Boska Komedia streszczenie (Dante Alighieri)

Boska Komedia, czyli poemat epicki autorstwa Dante Alighieriego jest jednym z najważniejszych dzieł literatury światowej.

To dzieło napisane na przełomie średniowiecza i renesansu opisuje podróż przez trzy krainy zaświatów: Piekło, Czyściec i Raj.

W Boskiej Komedii znajdziemy nawiązania do średniowiecznych myśli filozoficznych i do teologii, ale też do nurtu renesansowego.

Dante Alighieri napisał dzieło, ponieważ był załamany stanem włoskiego społeczeństwa. Boska Komedia miała być jakby instrukcją i bodźcem do przemiany duchowej.

Dzieło zostało wydane w około 1321 roku. Autor napisał dzieło po włosku, mimo że w średniowieczu dominowała łacina.

Boska komedia jest poematem epickim. To utwór wierszowany o raczej rozbudowanej fabule, ale skupiającym się na głównym wątku (w tym przypadku podróży), zawiera elementy epickie i liryczne.

Jak wspomniałem kilka zdań wcześniej — całość składa się z trzech części: Piekło, Czyściec i Raj. Każda ta część podzielona jest na 33 pieśni.

ODBIERZ DARMOWE PRÓBKI NOTATEK PDF DO MATURY Z JĘZYKA POLSKIEGO JUŻ TERAZ!

Boska Komedia — kilka słów o autorze

Dante Alighieri urodził się w 1265 roku we Florencji. Pochodził dość bogatej rodziny. Był poetą, myślicielem oraz teoretykiem politycznym. 

Mając zaledwie 9 lat, zakochał się w Beatrycze Portinari, swojej rówieśniczce. Była to miłość na całe życie.

Jego życie naznaczone było sporami i walkami politycznymi, zesłaniem w 1302 roku i trudnościami osobistymi, co znalazło odzwierciedlenie w jego dziełach, zwłaszcza w Boskiej Komedii. 

Dante zmarł w 1321 roku w Rawennie, zostawiając po sobie niezatarte ślady w literaturze i kulturze europejskiej.

Boska Komedia — geneza utworu

Boska Komedia powstawała w latach 1307-1321, kiedy Dante przebywał na wygnaniu. 

Inspiracją była dla niego zarówno osobista duchowa podróż, jak i głęboka refleksja nad stanem ludzkiej duszy i społeczeństwa. 

Utwór stanowi odpowiedź na kryzys osobisty oraz polityczny, z którym Dante się zmagał.

Boska Komedia — znaczenie utworu

Dzieło to nie tylko epicki poemat opisujący podróż przez trzy krainy zaświatów, ale także głęboka analiza ludzkiej natury i krytyka ówczesnych realiów społeczno-politycznych. 

Boska Komedia przez wieki inspirowała artystów, filozofów i teologów, dając bogactwo interpretacji i refleksji nad sensem życia i śmierci.

Boska Komedia — poemat epicki

Boska Komedia jest poematem epickim, jednak jej unikalność polega na połączeniu narracji o wędrówce z głębokim przekazem filozoficznym i teologicznym. 

Charakterystyczne dla tego gatunku są obszerne opisy, rozbudowane dialogi, a także wyraźnie zarysowany cel podróży, którym jest dążenie do zbawienia (tak jak w życiu).

ODBIERZ DARMOWE PRÓBKI NOTATEK PDF DO MATURY Z JĘZYKA POLSKIEGO JUŻ TERAZ!

Boska Komedia bohaterowie

Boska Komedia Dantego Alighieriego skupia się na kilku kluczowych postaciach, które pełnią rolę zarówno przewodników, jak i symboli w duchowej podróży poety. 

Każda z tych postaci reprezentuje różne aspekty ludzkiej egzystencji oraz duchowej wiedzy.

Dante Pielgrzym (Boska Komedia)

Dante, główny bohater i zarazem narrator Boskiej Komedii, jest przedstawiony jako pielgrzym, który podróżuje przez zaświaty w poszukiwaniu zbawienia. 

Jest to alter ego samego Dantego Alighieriego, który wplata w postać własne doświadczenia, lęki i nadzieje. 

Jego podróż jest zarówno fizyczna, jak i duchowa. Symbolizuje drogę każdego człowieka przez życie, grzech, pokutę, aż po ostateczne zbawienie. 

