12 prac Heraklesa — opis wszystkich misji mitycznego bohatera

W niniejszym artykule zajmiemy się szczegółowym opisem każdej z “12 prac Heraklesa”, rozświetlając ich kontekst mitologiczny oraz ukazując, jak bohater radził sobie z każdym z wyzwań.

Od walki z nemejskim lwem po przyprowadzenie Cerbera z Hadesu, każda praca rzucała przed Heraklesem nowe trudności i niebezpieczeństwa. Przyjrzymy się nie tylko samym opowieściom, ale także symbolice i znaczeniu tych zadań w kontekście mitologii greckiej oraz dziedzictwa kulturowego.

Herakles czy Herkules — która nazwa jest poprawna?

Obie formy są poprawne:

• Herakles występuje w mitologii greckiej.
• Natomiast Herkules to jego rzymski odpowiednik.

Mit o Heraklesie

Herakles to syn Zeusa i królewny Alkmeny. 

Przez całe życie był nienawidzony przez Herę — niegdyś Zeus przyłożył małego Heraklesa do jej piersi, by poprzez karmienie z piersi bogini, jego syn zyskał nieśmiertelność. Hera odtrąciła dziecko i uroniła krople mleka, z których według mitologii powstała Droga Mleczna.

Jak pewnie wiecie z kultury, filmów i bajek — mężczyzna był potężnie zbudowany i ponadprzeciętnie umięśniony.

Pewnego razu wpadł w szał, zabił swoje dzieci i żonę, za co została na niego nałożona kara wykonania „12 prac Heraklesa” (między innymi zabicie lwa, hydry, posprzątanie stajni Augiasza, czy zdobycie jabłek).

Pokochał królewnę Dejanirę, która podarowała mu koszulę nasączoną krwią centaura, która „przyssała” się do skóry Heraklesa i paliła jego ciało. W wielkim cierpieniu bohater przygotował sam sobie stos pogrzebowy i został wzięty na Olimp.

We współczesnej kulturze wizerunek Heraklesa przedstawiany jest jako umięśniony mężczyzna, ubrany w skórę lwa, trzymającego w ręce maczugę. 

Herakles — związki frazeologiczne

• Koszula Dejaniry — coś, co sprawia nam cierpienie i nie możemy się od tego uwolnić.
• Stajnia Augiasza — wielki nieporządek, bałagan.
• Heraklesowa praca — zadanie, które wydaje się niemożliwe do wykonania, wymagające nadludzkiej cierpliwości, wytrwałości i siły.

12 prac Heraklesa — lista wszystkich prac

Kolejność zadań może różnić się ze względu na starożytnych autorów, mitologię rzymską i grecką — tutaj pokażę Ci ten najbardziej powszechny.

1. Zabicie lwa nemejskiego
2. Zabicie hydry lernejskiej
3. Schwytanie łani cerynejskiej
4. Schwytanie dzika erymantejskiego
5. Oczyszczenie stajni Augiasza
6. Przepędzenie ptaków stymfalijskich
7. Schwytanie byka kreteńskiego
8. Schwytanie klaczy Diomedesa
9. Zdobycie pasa Hipolity
10. Przyprowadzenie byków Geriona
11. Zdobycie złotych jabłek Hesperyd
12. Przyprowadzenie Cerbera z Hadesu

ODBIERZ DARMOWE PRÓBKI NOTATEK PDF DO MATURY Z JĘZYKA POLSKIEGO JUŻ TERAZ!

12 prac Heraklesa — opis każdego zadania

Zabicie lwa nemejskiego (1 z 12 prac Heraklesa)

Eurysteusz postawił pierwsze zadanie przed Heraklesem: zdobycie skóry lwa nemejskiego. Bestia ta powstała z Echidny, urodzona w wyniku związku z własnym synem Ortrosem — bratem tebańskiego Sfinksa. 

Lwia bestia, wychowana przez Selene (boginię księżyca) i Herę, szerzyła spustoszenie w dolinie Nemei, na północ od Myken.

