Dobro własne czy dobro ogółu – człowiek w sytuacji wyboru (Konrad Wallenrod)

Nie da się jednoznacznie określić, który wybór  (pomiędzy dobrem własnym a dobrem ogółu) jest właściwy i słuszny. Wiele zależy od kontekstu, wartości i okoliczności, w jakich znajduje się człowiek. 

Historia pełna jest przykładów bohaterów, którzy w różny sposób podchodzili do tego dylematu. Niektórzy, kierując się własnymi ambicjami czy potrzebami, skupiali się na sobie, ignorując potrzeby innych. 

Inni natomiast, przyjmując postawę niemal prometejską, poświęcali własne dobro na rzecz dobra ogółu. W literaturze znajdujemy wiele postaci, które stawały przed takimi wyborami – zarówno tych, którzy ulegali egoistycznym skłonnościom, jak i tych, którzy wybierali drogę poświęcenia dla innych.

ODBIERZ DARMOWE PRÓBKI NOTATEK PDF DO MATURY Z JĘZYKA POLSKIEGO JUŻ TERAZ!

Dobro własne czy dobro ogółu – człowiek w sytuacji wyboru – pełne pytanie jawne

Dobro własne czy dobro ogółu – człowiek w sytuacji wyboru. Omów zagadnienie na podstawie Konrada Wallenroda Adama Mickiewicza. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Dobro własne czy dobro ogółu – człowiek w sytuacji wyboru — skąd brać konteksty?

• Konrad Wallenrod
• Potop
• Mit o Prometeuszu
• Antygona
• Balladyna
• Zbrodnia i kara
• Odprawa posłów greckich

Matura ustna — przydatne linki

Zanim zaczniemy jak rozważać dylemat dobro własne czy dobro ogółu – człowiek w sytuacji wyboru, chcę przekazać Ci kilka ważnych miejsc, do których warto zajrzeć przed maturą ustną z języka polskiego.

• Lista pytań jawnych na maturę ustną z języka polskiego
• Przykładowe wypowiedzi na 100% – matura ustna

Dobro własne czy dobro ogółu – człowiek w sytuacji wyboru (Konrad Wallenrod)

Konrad Wallenrod, bohater poematu Adama Mickiewicza, jest postacią, która w dramatyczny sposób zmuszona jest do dokonania wyboru między dwoma najważniejszymi wartościami w swoim życiu: miłością do ukochanej Aldony a lojalnością wobec ojczyzny, Litwy. 

Jako dziecko, Konrad, wtedy jeszcze jako Walter Alf, został porwany przez Krzyżaków i wychowywany w duchu ich surowych zasad. Jednak mimo życia wśród wrogów, duch patriotyzmu nie został w nim stłumiony dzięki pieśniarzowi Halbanowi, który zaszczepił w nim miłość do ojczyzny i nienawiść do najeźdźców. Dorosły Konrad postanawia poświęcić wszystko, co ma najcenniejszego – swoją miłość, osobiste szczęście i uczciwość – by wyzwolić Litwę spod krzyżackiego jarzma.

Jego plan jest zarówno genialny, jak i przerażający – decyduje się na zdradę Zakonu Krzyżackiego od wewnątrz. Aby zdobyć zaufanie Krzyżaków, podejmuje się wielu moralnie wątpliwych czynów, manipulując i oszukując, by w końcu stać się jednym z ich dowódców. Konrad doskonale zdaje sobie sprawę, że jego działanie, choć z jednej strony patriotyczne, jest z drugiej strony głęboko nieetyczne. Zdradza tych, którzy obdarzyli go zaufaniem, a jego działania prowadzą do śmierci tysięcy ludzi, zarówno jego wrogów, jak i rodaków.

Największą ofiarą, jaką ponosi Konrad, jest rezygnacja z miłości do Aldony, którą pozostawia, by poświęcić się swojej misji. Jego decyzja jest heroiczna, ale też skrajnie tragiczna. Konrad zdaje sobie sprawę, że jego wybór oznacza samotność, cierpienie i ostatecznie – śmierć. Jest świadom, że po dokonaniu swego planu, nie ma już dla niego powrotu do normalnego życia ani do ukochanej. Miłość, która mogłaby być dla niego źródłem szczęścia, staje się dla niego jedynie bolesnym wspomnieniem.