Dante jako postać ewoluuje w trakcie podróży — z początkowego strachu i niepewności do głębokiej wiedzy i duchowego oświecenia.

Wergiliusz (Boska Komedia)

Wergiliusz, rzymski poeta i autor Eneidy, jest przewodnikiem Dantego przez Piekło i Czyściec. 

Wybór Wergiliusza nie jest przypadkowy — Dante podziwiał go jako mistrza epickiej poezji. W utworze Wergiliusz symbolizuje rozum ludzki oraz wiedzę klasyczną, które są niezbędne, ale niewystarczające do osiągnięcia pełnego zrozumienia duchowego. 

Jako przewodnik jest cierpliwy, mądry i wspierający, pomagając Dante zrozumieć naturę grzechów, które obserwują, oraz drogę do pokuty.

Oprowadza Dantego i chroni przed zagrożeniami. Tłumaczy mu wszystkie etapy podczas wędrówki, dzięki niemu narrator dojrzewa, dostrzega więcej i się rozwija.

Beatrycze (Boska Komedia)

Beatrycze, ukochana Dantego, występuje w Boskiej Komedii jako jego przewodniczka przez Raj. 

W życiu Dantego była inspiracją do pisania poezji, a w utworze symbolizuje teologiczną wiedzę i miłość boską, która prowadzi dusze do Boga. 

Jej rola w utworze jest kluczowa — prowadzi ona Dantego do ostatecznego zrozumienia i zjednoczenia z Boską miłością, co jest celem każdej ludzkiej duszy. 

Beatrycze jest również przedstawiona jako postać o niezwykłej urodzie i czystości, co podkreśla jej boską naturę.

To ziemska ukochana narratora, jest jego motywacją do podróży i można powiedzieć, że dzięki niej przeżywa oczyszczenie i dochodzi do końca wędrówki.

Św. Bernard (Boska Komedia)

Św. Bernard z Clairvaux, ostatni z przewodników Dantego, pojawia się w ostatnich kręgach Raju.

Jako święty znany ze swojej głębokiej pobożności i mistycyzmu, Bernard jest idealnym przewodnikiem do najbardziej duchowych aspektów Raju. 

To on prowadzi Dantego do kontemplacji Boga, a jego modlitwy do Maryi, Matki Jezusa, otwierają poetę na ostateczne mistyczne wizje Boga.

Ukazuje Pielgrzymowi Maryję w otoczeniu biblijnych kobiet. Wprowadza narratora w stan modlitwy i doprowadza do Boga, dzięki czemu narrator doznaje duchowej jedności i oczyszczenia.

Lucyfer (Boska Komedia)

Lucyfer, znany także jako Szatan lub Diabeł. Jego postać występuje na dnie Piekła, gdzie jest uwięziony w lodzie, co symbolizuje jego kompletną oddalenie od Bożej światłości i ciepła. 

Lucyfer jest przedstawiony jako potwór z trzema twarzami, co może symbolizować zdradę — każda z twarzy pożera jednego z historycznych zdrajców: Judasza, Brutusa i Kasjusza. 

Jego obecność podkreśla absolutne zło i ostateczną konsekwencję grzechu.

ODBIERZ DARMOWE PRÓBKI NOTATEK PDF DO MATURY Z JĘZYKA POLSKIEGO JUŻ TERAZ!

Boska Komedia — czas i miejsce akcji

Akcja utworu rozpoczyna się w Wielki Piątek, czyli 7 kwietnia 1300 roku. 

Dante wędruje przez trzy krainy zaświatów: Piekło, Czyściec i Raj, które nie mają określonej lokalizacji geograficznej, stanowiąc raczej uniwersalne przestrzenie duchowe.

Jedyną opcją jest właśnie podróż z Wergiliuszem do Piekła i Czyśćca – główny wątek poematu. 

Przed wyruszeniem narrator prosi Matkę Boską o opiekę.

Boska Komedia streszczenie

Na samym początku, w pierwszej pieśni, narrator napotyka w lesie Wergiliusza, który oznajmia mu, że wysłała go Beatrycze (ukochana poety, która już nie żyje), żeby pomógł Dantemu  wydostać się z lasu, bardzo ciemnego, w którym łatwo się gubić (chodziło o grzech i stan psychiczny autora). 

Dante dostrzega symboliczne zwierzęta (panterę, lwa o wilczycę). Stworzenia ilustrują ludzki brak umiaru, pychę, przemoc i chciwość.