Skóra lwa była jednak odporna na wszelkie ataki. Herakles nie mógł zaszkodzić mu strzałami, które odbijały się od pancerza, ani mieczem, który ulegał deformacji na skórze bestii, czy maczugą, która pękała na głowie lwa. 

W walce Herakles poprowadził potwora do jaskini o dwóch wejściach. Zamurował jedno z nich kamieniami i sam wkroczył przez drugie. W ciemnościach jaskini udusił lwa własnymi rękami, pokonując go nie siłą broni, ale swoją zręcznością.

Podczas usuwania skóry Herakles musiał skorzystać z pazura bestii. Przynosząc zdobycz do Eurysteusza, król przestraszony schronił się w pałacu i zakazał bohaterowi wstępu do miasta, załatwiając wszelkie sprawy za pośrednictwem herolda Kopreusa. 

Ponadto Eurysteusz nakazał wytopić wielką beczkę z brązu i wsadzić ją w ziemię, aby móc się w niej schronić za każdym razem, gdy Herakles pojawił się w mieście. Heros wykorzystał odrzucone „dary”, tworząc ze skóry odzienie, a głowy lwa użył jako hełmu — właśnie te przedmioty do dzisiaj są charakterystyczne dla herosa.

Zabicie hydry lernejskiej (2 z 12 prac Heraklesa)

Drugie wyzwanie postawione przed Heraklesem polegało na pokonaniu hydry lernejskiej – ogromnego węża wodnego z dziewięcioma głowami, zabijającego trującym oddechem i jadem. Jedna z głów była nieśmiertelna, co sprawiało zadanie jeszcze trudniejszym. Hydra miała swoją jamę na rozlewiskach Anymone.

Herakles, wspierany przez swego bratanka Jolaosa, zdecydował się wywabić potwora z jaskini. Używając płonących strzał, próbowali zmusić hydrę do opuszczenia kryjówki. W trakcie walki Herakles, wstrzymując oddech, przystępował do odcinania głów bestii mieczem, a Jolaos pomagał poprzez wypalanie miejsc po ścięciu, zapobiegając odrastaniu nowych głów.

Jednakże walka nie była łatwa, gdyż Hydra oplotła jedną nogę Heraklesa, a jej pomocnik, rak Karkinos, używając szczypiec, przypiął się do drugiej. W tym momencie Jolaos interweniował, miażdżąc Karkinosa maczugą. 

Następnie, gdy Herakles zdołał odciąć wszystkie śmiertelne głowy, skonfrontował się z nieśmiertelną, którą ostatecznie pokonał i przygniótł ogromnym głazem. Rozpruwając brzuch bestii, zanurzył ostrza swoich strzał w jadzie.

Warto zauważyć, że przed zakończeniem zadania Herakles pozbył się Wielkiego Raka Karkinosa, miażdżąc go maczugą. Hydrę i Raka bogowie uczynili gwiazdozbiorem, przenosząc je na nieboskłon (Rak stał się jednym ze znaków zodiaku).

Schwytanie łani cerynejskiej (3 z 12 prac Heraklesa)

Trzecie wyzwanie, przed którym stanął Herakles, to schwytanie i sprowadzenie żywej łani cerynejskiej – niezwykle szybkiego stworzenia o rogach ze złota, racicach z brązu i srebrnej sierści, poświęconego Artemidzie. Według legendy Artemida miała siedem takich łani zaprzężonych do swojego rydwanu, ale jeden z nich uciekł. Zwierzę to zamieszkiwało górę Keryni na północy Peloponezu.

Herakles poświęcił cały rok na pościg za łanią. Ostatecznie dopadł ją w Arkadii. Moment schwytania nadszedł, gdy łania przekraczała rzekę Ladon. Herakles zranił ją w nogę, związał i przeniósł na swoich plecach do Myken.