Dylemat Konrada stawia pytania o granice patriotyzmu i moralności. Czy cel uświęca środki? Czy dla dobra ojczyzny można poświęcić wszystko, nawet własną uczciwość i miłość? Konrad odpowiada na te pytania swoim życiem. Wybiera ojczyznę, ale za tę decyzję płaci najwyższą cenę. Jego los kończy się tragicznie, gdy jego tożsamość wychodzi na jaw, Konrad popełnia samobójstwo, nie chcąc, by jego śmierć była w rękach wrogów. Aldona, która czekała na niego, także nie wytrzymuje tego bólu i umiera wkrótce po nim, co dodatkowo podkreśla tragizm tej historii.

Historia Konrada Wallenroda jest więc nie tylko opowieścią o patriotyzmie i poświęceniu, ale także o niszczycielskiej sile wyborów, które stawiają człowieka w sytuacji bez wyjścia. Jego dylemat pokazuje, jak trudne i bolesne mogą być decyzje podejmowane w imię wyższych wartości, a także jak wielkie są konsekwencje, gdy miłość i lojalność wobec ojczyzny stają się nie do pogodzenia.

Dobro własne czy dobro ogółu – człowiek w sytuacji wyboru (Potop)

Andrzej Kmicic, bohater powieści Henryka Sienkiewicza Potop, jest postacią, która przechodzi głęboką wewnętrzną przemianę, przechodząc drogę od młodego, egoistycznego szlachcica do prawdziwego patrioty gotowego poświęcić się dla dobra ojczyzny. 

Na początku powieści Kmicic jawi się jako młody, pełen temperamentu szlachcic, który nie stroni od awantur, hulanek i popisów rycerskiej odwagi. Jest człowiekiem impulsywnym, skupionym na własnych pragnieniach i ambicjach, a jego czyny często prowadzą do konfliktów i sporów. Jego reputacja wśród szlachty jest zła, co zaczyna wpływać na jego życie osobiste, zwłaszcza na relacje z ukochaną Oleńką, która pragnie, aby Kmicic zmienił swoje postępowanie.

Miłość do Oleńki staje się dla Kmicica pierwszym impulsem do refleksji nad własnym życiem i postępowaniem. Jednak jego droga do zmiany nie jest łatwa. W wyniku swoich działań, w tym związania się z wojskami księcia Janusza Radziwiłła, który okazuje się zdrajcą, Kmicic traci szacunek i zaufanie społeczeństwa. Znieważony i uznany za zdrajcę, Kmicic staje przed wyborem: albo pogodzić się z hańbą, albo spróbować odkupić swoje winy poprzez walkę za ojczyznę.

Wybiera drugą drogę, decydując się na służbę ojczyźnie i podjęcie działań, które przywrócą mu honor i szacunek. Kmicic zaczyna walczyć z najeźdźcami szwedzkimi, wykazując się odwagą i poświęceniem, zwłaszcza w obronie Jasnej Góry, która staje się symbolem oporu przeciwko wrogowi. Jego przemiana z egoistycznego awanturnika w oddanego patriotę jest głęboka i autentyczna – Kmicic przestaje myśleć o własnym interesie, a zaczyna działać na rzecz dobra ogółu.

Kluczowym momentem jego przemiany jest także decyzja o ocaleniu króla Jana Kazimierza. W ten sposób Kmicic udowadnia, że stał się prawdziwym patriotą, gotowym poświęcić wszystko dla ojczyzny, nawet jeśli oznacza to walkę z dawnymi przyjaciółmi i wrogami, którzy wcześniej byli mu bliscy. Jego heroiczne czyny sprawiają, że społeczeństwo zaczyna go postrzegać inaczej – z człowieka znienawidzonego i pogardzanego staje się bohaterem narodowym.