Piekło (Boska Komedia)

Piekło w Boskiej Komedii Dantego jest przedstawione jako wielka, zstępująca spirala podziemna, podzielona na dziewięć kręgów, w których kary stają się coraz surowsze, im głębiej wnikamy w jego struktury.

Każdy krąg jest przeznaczony dla różnych rodzajów grzeszników:

• Pierwszy krąg — czyli Limbo, miejsce nieochrzczonych dusz i cnotliwych pogan, którzy nie znają tortur, ale też nie mogą osiągnąć zbawienia. Przebywają tam także poeci, filozofowie żyjący przed Chrystusem (Homer, Horacy, Sokrates, Platon, Cezar, Hektor, Eneasz).

• Drugi krąg — rozpustnicy, nękani przez ciężkie wichury symbolizujące ich brak kontroli w życiu ziemskim. Przy wejściu stoi Minos i wyznacza im kary. Przebywają tutaj między innymi: Kleopatra, Achilles, Parys, Tristan.

• Trzeci krąg — obżartuchy, męczeni przez ciągły deszcz i błoto za ich nadmiernych apetytów. Są dręczeni także przez kolejnego strażnika, czyli Cerbera.

• Czwarty krąg — skąpcy i rozrzutnicy, skazani na pchanie ciężkich ciężarów, co odbija ich przywiązanie do materialnych dóbr.

• Piąty krąg — gniewni i apatyczni, którzy walczą i taplają się w Styksie, co odzwierciedla ich życiową agresję lub apatię. 

• Szósty krąg — heretycy, zamknięci w płonących grobach za odrzucenie nieśmiertelności duszy. 

• Siódmy krąg — podzielony na trzy strefy dla przemocowców przeciwko bliźniemu, naturze i Bogu, męczonych przez różnorodne kary, takie jak wrzenie we krwi czy deszcz ognia. Strzeże ich Minotaur. Tutaj przebywają samobójcy, złodzieje, mordercy.

• Ósmy krąg — zdrajcy, oszuści, czarownice, fałszywi doradcy, uwięzieni w szczelinach skalnych lub płonących w płomieniach. Strzeże ich Gerion.

• Dziewiąty krąg — Centrum piekła, gdzie są kaci i zdrajcy, w tym Lucyfer, pożerający Judasza, Marka Brutusa i Gajusza Kasjusza (najwięksi zdrajcy w historii).

Czyściec (Boska Komedia)

Później przenosimy się do czyśćca, on nie składa się już z kręgów, ale przypomina raczej górę z tarasami. Również zachowana jest pewna hierarchia. 

U góry są najmniej grzeszni, a na dole najbardziej cierpiący za przewinienia. W przeciwieństwie do piekła jest tu raczej spokojnie, nastroje są mieszane – część czeka wieczne szczęście, a część piekło i katusze.

Czyściec, według Dantego, jest górą, na której dusze są oczyszczane, by mogły wejść do Raju. Jest podzielony na siedem tarasów, każdy poświęcony oczyszczaniu z jednego z głównych grzechów.

Na każdym tarasie dusze doświadczają pokuty odpowiadającej ich grzechom na ziemi, ucząc się cnot przeciwnych swoim wcześniejszym występkom. 

Na szczycie góry znajduje się Raj Ziemski, gdzie dusze przygotowują się do wejścia do Raju.

Po przebrnięciu przez Czyściec Wergiliusz opuszcza Pielgrzyma i odchodzi.

Raj (Boska Komedia)

Tutaj narratora wita Beatrycze, na samym szczycie Raju Niebieskiego przebywa Bóg, ma piękny dwór w kształcie róży. 

Bohater żegna się ze swoją umarłą wybranką na ziemi i zostaje odprowadzony przed oblicze Boga.

Raj jest przedstawiony jako seria niebiańskich sfer, które Dante przechodzi, wznosząc się coraz wyżej, zbliżając się do Boga. 

Każda sfera odpowiada jednemu z niebios i jest zamieszkiwana przez dusze, które osiągnęły cnoty odwrotne do grzechów, które były oczyszczane w Czyśćcu:

Księżyc — dla tych, którzy nie byli wierni swoim ślubowaniom.

Merkury — dla tych, którzy dobrze czynili dla chwały, a nie z altruizmu.

Wenus — dla tych, którzy kierowali się miłością, ale była ona zbyt skupiona na przyjemnościach ziemskich.

Słońce — dla mędrców i filozofów, którzy rozświetlali umysły innych.