W trakcie podróży bohater spotkał Artemidę i jej brata Apollina. Bogini, urażona zranieniem jej zwierzęcia, sięgnęła po łuk, ale Herakles wytłumaczył jej swoje działania jako wykonanie rozkazu Eurysteusza. Artemida, uspokojona wyjaśnieniem, zażądała jedynie, aby po pokazaniu łani Herakles wypuścił ją na wolność. Bohater posłuchał i spełnił jej życzenie.

Schwytanie dzika erymantejskiego (4 z 12 prac Heraklesa)

Kolejnym, czyli czwartym, zadaniem postawionym przed Heraklesem było schwytanie żywcem dzika erymantejskiego – nadnaturalnie wielkiego zwierzęcia, które siało spustoszenie na stokach góry Erymantos w Arkadii. 

Dzik ten nie tylko polował na ludzi, ale także ich gonił, doprowadzając do wyczerpania. Gdy Herakles dotarł na miejsce, panowała zima. Rozpoczął polowanie, przeganiając bestię wrzaskami z jej legowiska i zaganiając ją w głąb głębokiego śniegu.

Zwierzę, zmęczone ucieczką, utknęło w śniegu, co pozwoliło Heraklesowi zaplątać je w sieć. Następnie, związanego dzika, bohater zaniósł na swoich plecach do Eurysteusza.

Oczyszczenie stajni Augiasza (5 z 12 prac Heraklesa)

Piąte wyzwanie, które postawił przed Heraklesem Eurysteusz, polegało na oczyszczeniu stajni Augiasza w ciągu jednego dnia, mając na celu upokorzenie bohatera. 

Augiasz, syn Heliosa, otrzymał ogromne stado bydła od swojego ojca, słynne w całej Grecji. Jednak nigdy nie zlecał sprzątania swoich stajni, obór i owczarni. W zamian za oczyszczenie tych pomieszczeń Herakles miał otrzymać dziesiątą część stada, na co zgodził się Augiasz.

Herakles zastosował sprytną strategię, polegającą na wykopaniu systemu rowów, które zmieniły bieg pobliskiej rzeki. Ta, przepływając przez stajnie, oczyściła je z nagromadzonego nawozu. Choć Augiasz nie dotrzymał obietnicy zapłaty, Herakles zrealizował zadanie.

Jednak po powrocie do Myken Eurysteusz nie uznał tego wyzwania, argumentując, że Herakles zgodził się na zapłatę, której nie otrzymał (dziesiątą część bydła). 

Po zakończeniu służby u Eurysteusza Herakles podbił Elidę, gdzie zabił Augiasza i jego synów, z wyjątkiem Fyleusa, który poparł bohatera. W uznaniu jego wierności Herakles obsadził go na tronie Elidy.

Przepędzenie ptaków stymfalijskich (6 z 12 prac Heraklesa)

Szóstym wyzwaniem, jakie postawił przed Heraklesem Eurysteusz, było przepędzenie ptaków stymfalijskich, które gnieździły się w zaroślach nad bagnami jeziora Stymfalon w Arkadii. Te ptaki żywiły się ludzkim mięsem, charakteryzowały się żelaznymi dziobami i piórami.

Zobaczywszy, że ptaków jest ogromna ilość, Herakles zrezygnował z myśli o strzelaniu do nich z łuku na ziemi. 

Zamiast tego skorzystał z drewnianej kołatki wykonanej przez Hefajstosa, która została mu podarowana przez Atenę. Uderzając w nią, bohater wypłoszył ptaki z ich kryjówek. Gdy ptaki wzbiły się w powietrze, Herakles zdołał zestrzelić większość z nich. 

Reszta uciekła na wyspę Aresa, gdzie zostały później pokonane i zabite przez Argonautów.

Schwytanie byka kreteńskiego (7 z 12 prac Heraklesa)

Siódmym wyzwaniem, jakie postawił przed Heraklesem Eurysteusz, było schwytanie żywcem byka kreteńskiego. Według niektórych opowieści był to byk, który porwał Europę, choć nie zgadza się to z mitologią, gdzie to Zeus przybrał postać byka. 