Kmicic zostaje ostatecznie oczyszczony z zarzutów zdrady i zyskuje ponownie szacunek oraz miłość Oleńki. Jego historia pokazuje, że droga do prawdziwego patriotyzmu nie zawsze jest prosta i łatwa, ale że możliwa jest przemiana, jeśli człowiek potrafi dostrzec błędy swojego postępowania i ma odwagę je naprawić. Kmicic jest symbolem odkupienia, walki o honor i pokazuje, że nawet największy grzesznik może stać się bohaterem, jeśli wybierze dobro ogółu ponad własne egoistyczne pragnienia.

Jego losy są jednocześnie świadectwem, że patriotyzm to nie tylko deklaracje, ale przede wszystkim konkretne czyny, które wymagają odwagi, poświęcenia i gotowości do rezygnacji z własnych korzyści na rzecz wyższego dobra. Andrzej Kmicic przechodzi tę trudną drogę, pokazując, że prawdziwe bohaterstwo rodzi się z trudnych wyborów i zmagań, a patriotyzm to przede wszystkim odpowiedzialność za losy swojego kraju i ludzi, którzy w nim żyją.

ODBIERZ DARMOWE PRÓBKI NOTATEK PDF DO MATURY Z JĘZYKA POLSKIEGO JUŻ TERAZ!

Dobro własne czy dobro ogółu – człowiek w sytuacji wyboru (Odprawa posłów greckich)

W dramacie Odprawa posłów greckich Jana Kochanowskiego kluczowym wątkiem jest decyzja Parysa, syna króla Priama, która ostatecznie prowadzi do upadku Troi. Jego wybór, wynikający z egoistycznych pobudek, staje się tragicznym przykładem tego, jak osobiste pragnienia mogą przynieść katastrofalne konsekwencje dla całego państwa.

Parys, będący jednym z synów Priama, króla Troi, jest postacią kierującą się przede wszystkim swoimi namiętnościami i pragnieniami. Zafascynowany Heleną, żoną Menelaosa, króla Sparty, decyduje się na jej porwanie, co staje się bezpośrednią przyczyną wybuchu wojny trojańskiej. Parys nie tylko lekceważy obowiązki względem swojego państwa, ale przede wszystkim przedkłada swoje osobiste szczęście nad dobro Troi i jej mieszkańców.

Kiedy do Troi przybywają greccy posłowie z żądaniem zwrócenia Heleny, Parys, mimo oczywistych konsekwencji, odmawia jej oddania. Jego decyzja jest aktem skrajnego egoizmu, który nie uwzględnia dobra wspólnego ani przyszłości państwa. Parys wybiera miłość do Heleny ponad pokój i bezpieczeństwo Troi, ignorując fakt, że jego czyn naraża na niebezpieczeństwo nie tylko jego samego, ale także cały naród.

Król Priam, który mógłby powstrzymać swojego syna i zapobiec nadchodzącej tragedii, niestety ulega jego prośbom i postanawia wspierać jego decyzję. Mimo że starsi doradcy (w tym Antenor) i obywatele Troi zdają sobie sprawę z zagrożenia, jakie niesie ze sobą decyzja Parysa, król, kierowany ojcowskimi uczuciami oraz strachem przed buntem syna, nie podejmuje działań, które mogłyby ocalić miasto.

Egoizm Parysa, jego niezdolność do spojrzenia poza własne pragnienia, oraz słabość Priama, który nie potrafi postawić dobra państwa ponad osobistymi uczuciami, stają się głównymi przyczynami upadku Troi. Zlekceważenie moralnych i politycznych obowiązków wobec wspólnoty, wynikające z tego rodzaju decyzji, prowadzi do wojny, która kończy się całkowitym zniszczeniem miasta.

Odprawa posłów greckich w ten sposób staje się nie tylko opowieścią o starożytnej tragedii, ale także ostrzeżeniem przed skutkami egoizmu i braku odpowiedzialności u osób sprawujących władzę. 