Mars — dla tych, którzy zginęli w sprawiedliwych wojnach.

Jowisz — dla sprawiedliwych władców.

Saturn — dla ascetów i pustelników.

Gwiazda Zaranna — dla tych, którzy odrzucili światowe dobra dla Boga.

Primum Mobile — sfera aniołów.

Podróż kończy się w Empireum, niebiańskim domu Boga, gdzie dusze przebywają w doskonałej harmonii i świętości, oglądając boską esencję.

Dante, przemierzając te różne stany bytu, ukazuje szerokie spektrum ludzkich doświadczeń i etyk, a jego podróż kończy się mistycznym zjednoczeniem z boskością, co stanowi kulminacyjny punkt całego dzieła.

ODBIERZ DARMOWE PRÓBKI NOTATEK PDF DO MATURY Z JĘZYKA POLSKIEGO JUŻ TERAZ!

Boska Komedia plan wydarzeń

1. Dante w złym stanie przebywa w ciemnym lesie (stan jego duszy).

2. Rozpoczyna wspólną wędrówkę z Wergiliuszem.

3. Schodzą razem do kręgów piekła.

4. Przedostają się przez wszystkie kręgi – najpierw ludzie obojętni na zło, łakomi itd., a na samym końcu zdrajcy i okrutnicy.

5. Na dole piekła spotykają Lucyfera (zdrajcę Boga).

6. Wreszcie trafiają do Czyśćca i przechodzą kolejno przez tarasy.

7. Najpierw ludzie pyszni i zazdrośnicy, skąpcy.

8. Wreszcie docierają do Raju Ziemskiego, Wergiliusz opuszcza Dantego.

9. Spotkanie z Beatrycze – ziemską ukochaną.

10. Ostatni etap wędrówki – Raj Niebieski.

11. Wędrówka przez Księżyc, Merkury, Słońce, Mars itd.

12. W dziewiątej sferze narrator spotyka anioły.

13. Od teraz oprowadza go św. Bernard.

14. Dante przed obliczem samego Boga.

Boska Komedia — problematyka utworu

Grzech i odkupienie

Jednym z głównych tematów Boskiej Komedii jest idea grzechu i odkupienia. Dante przedstawia szczegółowy obraz konsekwencji moralnych wyborów, które ludzie podejmują na ziemi. 

Przejście przez piekło, czyściec i raj symbolizuje duchową podróż od grzechu do odkupienia. W utworze grzech jest przedstawiany jako działanie, które oddziela duszę od Boga, a pokuta i odkupienie jako droga do ponownego połączenia z Boską łaską.

Sprawiedliwość boska vs ludzka

Dante bada również koncepcję sprawiedliwości, porównując boską sprawiedliwość z ludzkimi pojęciami prawa i moralności. 

W piekle grzesznicy otrzymują kary adekwatne do ich grzechów, co odzwierciedla boską sprawiedliwość jako nieomylną i ostateczną. 

Teologia i filozofia

Boska Komedia jest głęboko zakorzeniona w średniowiecznej teologii i filozofii, zasilając się z doktryn chrześcijańskich, szczególnie z prac św. Tomasza z Akwinu oraz z idei neoplatońskich. 

Dante używa swojej podróży jako metafory dla różnych filozoficznych i teologicznych dyskusji, takich jak natura duszy, życie po śmierci, i rola wolnej woli w dążeniu do zbawienia.

Krytyka społeczna i polityczna

Dante nie unika również krytyki społecznej i politycznej. W Boskiej Komedii wielokrotnie potępia korupcję w Kościele katolickim oraz skorumpowanych polityków swojej epoki. 

Piekło, na przykład, jest pełne papieży, kardynałów, i innych duchownych, którzy za życia dopuszczali się korupcji. 

Utwór jest także refleksją na temat kondycji włoskich miast-państw, takich jak Florencja, które były rozdarte przez wewnętrzne spory i zewnętrzne konflikty.

Uniwersalność ludzkiego doświadczenia

W końcu Boska Komedia jest też głębokim zanurzeniem w uniwersalność ludzkiego doświadczenia. Dante w swojej podróży spotyka dusze z różnych okresów i regionów, co pokazuje, że problemy, z którymi się zmaga, są wspólne dla całej ludzkości. 

Od antycznych postaci po współczesnych mu Florentyńczyków, każda z postaci symbolizuje różne aspekty ludzkiej natury i duchowej podróży.