Inne źródła twierdzą, że był to byk podarowany Minosowi, królowi Krety, przez samego Posejdona. Ten byk miał być pierwotnie złożony w ofierze bogu morza, ale Minos zaniechał tego, co spowodowało, że zwierzę uciekło i zaczęło siać spustoszenie na Krecie. Pustoszyło pola, sady, a z nozdrzy wydobywał się ognisty oddech.

Byk ów miał także „romans” z królową Pazyfae, żoną Minosa, co skutkowało narodzeniem potwora zwanego Minotaurem. Herakles postanowił poprosić króla o pomoc w schwytaniu byka, lecz Minos odmówił. 

Niezrażony, Herakles poradził sobie sam, uchwytując byka i przyprowadzając go do Myken, gdzie Eurysteusz zatwierdził wykonanie zadania. Następnie kazał wypuścić byka. Teraz zwierzę pustoszyło okolice Maratonu, aż zostało pokonane przez Tezeusza.

Schwytanie klaczy Diomedesa (8 z 12 prac Heraklesa)

Ósmym zadaniem postawionym przed Heraklesem było schwytanie koni Diomedesa, króla trackiego plemienia Bistonów, które karmił ludzkim mięsem. 

Herakles poprowadził grupę ochotników do Tracji (lub w innej wersji popłynął tam jedynie z ulubieńcem i przyjacielem Abderosem), gdzie odebrał konie, odpędziwszy stajennych, i popędził je w kierunku łodzi. Po przejęciu koni zlecił Abderosowi pilnowanie klaczy, podczas gdy sam stawił czoła Bistonom, pokonując ich w walce.

Po powrocie Herakles odkrył, że klacze zjadły Abderosa (w innej wersji zabiły go, ciągnąc po kamieniach, gdy próbował je powstrzymać przed ucieczką). W żałobie po młodzieńcu postanowił założyć w Tracji miasto nazwane Abderą. Aby uspokoić nieposkromione konie, Herakles rzucił im ogłuszonego Diomedesa na pożarcie, co skutkowało ich uspokojeniem, umożliwiając bohaterowi przewiezienie ich na Peloponez. 

Po pokazaniu klaczy Eurysteuszowi wypuścił je niedaleko Olimpu, gdzie zostały zjedzone przez wilki.

Zdobycie pasa Hipolity (9 z 12 prac Heraklesa)

Dziewiątym wyzwaniem przedstawionym Heraklesowi było zdobycie pasa Hipolity, królowej wojowniczych Amazonek, który według wierzeń nadawał niezwykłą siłę.

Herakles przybył do królestwa Amazonek nad Morzem Czarnym, gdzie został życzliwie przyjęty przez Hipolitę. Zauroczony nią, Herakles zdobył jej serce, a w zamian Hipolita zgodziła się przekazać mu swój pas. 

W niektórych wersjach mitu Hipolita dobrowolnie oddaje pas Heraklesowi jako podziękowanie za uwolnienie przywódczyni jednego z oddziałów Amazonek – Melanippe.

Powracając na Peloponez, Herakles zatrzymał się w Troi, gdzie panowała zaraza, a potwór morski, Ketos, siał spustoszenie. Przyczyną tych nieszczęść było oszustwo króla Laomedona, który nie spełnił obietnicy zapłaty Apollinowi i Posejdonowi za pomoc w budowie Troi. Jedyne wyjście z sytuacji było oddanie córki Laomedona, Hezjone, na pożarcie potworowi. 

Herakles, przybywszy do Troi, zastał Hezjone nago przykutą do skały. Zaoferował królowi pomoc w uwolnieniu córki, w zamian za jej rękę i otrzymanie nadzwyczajnych klaczy, które kiedyś należały do Tros.

Po uratowaniu Hezjone król okazał się oszustem, odmówił zapłaty Heraklesowi, co doprowadziło do późniejszego podbicia Troi przez Heraklesa, a także zabicia Laomedona z łuku.