Kochanowski, przedstawiając tę historię, pokazuje, jak niebezpieczne mogą być decyzje podejmowane w oderwaniu od szerszego kontekstu społecznego i politycznego (analogia do Rzeczypospolitej).

Wojna trojańska, która wybucha w wyniku decyzji Parysa, staje się symbolem upadku moralności i rozkładu społecznego, jaki następuje, gdy jednostki przedkładają swoje prywatne interesy nad dobro ogółu. Konsekwencje tych działań są nieodwracalne – Troja zostaje zniszczona, a jej mieszkańcy ponoszą tragiczną karę za błędy swoich przywódców.

Historia Parysa jest przykładem na to, że nieodpowiedzialne decyzje, podjęte w imię egoistycznych pobudek, mogą zniszczyć nawet najpotężniejsze imperia. Upadek Troi to nie tylko wynik siły zewnętrznych wrogów, ale przede wszystkim wewnętrznej słabości, braku jedności i moralnej zapaści, której symbolami stają się zarówno Parys, jak i Priam.

Dobro własne czy dobro ogółu – człowiek w sytuacji wyboru (Prometeusz)

Mit o Prometeuszu jest jednym z najbardziej poruszających i symbolicznych opowieści w mitologii greckiej, przedstawiającym postać tytana, który dla dobra ludzkości poświęcił własne bezpieczeństwo i wolność. Prometeusz stał się symbolem altruizmu, odwagi oraz walki o postęp i dobro człowieka, mimo że jego czyny sprowadziły na niego surową karę od bogów.

Według mitu, ludzkość, stworzona przez bogów, żyła w pierwotnym stanie, pozbawiona wiedzy, umiejętności i środków do przetrwania. Widząc ich trudne położenie, Prometeusz postanowił dać ludziom coś, co odmieni ich los – ogień. Ogień, będący symbolem cywilizacji, postępu i rozwoju, pozwolił ludziom nie tylko na ochronę przed zimnem i dzikimi zwierzętami, ale także na rozwój rzemiosła, sztuki, nauki i technologii. Był to dar, który podniósł ludzkość z poziomu dzikich istot do stworzeń zdolnych do tworzenia kultury i cywilizacji.

Prometeusz wiedział, że jego czyn będzie postrzegany jako zdrada przez Zeusa, który pragnął, aby ludzie pozostali zależni od bogów, niezdolni do samodzielnego istnienia. Mimo to, tytan zdecydował się na ten krok, kierowany miłością do ludzi i pragnieniem, aby mogli wieść godne życie. Akt przekazania ognia ludziom był nie tylko technologicznym postępem, ale także symbolicznym gestem buntu przeciwko despotyzmowi i ograniczeniom narzucanym przez bogów.

Zeus, wściekły na Prometeusza za jego czyn, postanowił okrutnie go ukarać. Rozkazał przykuć tytana do skały na Kaukazie, gdzie codziennie sęp pożerał jego wątrobę, która odrastała każdej nocy, by cierpienie mogło trwać w nieskończoność. Kara ta była symbolem nie tylko fizycznego cierpienia, ale także niekończącej się męki psychicznej, wynikającej z wiedzy, że jego poświęcenie było świadome i przyniosło zarówno ludziom wielkie dobro, jak i jemu samemu niewyobrażalne cierpienie.

Prometeusz stał się symbolem nie tylko buntu, ale także idei prometeizmu – postawy polegającej na poświęceniu siebie dla wyższego dobra, nawet za cenę własnego cierpienia. Jego historia ukazuje, że postęp i rozwój ludzkości często wiążą się z ofiarą jednostek, które są gotowe przeciwstawić się sile, by przynieść innym korzyści i nowe możliwości.

ODBIERZ DARMOWE PRÓBKI NOTATEK PDF DO MATURY Z JĘZYKA POLSKIEGO JUŻ TERAZ!