Przez te wszystkie tematy, Boska Komedia staje się nie tylko literackim arcydziełem, ale także bogatym źródłem refleksji nad moralnością, duchowością i kondycją ludzką, oferując czytelnikom głębokie przemyślenia na temat życia i śmierci.

ODBIERZ DARMOWE PRÓBKI NOTATEK PDF DO MATURY Z JĘZYKA POLSKIEGO JUŻ TERAZ!

Boska Komedia — renesans, czy średniowiecze?

Cechy średniowieczne

• Powstanie w ramach czasowych średniowiecza

• Moralizatorstwo

• Symbolika liczb (jak np. w Biblii)

• Ukazanie Boga i aspektów duchowych

• Odwołania do Pisma Świętego

Cechy renesansowe

• Brak anonimowości

• Świecki twórca

• Napisane po włosku, a nie w dominującej łacinie

• Nawiązanie do politycznych wydarzeń we Włoszech

Boska Komedia — styl i język

Dzieło charakteryzuje się bogactwem środków poetyckiego wyrazu, realizmem i alegorią. 

Dante używa wyszukanego języka i złożonych metafor, tworząc obrazy o wielkiej sile wyrazu. 

Dialogi oraz przemyślenia filozoficzne i teologiczne nadają Boskiej Komedii głębi i wielowymiarowości.

Boska Komedia to dzieło ponadczasowe, które nieustannie prowokuje do refleksji nad ludzką naturą i duchowością, będąc jednym z najważniejszych kamieni milowych w historii literatury światowej.

Boska Komedia — budowa Piekła i Nieba

Piekło (Boska Komedia)

1 krąg — przedpiekle, otchłań, przebywają tu nieochrzczeni, np. Homer, Horacy

2 krąg — zmysłowi, nie mogący powstrzymać swoich namiętności, np. Parys i Helena

3 krąg — żarłocy, grzesznicy w skutek obżarstwa

4 krąg — rozrzutnicy, skąpcy, chciwcy, przywiązani do dóbr materialnych

5 krąg — ludzie gniewni, zazdrośni, pyszni

6 krąg — heretycy i lichwiarze

7 krąg — gwałtownicy, mordercy, złodzieje, samobójcy

8 krąg — oszuści, fałszerze, obłudnicy, nierządnice

9 krąg — zdrajcy i sam Lucyfer

Niebo (Boska Komedia)

1 niebo — Księżyca

2 niebo — Merkurego, ludzie czyniący dobro

3 niebo — Wenus, ludzie miłujący

4 niebo — Słońce, uczeni — np. Tomasz z Akwinu

5 niebo — Mars, dzielni wojownicy — np. Roland

6 niebo — Jowisz, ludzie sprawiedliwi

7 niebo — Saturn, ludzie kontemplujący

8 niebo — ludzie tryumfujący — np. św. Piotr

9 niebo — Bóg oraz aniołowie

Boska Komedia — wnioski

Poeta potępia zło w każdej formie, grzech zawsze pociąga za sobą karę.

Boska komedia łączy elementy średniowieczne i renesansowe. 

Dante krytykuje przywódców państw i niektórych papieży.

Boska komedia zawiera elementy realizmu, wizyjności, alegorii i groteski. Wplecione są liczne dialogi.

Z Boskiej Komedii wywodzi się pojęcie dantejskich scen — przerażających, piekielnych, brutalnych.

Matura — darmowe próbki notatek i pełny pakiet

Z wielką przyjemnością zachęcam wszystkich zainteresowanych do pobrania zupełnie darmowych próbek notatek do matury z języka polskiego dostępnych na naszej stronie w zakładce Darmowe materiały.

Nasze opracowania są starannie przygotowane i stanowią doskonałe narzędzie do przygotowań przed egzaminem maturalnym.

Chcesz otrzymać darmowy dysk z ponad 30 plikami PDF do matury? – podbijaj śmiało w wiadomości prywatnej na INSTAGRAMIE.

Dla tych, którzy są zdecydowani i chcą mieć pełen dostęp do naszych materiałów, serdecznie zapraszamy do odwiedzenia naszego sklepu.

Tam można nabyć pełne opracowania i kompleksowe notatki do matury z polskiego PDF, a cena za jedno opracowanie wynosi zaledwie około 60 groszy.

To wyjątkowo korzystna oferta, która umożliwia zdobycie cennych materiałów edukacyjnych za niewielką opłatą.