Przyprowadzenie byków (trzody) Geriona (10 z 12 prac Heraklesa)

Dziesiątym wyzwaniem postawionym przed Heraklesem było zdobycie trzody należącej do Geriona, potwora posiadającego trzy głowy, trzy torsy, sześć rąk i sześć nóg. Gerion mieszkał daleko na zachodzie, na wyspie Erytei otoczonej wodami Okeanosa, gdzie hodował wspaniałe stada czerwonego bydła. 

Pasterzem Geriona był Eurytion, a strażnikiem stada dwugłowy pies Orthos. Herakles postanowił pokonać te trudności, przemierzając pustynie północnej Afryki aż do dzisiejszej Cieśniny Gibraltarskiej, gdzie postawił „słupy Heraklesa” (Gibraltar i Ceuta).

W związku z ekstremalnym upałem Herakles sięgnął po łuk i przygotował się do oddania strzału w tarczę słoneczną. Jednak Helios ostrzegł go przed tym działaniem, a gdy Herakles zrezygnował, otrzymał nagrodę. 

Helios pozwolił mu podróżować w swojej czaszy od zachodu na wschód, co umożliwiło Heraklesowi dotarcie na wyspę Eryteę i schwytanie stada Geriona.

Po przybyciu na wyspę Herakles został wykryty przez Orthosa, ale zdołał pokonać psa, miażdżąc jego głowy maczugą. Następnie stawił czoła Eurytionowi (pasterzowi bydła), który przybiegł, zaalarmowany szczekaniem psa, heros zabił mężczyznę. 

Herakles zaczął przewozić stado wołów. Jednakże pasterz Menojteus, który pasł stada Hadesa, powiadomił Geriona o kradzieży. Gdy Gerion przybył, Herakles użył trujących strzał, aby go pokonać.

Następnie Herakles poprowadził stado przez dzisiejszą Hiszpanię i południową Francję. Gdy dotarł na północ Włoch, został zaatakowany przez Ligurów, ale dzięki pomocy Zeusa, który zesłał deszcz kamieni, Herakles się obronił. 

W końcu, w miejscu, gdzie powstał później Rzym, napotkał potwora Kakusa, syna Hefajstosa. Herakles, używając swojej siły, pokonał Kakusa, który ukradł część wołów, a następnie zaatakował go z ukrycia. Herakles wyrwał skałę blokującą wejście do jamy Kakusa, a następnie go udusił.

Następnie król Sycylii, Eryks, odmówił zwrotu zagubionego wołu Heraklesowi. Herakles, pokonując go w trzech walkach zapasów, zabił Eryksa. 

Jednak podróż przez Morze Jońskie została zakłócona przez Herę, zmuszając Heraklesa do okrężnej drogi przez Trację. Po długiej podróży Herakles wrócił do Myken, gdzie Eurysteusz złożył woły jako ofiarę Herze.

Zdobycie złotych jabłek Hesperyd (11 z 12 prac Heraklesa)

Kolejnym zadaniem postawionym przed Heraklesem było zdobycie złotych jabłek z ogrodu Hesperyd. Te nimfy opiekowały się sadem, w którym rosły drzewa rodzące złote owoce. Był to prezent podarowany Herze przez Gaję z okazji zaślubin z Zeusem. Hera postanowiła zabezpieczyć ten dar, zlecając strzec ogrodu smokowi Ladonowi.

Herakles, nie wiedząc, gdzie dokładnie znajduje się ogród, schwytał śpiącego starca morskiego, Nereusa. Po związaniu go zmusił go do ujawnienia położenia ogrodu – daleko na zachodzie. 

W czasie wędrówki przez Libię Herakles stanął do walki z gigantem Antajosem, synem Posejdona i Gai. Antajos czerpał siłę, dotykając Ziemi, ale Herakles pokonał go, unieruchamiając go, podnosząc i przygniatając, aż gigant stracił życie.

Kolejno, Herakles udał się do Egiptu, gdzie panował król Busiris, syn Posejdona. W kraju doskwierał głód, a Busiris, pod wpływem wróżbity Frazjosa, przeprowadzał ofiary z cudzoziemców. Herakles został pojmany, przywieziony pod ołtarz, ale z łatwością zerwał łańcuchy i zabił króla oraz jego syna.