Dobro własne czy dobro ogółu – człowiek w sytuacji wyboru (Antygona)

Dramat Antygona autorstwa Sofoklesa jest jednym z najbardziej znaczących utworów literatury starożytnej, który ukazuje fundamentalny konflikt między prawem boskim a ludzkim, a także dramatyczne konsekwencje, jakie wynikają z tego starcia. Główna bohaterka, Antygona, staje przed dylematem moralnym, który zmusza ją do wyboru między posłuszeństwem wobec władzy państwowej a lojalnością wobec boskich praw i obowiązków rodzinnych.

Akcja dramatu rozpoczyna się po bratobójczej walce między dwoma synami Edypa — Eteoklesem i Polinejkesem, którzy zginęli, walcząc o tron Teb. Nowy król Teb, Kreon, ogłasza dekret, zgodnie z którym Eteokles, jako obrońca miasta, zostaje pochowany z należnymi honorami, natomiast Polinejkes, uznany za zdrajcę, ma pozostać niepogrzebany, jako przestroga dla wszystkich, którzy sprzeciwią się władzy państwowej. W starożytnej Grecji odmowa pochówku była jednym z najcięższych przekleństw, ponieważ oznaczała, że dusza zmarłego nie mogła zaznać spokoju po śmierci.

Antygona, siostra Polinejkesa, nie może pogodzić się z decyzją Kreona, widząc w niej naruszenie boskich praw, które nakazują pochowanie zmarłych, niezależnie od ich czynów za życia. Wierzy, że prawo boskie, które jest niezmienne i wieczne, stoi ponad prawem ustanowionym przez ludzi, które może być omylne i niesprawiedliwe. Zdeterminowana, aby wypełnić swoje obowiązki rodzinne i religijne, Antygona decyduje się na pochowanie brata, mimo że wie, iż czyn ten będzie postrzegany jako akt nieposłuszeństwa wobec Kreona i ściągnie na nią surową karę.

Kreon, reprezentujący władzę państwową i prawo ludzkie, stoi na straży porządku i autorytetu w Tebach. Dla niego najważniejsze jest zachowanie władzy i dyscypliny w państwie, dlatego nie może pozwolić na to, by jego dekret został złamany, nawet jeśli oznacza to skazanie na śmierć własnej krewnej. Kreon uważa, że jego prawo jest najwyższą normą, której wszyscy muszą się podporządkować, ponieważ tylko w ten sposób może zapewnić stabilność i bezpieczeństwo w państwie. W jego oczach nieposłuszeństwo Antygony jest nie tylko przestępstwem, ale także zagrożeniem dla porządku społecznego.

Antygona, mimo ostrzeżeń i prób przekonania jej do zmiany decyzji, pozostaje wierna swoim przekonaniom i wypełnia swój obowiązek, wiedząc, że za ten czyn czeka ją śmierć. Jej postawa jest symbolem odwagi i niezłomności, a także gotowości do poświęcenia swojego życia w imię wyższych wartości. Antygona wierzy, że boskie prawo jest nadrzędne wobec prawa ludzkiego, a jej czyn jest aktem posłuszeństwa wobec bogów i lojalności wobec rodziny.

Kreon, trwając przy swoim postanowieniu, skazuje Antygonę na śmierć, co wywołuje lawinę tragicznych wydarzeń. Najpierw jego syn Hajmon, narzeczony Antygony, popełnia samobójstwo, a potem jego żona Eurydyka również odbiera sobie życie z rozpaczy po stracie syna. W końcu Kreon zostaje sam, pogrążony w żalu i poczuciu winy, zdając sobie sprawę, że jego upór i ślepe posłuszeństwo wobec prawa ludzkiego doprowadziły do zagłady jego rodziny.

ODBIERZ DARMOWE PRÓBKI NOTATEK PDF DO MATURY Z JĘZYKA POLSKIEGO JUŻ TERAZ!

Dobro własne czy dobro ogółu – człowiek w sytuacji wyboru (Balladyna)

Dramat Balladyna Juliusza Słowackiego to mroczna opowieść o ambicji, żądzy władzy i bezwzględnym egoizmie, który prowadzi główną bohaterkę do moralnej degradacji i ostatecznej katastrofy. Tytułowa postać, Balladyna, jest symbolem jednostki, która dąży do spełnienia swoich pragnień bez względu na koszty, nie zważając na etyczne normy ani dobro innych ludzi. 

