, jest ściśle związany z metafizyczną problematyką dramatu. 
• Duchowa walka Konrada dotyczy jego relacji z Bogiem, własnej tożsamości oraz dążenia do wolności i sprawiedliwości.

Matura 2024 – darmowe próbki notatek i pełny pakiet

• Z wielką przyjemnością zachęcam wszystkich zainteresowanych do pobrania zupełnie darmowych próbek notatek do matury z języka polskiego dostępnych na naszej stronie w zakładce Darmowe materiały.
• Nasze opracowania są starannie przygotowane i stanowią doskonałe narzędzie do przygotowań przed egzaminem maturalnym.
• Chcesz otrzymać darmowy dysk z ponad 30 plikami PDF do matury? – podbijaj śmiało w wiadomości prywatnej na INSTAGRAMIE.
• Dla tych, którzy są zdecydowani i chcą mieć pełen dostęp do naszych materiałów, serdecznie zapraszamy do odwiedzenia naszego sklepu.
• Tam można nabyć pełne opracowania i kompleksowe notatki do matury z polskiego PDF, a cena za jedno opracowanie wynosi zaledwie około 60 groszy.
• To wyjątkowo korzystna oferta, która umożliwia zdobycie cennych materiałów edukacyjnych za niewielką opłatą.

Dziady cz. III – pytania jawne

1. Czym dla człowieka może być wolność? Omów zagadnienie na podstawie Dziadów części III Adama Mickiewicza. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.
2. Losy młodzieży polskiej jako temat utworu literackiego. Omów zagadnienie na podstawie Dziadów części III Adama Mickiewicza. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.
3. Mesjanizm jako romantyczna idea poświęcenia. Omów zagadnienie na podstawie Dziadów części III Adama Mickiewicza. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.
4. Postawy społeczeństwa polskiego wobec zaborcy. Omów zagadnienie na podstawie Dziadów części III Adama Mickiewicza. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.
5. Walka dobra ze złem o duszę ludzką. Omów zagadnienie na podstawie Dziadów części III Adama Mickiewicza. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.
6. Różne postawy bohaterów literackich wobec Boga. Omów zagadnienie na podstawie Dziadów części III Adama Mickiewicza. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.
7. Funkcje snu i widzenia w utworze literackim. Omów zagadnienie na podstawie Dziadów części III Adama Mickiewicza. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.
8. Motywy biblijne i ich znaczenie w utworze literackim. Omów zagadnienie na podstawie Dziadów część III Adama Mickiewicza. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.