Podążając na Kaukaz, Herakles uwolnił Prometeusza spod wiecznego ukarania. Następnie skierował się na zachód i na górze Foloe, blisko Erymantos, zmierzył się z centaurami. W walce z dzikim centaurem Folosem otworzył kadź z winem przeznaczonym tylko dla mieszkańców góry, co doprowadziło do walki z resztą centaurów. Herakles ścigał ich aż do Maleii, gdzie zabił uciekających, raniąc przy tym Chirona – jedynego nieśmiertelnego centaura, nauczyciela herosów. 

Prometeusz doradził Heraklesowi, aby nie szedł sam do ogrodu Hesperyd, lecz umówił się z Atlasem. Postępując według tej rady, Herakles zamienił się miejscami z tytanem. Gdy Atlas wrócił z jabłkami, nie chciał już przyjąć ciężaru nieba z powrotem. Herakles użył podstępu, mówiąc, że chce sobie podłożyć poduszkę, a następnie uciekł, gdy Atlas znów podjął obowiązek. 

Złote jabłka trafiły w końcu do rąk Eurysteusza, jednak Herakles oddał je Atenie.

Przyprowadzenie Cerbera z Hadesu (12 z 12 prac Heraklesa)

Ostatnim, dwunastym zadaniem postawionym przed Heraklesem było zejście do podziemi i przyprowadzenie z zaświatów trzygłowego psa Cerbera. 

Przed tym wyzwaniem, Heros udał się do Eleusis, aby oczyścić się ze skazy związanej z walką z centaurami z poprzedniego zadania. Po obrzędzie oczyszczenia skierował się w kierunku pieczary na półwyspie Tajnaron, aby zejść do Hadesu. W trakcie podróży spotkał duszę Meduzy i inne istoty.

Podczas dalszej wędrówki, Herakles natknął się na Menojteusa, pasterza bydła Hadesa z wyspy Erytea (ten, który poskarżył się Gerionowi, że Herakles kradnie jego bydło). Choć brutalnie potraktował go, łamiąc mu żebra, nie zabił go, gdyż prośba Persefony, żony pana podziemi, przekonała go do oszczędzenia życia Menojteusa. 

Po dotarciu przed Hadesa i Persefonę Herakles poprosił o zgodę na wykonanie zadania. Hades wyraził zgodę pod warunkiem, że Herakles nie użyje żadnej broni. Herakles mocno chwycił bestię i wyniósł ją na powierzchnię ziemi. Następnie przyprowadził Cerbera do Myken, gdzie go wypuścił.

Po spełnieniu tego trudnego zadania Herakles usłyszał od tchórzliwego Eurysteusza, że wykonał wszystkie postawione przed nim zadania i jest teraz wolny.

Matura 2024 – darmowe próbki notatek i pełny pakiet

• Z wielką przyjemnością zachęcam wszystkich zainteresowanych do pobrania zupełnie darmowych próbek notatek do matury z języka polskiego dostępnych na naszej stronie w zakładce Darmowe materiały.
• Nasze opracowania są starannie przygotowane i stanowią doskonałe narzędzie do przygotowań przed egzaminem maturalnym.
• Chcesz otrzymać darmowy dysk z ponad 30 plikami PDF do matury? – podbijaj śmiało w wiadomości prywatnej na INSTAGRAMIE.
• Dla tych, którzy są zdecydowani i chcą mieć pełen dostęp do naszych materiałów, serdecznie zapraszamy do odwiedzenia naszego sklepu.
• Tam można nabyć pełne opracowania i kompleksowe notatki do matury z polskiego PDF, a cena za jedno opracowanie wynosi zaledwie około 60 groszy.
• To wyjątkowo korzystna oferta, która umożliwia zdobycie cennych materiałów edukacyjnych za niewielką opłatą.

Artykuł zawiera: opisy 12 prac Heraklesa