Balladyna jest młodą, piękną kobietą, która marzy o bogactwie, władzy i lepszym życiu. Jej pragnienie wyrwania się z ubogiego, wiejskiego życia i osiągnięcia wyższej pozycji społecznej napędza jej działania, które z każdym krokiem stają się coraz bardziej bezwzględne. Choć na początku dramatycznej opowieści Balladyna wydaje się być jedynie ambitną dziewczyną, szybko okazuje się, że jest gotowa na wszystko, aby osiągnąć swoje cele, nawet na zbrodnię.

Kluczowym momentem w życiu Balladyny jest konkurs o rękę Kirkora, zamożnego księcia, który chce poślubić jedną z córek ubogiej wdowy. Rywalizując z siostrą Aliną, Balladyna dopuszcza się najgorszego – z zimną krwią zabija swoją siostrę, aby zagwarantować sobie zwycięstwo. Ten akt bratobójstwa jest pierwszym krokiem na drodze, która prowadzi Balladynę ku całkowitemu moralnemu upadkowi. Jej czyn, choć początkowo daje jej to, czego pragnęła – małżeństwo z Kirkorem i awans społeczny, staje się zarazem początkiem spirali zbrodni i kłamstw, z której nie ma już odwrotu.

Balladyna nie zatrzymuje się na jednym przestępstwie. Jej egoizm i pragnienie władzy prowadzą ją do kolejnych zbrodni – pozbywa się wszystkich, którzy mogą stanąć na jej drodze do tronu. Z czasem Balladyna nie tylko traci resztki moralności, ale także przestaje odczuwać wyrzuty sumienia. Staje się osobą całkowicie pozbawioną skrupułów, zdolną do najgorszych czynów, byle tylko osiągnąć swój cel. Jej droga na szczyt usiana jest trupami tych, którzy mieli nieszczęście stanąć jej na drodze.

Egoizm Balladyny nie ogranicza się jednak tylko do eliminacji konkurentów. Wstydząc się swojego pochodzenia, wyrzeka się również własnej matki, którą wypędza z zamku. To pokazuje, że Balladyna, w dążeniu do władzy, gotowa jest nie tylko na zbrodnię, ale także na odcięcie się od wszystkiego, co mogłoby przypominać jej o skromnych początkach. Jest to ostateczny dowód na to, że jej ambicje przekształciły się w całkowity egoizm, który przesłania jej wszelkie ludzkie odruchy.

Jednak, jak pokazuje dramat, egoizm i zbrodnia nie mogą pozostać bez kary. Balladyna, osiągnąwszy władzę i zdobywszy koronę, w końcu spotyka swoją sprawiedliwość. W finale dramatu, podczas sprawowania sądów nad innymi, zostaje niespodziewanie skonfrontowana z własnymi zbrodniami. W symbolicznym geście wymierzenia sobie sprawiedliwości, Balladyna, władczyni, która wcześniej decydowała o losie innych, zostaje osądzona przez wyższe siły. Zostaje rażona piorunem – wyrokiem boskiej sprawiedliwości, której nie można uniknąć.

Balladyna, która przez cały dramat była osobą zdolną do popełnienia każdego zła, byle tylko zaspokoić swoje ambicje, ostatecznie staje się ofiarą własnych czynów.

Historia Balladyny jest przestrogą przed niekontrolowaną ambicją i egoizmem. Słowacki w swoim dramacie pokazuje, że dążenie do władzy kosztem innych, bez poszanowania dla moralności i ludzkich więzi, prowadzi do katastrofy. Balladyna, choć przez chwilę triumfuje, ostatecznie przegrywa, gdyż jej sukces jest oparty na zbrodni i krzywdzie innych.

Dobro własne czy dobro ogółu – człowiek w sytuacji wyboru (Zbrodnia i kara)

Raskolnikow to młody, inteligentny student, który z powodu trudnej sytuacji materialnej oraz poczucia alienacji zaczyna rozważać skrajne rozwiązania swoich problemów. Przeżywa kryzys tożsamościowy i społeczny, który prowadzi go do sformułowania teorii, w której ludzie dzielą się na dwie kategorie: zwykłych oraz wyjątkowych. Zwykli ludzie, według Raskolnikowa, muszą przestrzegać zasad moralnych i prawnych, natomiast wyjątkowi mają prawo, a nawet obowiązek, łamać te zasady, jeśli jest to konieczne dla osiągnięcia wyższych celów.

Pod wpływem tej teorii Raskolnikow decyduje się na dokonanie morderstwa starej lichwiarki Alony Iwanowny, której życie uważa za bezwartościowe i szkodliwe dla społeczeństwa. W swoim umyśle usprawiedliwia ten czyn, wierząc, że poprzez zabicie lichwiarki usunie „pasożyta” ze społeczeństwa, a jej majątek wykorzysta w sposób, który przyniesie korzyści jemu oraz innym. Raskolnikow wierzy, że jego czyn jest moralnie uzasadniony, ponieważ cel, który mu przyświeca, jest wyższy.

Jednak po dokonaniu morderstwa Raskolnikow zaczyna odczuwać ciężar swojej decyzji. Zamiast poczucia triumfu i potwierdzenia swojej teorii, doznaje głębokiego rozdarcia wewnętrznego. Czuje ogromne wyrzuty sumienia, które stopniowo doprowadzają go do psychicznego upadku. Zamiast stać się nadczłowiekiem, jakiego sobie wyobrażał, Raskolnikow staje się ofiarą własnych czynów, coraz bardziej pogrążając się w poczuciu winy i lęku przed odkryciem prawdy.

Jego zdrowie psychiczne i fizyczne zaczyna się pogarszać, a samotność, alienacja i izolacja od społeczeństwa stają się coraz bardziej dotkliwe.

Pod wpływem rozmów z różnymi postaciami, w tym z Sonią, młodą kobietą, która sama zmaga się z trudnymi moralnymi wyborami, Raskolnikow zaczyna dostrzegać, że jego teoria była błędna, a jego czyn – mimo że miał na celu dobro – był niewybaczalnym grzechem. 

Ostatecznie Raskolnikow decyduje się na wyznanie swojej zbrodni i poddanie się karze. W akcie tym dostrzega nie tylko konieczność odpokutowania za swoje grzechy, ale także możliwość odnalezienia wewnętrznego spokoju. 

Dobro własne czy dobro ogółu – człowiek w sytuacji wyboru (wnioski)

Bohaterowie literaccy często stają przed trudnym wyborem między dobrem własnym a dobrem ogółu, co prowadzi do skomplikowanych dylematów moralnych i dramatycznych decyzji. Każdy z analizowanych przykładów literackich ukazuje inną stronę tego konfliktu, pokazując, jak różnorodne mogą być konsekwencje takich wyborów:

Konrad Wallenrod to postać, która dla dobra swojego narodu decyduje się na zdradę Zakonu Krzyżackiego, rezygnując z miłości do Aldony. Jego wybór między osobistym szczęściem a wolnością Litwy prowadzi do tragicznego końca – Konrad popełnia samobójstwo, a jego ukochana umiera z rozpaczy. Jego los pokazuje, jak wielkie mogą być konsekwencje poświęcenia własnego dobra dla dobra ogółu, a także jak trudne jest życie w cieniu takich decyzji.

Andrzej Kmicic z Potopu Henryka Sienkiewicza przechodzi drogę od egoizmu i hulaszczego trybu życia do patriotyzmu i poświęcenia dla ojczyzny. Jego przemiana jest dowodem na to, że człowiek może się zmienić, jeśli wybierze dobro ogółu ponad własne korzyści. Kmicic, ratując króla i broniąc Jasnej Góry, odzyskuje honor i miłość Oleńki, co ukazuje, że służba dla narodu może przynieść osobiste szczęście.

W dramacie Odprawa posłów greckich Jana Kochanowskiego, Parys przedkłada własne pragnienia nad dobro Troi, co prowadzi do upadku miasta. Jego egoizm i nieodpowiedzialność, wspierane przez słabość jego ojca — króla Priama, stają się przyczyną katastrofy, ukazując, jak destrukcyjne może być przedkładanie prywatnych interesów nad dobro państwa.

Prometeusz to symboliczne uosobienie poświęcenia dla dobra ludzkości. Przekazując ludziom ogień, mimo wiedzy o konsekwencjach, staje się archetypem bohatera, który cierpi za swoje czyny, ale jego ofiara przynosi ogromne korzyści dla całej ludzkości. Jego historia pokazuje, że dobro ogółu często wymaga ogromnych osobistych wyrzeczeń.

W dramacie Antygona Sofoklesa, tytułowa bohaterka wybiera prawo boskie i obowiązek wobec rodziny ponad prawo ludzkie, narażając się na śmierć. Jej konflikt z Kreonem, który reprezentuje interesy państwa, kończy się tragedią, ukazując, jak dramatyczne mogą być konsekwencje wyboru między różnymi systemami wartości.

Balladyna, bohaterka dramatu Juliusza Słowackiego, to przykład skrajnego egoizmu, który prowadzi do serii zbrodni i ostatecznego upadku. W dążeniu do władzy Balladyna nie waha się popełniać zbrodni, ale jej czyny nie pozostają bezkarne – ostatecznie zostaje ukarana przez siły wyższe. Jej los pokazuje, że przedkładanie własnego dobra nad dobro innych prowadzi do destrukcji i katastrofy.

Raskolnikow ze Zbrodni i kary Fiodora Dostojewskiego próbuje usprawiedliwić morderstwo lichwiarki teorią, że cel uświęca środki. Jego moralne dylematy prowadzą do głębokiego kryzysu psychicznego i ostatecznego zrozumienia, że zło popełnione w imię dobra nie może być usprawiedliwione. Raskolnikow, wyznając swoją winę i poddając się karze, uznaje, że nawet najlepsze intencje nie mogą usprawiedliwiać zbrodni.

Każdy z tych bohaterów literackich staje przed wyborem między dobrem własnym a dobrem ogółu, a ich historie pokazują, że takie decyzje nigdy nie są łatwe i często prowadzą do nieodwracalnych konsekwencji. 

Niektóre postacie poświęcają siebie dla innych, inne wybierają własne korzyści, ale w każdym przypadku ich wybory wpływają na życie zarówno ich samych, jak i otaczających ich ludzi.

ODBIERZ DARMOWE PRÓBKI NOTATEK PDF DO MATURY Z JĘZYKA POLSKIEGO JUŻ TERAZ!

Matura język polski — darmowe próbki notatek i pełny pakiet

Z wielką przyjemnością zachęcam wszystkich zainteresowanych do pobrania zupełnie darmowych próbek notatek do matury z języka polskiego dostępnych na naszej stronie w zakładce Darmowe materiały.

Nasze opracowania są starannie przygotowane i stanowią doskonałe narzędzie do przygotowań przed egzaminem maturalnym.

Chcesz otrzymać darmowy dysk z ponad 30 plikami PDF do matury? – podbijaj śmiało w wiadomości prywatnej na INSTAGRAMIE.

Dla tych, którzy są zdecydowani i chcą mieć pełen dostęp do naszych materiałów, serdecznie zapraszamy do odwiedzenia naszego sklepu.

Tam można nabyć pełne opracowania i kompleksowe notatki do matury z polskiego PDF, a cena za jedno opracowanie wynosi zaledwie około 60 groszy.

To wyjątkowo korzystna oferta, która umożliwia zdobycie cennych materiałów edukacyjnych za niewielką opłatą.

Artykuł zawiera: Dobro własne czy dobro ogółu – człowiek w sytuacji wyboru. Omów zagadnienie na podstawie Konrada Wallenroda Adama Mickiewicza – opracowane pytanie jawne na maturę ustną.